Życie pośmiertne nazistowskiej propagandy. Powojenne filmy dokumentalne o getcie warszawskim

Tomasz Łysak

Abstrakt

Nazistowskie archiwalne materiały filmowe zrealizowane w getcie warszawskim stały się jednym z podstawowych elementów powojennych filmów dokumentalnych. Te wczesne filmy w dużej mierze opierały się na montażu i komentarzu z offu, które miały obnażyć propagandowy charakter materiału źródłowego. Jednak z biegiem czasu owoce niemieckich prac dokumentacyjnych stały się dla reżyserów problematyczne. Autor artykułu analizuje trzy filmy – Requiem dla 500 000 (1962) Jerzego Bossaka oraz Kronika powstania w getcie warszawskim według Marka Edelmana (1993) i 912 dni getta w Warszawie (2001) Jolanty Dylewskiej – próbując wyszczególnić sposoby unieszkodliwiania „złego oka” nazistowskich materiałów filmowych przez odpowiednie przemontowanie materiału, właściwe technice palimpsestu nadpisywanie na materiale propagandowym innych treści, wprowadzanych przez relacje świadków i cyfrową obróbkę filmowych archiwaliów. Ponadto autor postuluje próbę wypracowania swoistej „etyki patrzenia”, właściwej specyfice takich materiałów filmowych.