Polscy aktorzy emigranci w powojennym filmie brytyjskim (do 1989 r.)

Artur Patek

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński (Polska)

Abstrakt

Po II wojnie światowej w Wielkiej Brytanii znalazło się wielu polskich aktorów. W następnych latach, z różnych powodów (politycznych lub ekonomicznych), przybywali kolejni. Wielu podjęło wysiłek pozostania w zawodzie w nowym środowisku. Udało się to nielicznym. Na przeszkodzie stały: bariera językowa, wschodnioeuropejski akcent, brak znajomości miejscowych realiów i układów. W filmie Polacy pojawiali się najczęściej na drugim, trzecim planie i w epizodach. Zazwyczaj obsadzano ich w rolach cudzoziemców, głównie z Europy Wschodniej. Kilku artystów zdobyło jednak uznanie i regularnie pojawiali się w filmie i telewizji. Byli wśród nich m.in.: Władysław Sheybal, Izabella Teleżyńska, Krzysztof Różycki, Joanna Kańska, Gwidon Borucki. Artykuł jest próbą przybliżenia tego zjawiska.


Słowa kluczowe:

aktorzy emigranci, kino brytyjskie, kino powojenne

[Bobka L.], Warszawa – Londyn – Hollywood. Z Izabelą Teleżyńską rozmawia …, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” (dalej DPiDŻ), 8 X 1983
  Google Scholar

[Wołek A.], „Mogę życie spakować w walizkę”. Z Dorotą Zięciowską rozmawia…, DPiDŻ, 23 II 1991
  Google Scholar

[zkn], Dzieci polskie na ekranie, DPiDŻ,16 IX 1955
  Google Scholar

Adamczyk-Stepan E. (oprac.), Teatr Polski ZASP 1947-1987, „Pamiętnik Teatralny”
  Google Scholar

Artyści emigracyjnej Melpomeny 1939-1995, wybór i oprac. A. Mieszkowska, Londyn 1998
  Google Scholar

Bobka L., Vladek Sheybal: oczy i głos (refleksje bardzo osobiste), DPiDŻ, 3 XI 1992
  Google Scholar

Borucki G., Na obcej ziemi, DPiDŻ („Tydzień Polski”), 7 XI 1998
  Google Scholar

Buchwald D., Kilka scen z życia reduty, „Teatr” 1993, nr 12
  Google Scholar

Chwastyk-Kowalczyk J., Film na łamach londyńskiego „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” w latach 1944-1989, [w:] „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” [nr] VI, Kraków 2008, s. 50-76
  Google Scholar

Ciment M., John Boorman, London-Boston 1986
  Google Scholar

Crace J., Brothers in work, „Radio Times”, 26 IV-2 V 1980
  Google Scholar

Cybulski M., Felieton o “Bitwie”, DPiDŻ, 16 X 1969
  Google Scholar

Cybulski M., Wiele ekscelencji... i jedna dama, DPiDŻ, 15 VII 1971
  Google Scholar

Cybulski M., Wynn i Pieńkowski w telewizji, DPiDŻ, 14 I 1985
  Google Scholar

Delmar I., Czesław Grocholski, DPiDŻ, 13 XII 2003
DOI: https://doi.org/10.5465/ambpp.2003.13793072   Google Scholar

Drue M., Witek Schejbal kolega i przyjaciel, DPiDŻ („Tydzień Polski”), 22 II 1997
  Google Scholar

Encyklopedia Polskiej Emigracji i Polonii, t. 3, Toruń 2004
  Google Scholar

Garcia Oliveri R., Izabella Telezynska vino para quedarse. Ken Russell, Luchino Visconti, y después?, „Clarin” (Buenos Aires), 16 V 1989
  Google Scholar

Gow G., The Music Lovers. Gordon Gow sees Ken Russell’s life of Tchaikovsky...,
  Google Scholar

Janowski A., Battle of Britain, DPiDŻ, 2 X 1969
  Google Scholar

Karren T., Mieczysław Malicz – znany i mało znany, DPiDŻ („Tydzień Polski”), 25 I 1969
  Google Scholar

Kielanowski L., Bogdan Urbanowicz, DPiDŻ („Tydzień Polski”), 10 II 1979
  Google Scholar

Kielanowski L., Mieczysław Malicz, DPiDŻ, 26 IV 1986
  Google Scholar

Kisicka A., Jestem aktorem i do końca nim pozostanę, DPiDŻ, 12 IV 1996
  Google Scholar

Królikowska-Avis E., Człowiek stamtąd, „Kino” 1995, nr 3
  Google Scholar

KZ, Hotel Sahara. Farsa filmowa z Boruckim w roli włoskiego capitano, DPiDŻ, 16 VII 1951
  Google Scholar

Lancia E., Melelli F., Le straniere del nostro cinema, Roma 2005
  Google Scholar

Lanning D., Vladek and his Iron Curtain call, “TV Times”, 11 XI 1976
  Google Scholar

Ledóchowski A., Burzliwy poniedziałek, „Film”, 1989, nr 4
  Google Scholar

Lisa P., Pfeiffer L., The Incredible World of 007, London 1992
  Google Scholar

McAsh I.F., The face is familiar… do you know the name? He is Vladek Sheybal currently playing the dynamic Hollywood director – De Thrill – in the “Boy Friend”, “Film Review”, 1972, no 7
  Google Scholar

Musical’s First Year, „The Stage”, 28 XI 1957
  Google Scholar

Nowakowski Z., Siódemka z Colditz, DPiDŻ, 4 II 1955
  Google Scholar

Patek A., Anna Korwin: między sceną a ekranem, „Kwartalnik Filmowy” 2014, nr 87-88, s. 271-285
  Google Scholar

Patek A., Izabella Teleżyńska. Szkic do biografii, „Kwartalnik Filmowy” 2007, nr 57-58, s. 314-331
  Google Scholar

Patek A., Władysław Sheybal. Kadry z życia artysty, Kraków 2004
  Google Scholar

Premiera filmu o Polakach, którzy ocalili Londyn. Epopeja Armii Krajowej na ekranach brytyjskich, DPiDŻ, 10 VII 1958
  Google Scholar

Pryce-Jones D., A Pole Apart, “Radio Times”, 13-19 XII 1980
  Google Scholar

Quinlan D., The Illustrated Directory of Film Character Actors, London 1995
  Google Scholar

Rafiński S., Stanisław Zięciakiewicz (1900-1975), „Kalendarz Grudziądzki”, t. 7 (2003), Grudziądz 2002, s. 123-126
  Google Scholar

Ref-Ren [F. Konarski], Pożegnanie aktora-romantyka, DPiDŻ („Tydzień Polski”), 5 I 1974
  Google Scholar

Safuta M., Akcent może być atutem, “Film” 1991, nr 7
  Google Scholar

SHP, Hołd dla polskiego ruchu podziemnego oddany w sposób prymitywny i nieartystyczny, DPiDŻ, 23 VII 1958
  Google Scholar

Słownik Biograficzny Teatru Polskiego, t. II: 1900-1980, Warszawa 1994
  Google Scholar

Spies’ story, “Radio Times”, 22 XII-4 I 1985
  Google Scholar

Stockwood J., Visconti’s Regina Madre, “Harper’s and Queen”, February 1973
  Google Scholar

Turska E.M., Joanny Kańskiej droga do “Capital City” i dalej, DPiDŻ („Tydzień Polski”), 30 III 1991
  Google Scholar

Ujazdowska T., Miałem szczęśliwe życie. Rozmowa z Czesławem Grocholskim, DPiDŻ, 17 II 1993
  Google Scholar

Vanoli L., The cookery connection, „The Stage”, 18 V 1995
  Google Scholar

Vladek Sheybal, “The Daily Telegraph”, 16 XI 1992
  Google Scholar

Who’s Who In The World, 4 th ed., London 1979
  Google Scholar

Wittman R., Vladek’s Good at Being a Baddie, “The Sun”, 26 XI 1970
  Google Scholar

Włodek R., Gwidon Borucki. Z Przemyśla na antypody, [w:] Galicyjskie spotkania 2004, pod red. U. Jakubowskiej, Kalisz [2005], s. 111-119
  Google Scholar

Wołodkowicz A., Polish Contribution to Arts and Sciences in Canada, Montreal 1969
  Google Scholar

Woodward I., Glenda Jackson. A Study in Fire and Ice, London 1985
  Google Scholar

Wysiński K.A., Teatr Polski ZASP w Londynie, [w:], Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939, red. K. Dybciak i Z. Kudelski, Lublin 2000, s. 442-445
  Google Scholar

Żongołłowicz B., Jego były „Czerwone maki”… Życie i kariera Gwidona Boruckiego – Guido Lorraine’a, Melbourne-Toruń 2010
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2016-09-30

Cited By / Share

Patek, A. (2016) „Polscy aktorzy emigranci w powojennym filmie brytyjskim (do 1989 r.)”, Kwartalnik Filmowy, (95), s. 97–107. doi: 10.36744/kf.2169.

Autorzy

Artur Patek 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska

Prof. dr hab., pracownik Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego; specjalizuje się w historii powszechnej XX w. ze szczególnym uwzględnieniem historii Bliskiego Wschodu oraz dziejów Polonii. Autor m.in. książek: Wielka Brytania wobec Izraela w okresie pierwszej wojny arabsko-izraelskiej, maj 1948 - styczeń 1949 (2002), Władysław Sheybal: kadry z życia artysty (2004), Żydzi w drodze do Palestyny 1934-1944. Szkice z dziejów aliji bet nielegalnej imigracji żydowskiej (2009, wyd. w j. ang.: 2012). Współredaktor i współau­tor podręcznika akademickiego Najnowsza historia świata 1945-2007 (2009).



Statystyki

Abstract views: 45
PDF downloads: 24


Licencja

Prawa autorskie (c) 2016 Artur Patek

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.