Czas dzieciństwa i dojrzewania. Dwie epoki heroiczne w „Sanatorium pod Klepsydrą”

Małgorzata Jakubowska

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Łódzki (Polska)

Abstrakt

Sanatorium pod Klepsydrą (1973) Wojciecha Jerzego Hasa opowiada o powrocie do dzieciństwa i wieku nastoletniego, nie jest jednak historią utkaną z tradycyjnie rozumianych wspomnień. To film o wyprawie w głąb czasu. Dla Brunona Schulza, autora pierwowzoru, dojrzewanie do dzieciństwa jest egzystencjalnym zadaniem dla każdego człowieka. I chociaż postulat ten brzmi jak element psychoanalitycznej terapii, nie otrzymujemy powierzchownego freudyzmu ani w prozie Schulza, ani w filmie Hasa. Freud chciał uwolnić swego pacjenta od ciężaru dzieciństwa i zaoferować wolność w teraźniejszości po uporaniu się z traumą wczesnych doświadczeń. Natomiast w wizji Schulza dominuje pragnienie powrotu do czasu przeszłego, ponieważ tylko tam możemy odnaleźć wolność – dziecięcą, niczym nieskrępowaną twórczość. W Sanatorium pod Klepsydrą wokół figur rodzicielskich nie tylko krystalizuje się ludzka osobowość, ale zostaje ujawniona filozofia czasu. Has powtarza za Schulzem, że śmierć i narodziny to dwie strony życia, podobnie jak figury Matki i Ojca. Grób i łono są źródłami czasu, stamtąd wszystko wypływa i tam powraca. Żadna miłość nie jest pierwsza, a żadna śmierć ostateczna.


Słowa kluczowe:

Wojciech Jerzy Has, Bruno Schulz, czas

Leder, Andrzej. 2008. Psychoanaliza a politeizm. W: Z. Rosińska, J. Michalik, P. Bursztyka (red.) Freud i nowoczesność. Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Poulet, Georges. 1977. Metamorfozy czasu. Warszawa: PIW.
  Google Scholar

Schulz, Bruno. 1989. Opowiadania. Wybór esejów i listów. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź
  Google Scholar

Stala, Krzysztof. 1995. Na marginesach rzeczywistości: o paradoksach przedstawiania w twórczości Brunona Schulza, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Stowarzyszenie „Pro Cultura Litteraria”.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2013-03-31

Cited By / Share

Jakubowska, M. (2013) „Czas dzieciństwa i dojrzewania. Dwie epoki heroiczne w «Sanatorium pod Klepsydrą»”, Kwartalnik Filmowy, (81), s. 193–203. doi: 10.36744/kf.2778.

Autorzy

Małgorzata Jakubowska 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Łódzki Polska

Filmoznawczyni; od 2000 r. adiunkt w Katedrze Mediów i Kultury Au­diowizualnej UŁ. W pracy naukowej łączy wy­kształcenie kulturoznawcze i filozoficzne. W centrum jej badawczej uwagi znajduje się ana­liza tekstu filmowego, zarówno metodologia, jak i praktyka analityczna skoncentrowana wokół „przyjemności tekstu” Rolanda Barthes’a oraz aplikacyjnego wykorzystania filozofii postmoder­nistycznej (głównie Gilles’a Deleuze’a, Jacques’a Derridy, Slavoja Źizka). Opublikowała książki: Teoria kina Gillesa Deleuze’a (2003), Żeglowa­nie po filmie (2006), Laboratorium czasu. Sana­torium pod Klepsydrą Wojciecha Jerzego Hasa (2010); współredagowała tomy Między słowem a obrazem (2005) oraz Filmowe ogrody Wojcie­cha J. Hasa (2011).



Statystyki

Abstract views: 20
PDF downloads: 10


Licencja

Prawa autorskie (c) 2013 Małgorzata Jakubowska

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.