Człowiek, który nosi wspomnienia w swoich oczach. Kino Jonasa Mekasa

Paulina Gorlewska

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński (Polska)

Abstrakt

Artykuł stanowi analizę trzech pierwszych esejów filmowych autorstwa Jonasa Mekasa w kontekście teorii autobiografizmu w kinie. Tłem interpretacji stało się biograficzne doświadczenie wysiedlenia i poszukiwania zakorzenienia w nowej rzeczywistości. Wczesna twórczość litewskiego reżysera została przeanalizowana w odniesieniu do koncepcji film diary i diary film, przy użyciu metody close reading. Szczególne miejsce w artykule zajmuje kwestia kształtowania się autorskiego stylu Jonasa Mekasa, opartego na montażu dokonywanym w momencie filmowania, który został połączony z procesami mnemonicznymi właściwymi zjawisku reminiscencji oraz z poetyką amerykańskiej awangardy filmowej lat 60.


Słowa kluczowe:

Jonas Mekas, teoria autobiografizmu, pamiętnik filmowy

Bordwell, David. Making the Meaning. Inference and Rhetoric in the Interpretation of Cinema. Cambridge: Harvard University Press, 1991.
  Google Scholar

Cambridge Advanced Learner’s Dictionary. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
  Google Scholar

Camper, Fred. “He Stands in a Desert Counting The Seconds of His Life” (Jonas Mekas, 1985).” November 26 2018. http://sensesofcinema.com/2001/experimental-cinema-17/mekas_camper/.
  Google Scholar

Cuevas, Efrén. “The Immigrant Experience in Jonas Mekas’s Diary Films: A Chronotopic Analysis of “Lost, Lost, Lost.” Biography 19,1 (2006): 54-72.
DOI: https://doi.org/10.1353/bio.2006.0019   Google Scholar

Czermińska, Małgorzata. Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie. Kraków: Universitas, 2000.
  Google Scholar

Fite-Wassilak, Chris. “I look at you now from a distance: Performance and Auditory Diegesis in the work of Jonas Mekas and Chris Marker”. August 12, 2010. www.growgnome.com/Downloads/auditory.pdf.
  Google Scholar

Halbwachs, Maurice. Społeczne ramy pamięci. trans. M. Król. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
  Google Scholar

Horak, J.-C. ”Reminiscences of a Journey to Lithuania.” June 1 2009. http://www.oldfilm.org/files/image/04 Symp_ Horak.pdf.
  Google Scholar

Kordys, Jan. Kategorie antropologiczne i tożsamość narracyjna. Szkice z pogranicza neurosemiotyki i historii kultury. Kraków: Universitas, 2006.
  Google Scholar

Kwiecień, Magdalena. Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji. Kraków: Instytut Sztuk Audiowizualnych UJ, (unpublished PhD dissertation), 2007.
  Google Scholar

Lang, Candace. “Autobiography in the Aftermath of Romanticism.” Diacritics 12, 4 (1982): 2-16.
DOI: https://doi.org/10.2307/465057   Google Scholar

Lejeune, Philipe. Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, edited by Regina Lubas-Bartoszyńska. Kraków: Universitas, 2001.
  Google Scholar

MacDonald, Scott. “Interview With Jonas Mekas.” October 29 (1989): 82-116.
DOI: https://doi.org/10.2307/778308   Google Scholar

Maruszewski, Tomasz. Pamięć autobiograficzna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.
  Google Scholar

Mekas, Jonas. Nie miałem dokąd iść. trans. M. Wawrzyńczak. Sejny: Fundacja Pogranicze, 2007.
  Google Scholar

Mekas, Jonas. “A Note on the Shaky Camera.” Film Culture 24-27 (1962): 36-40.
  Google Scholar

Mekas, Jonas. “Jak cień…”. interv. J. Sans. trans. A. Szyszko, Krasnogruda 14 (2001): 87-104.
  Google Scholar

Mekas, Jonas. “Reminiscences of a Journey to Lithuania.” May 5 2009. http://www.canyoncinema.com/ M/MekasJ.html.
  Google Scholar

Mekas, Jonas. “There is no plan.” interv. R. Carter. November 26 2018. http://www.3ammagazine.com/artarchives/2005/ jul/interview_jonas_mekas.shtml.
  Google Scholar

Peel, Ellen. “The Self Is Always an Other: Going the Long Way Home to Autobiography.” Twentieth Century Literature 1 (1989): 1-16.
DOI: https://doi.org/10.2307/441772   Google Scholar

Podsiadło, Magdalena. “Jonas Mekas – przybysz trwale przemieszczony.” In Mistrzowie kina amerykańskiego II, edited by Rafał Syska and Łukasz Plesnar, 158-173. Kraków: Rabid 2007.
  Google Scholar

Ricoeur, Paul. Pamięć, historia, zapomnienie. trans. J. Margański. Kraków: Universitas, 2007.
  Google Scholar

Rosner, Katarzyna. Narracja, tożsamość i czas. Kraków: Universitas, 2006.
  Google Scholar

Scott, Aaron. “Some Notes on “This Side of Paradise: Fragments of an Unfinished Biography” (1999).” November 25 2016. http://sensesofcinema.com/2001/experimental-cinema-17/mekas_paradise/.
  Google Scholar

Sitney, P. Adams. Eyes Upside Down. Visionary Filmmakers and the Heritage of Emerson. London and New York: Oxford University Press, 2008.
  Google Scholar

Sitney, P. Adams. Visionary Film. The Amercian Avant-Garde 1943-1978. London And New York: Oxford University Press, 1979..
  Google Scholar

Taylor, Charles. Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. trans. M. Gruszczyński, O. Latek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
  Google Scholar

To Free the Cinema. Jonas Mekas and The New York Avant Underground. edited by D. E. James. New Jersey: Princeton University Press, 1992.
  Google Scholar

Yue, Genevieve. “Jonas Mekas.” November 25 2018. http://sensesofcinema.com/2005/great-directors/mekas/.
  Google Scholar

“A Conversation between Jonas Mekas and Stan Brakhage.” Logos: a journal of modern society & culture. November 25, 2018. http://www.logosjournal.com/brakhage_mekas.htm.
  Google Scholar

Casper, Michael. “I Was There.” Accessed January 31, 2019, https://www.nybooks.com/articles/2018/06/07/jonas-mekas-i-was-there.
  Google Scholar

Hoberman, J. “Why I cannot review Jonas Mekas’s Conversations with Film-Makers.” Accessed February 1, 2019, http://j-hoberman.com/2018/06/why-i-cannot-review-jonas-mekass-conversations-with-film-makers/.
  Google Scholar

Leland, John. “These 4 New Yorkers Are Experts in Living. What Do They Know That We Don’t?” Accessed January 31, 2019. https://www.nytimes.com/2019/01/04/nyregion/these-4-new-yorkers-are-experts-in-living-what-do-they-know-that-we-dont.html.
  Google Scholar

Schwabsky, Barry, and Caspar, Michael. “On Jonas Mekas: An Exchange.” Accessed January 31, 2019, https://www.nybooks.com/articles/2018/07/19/on-jonas-mekas-an-exchange/.
  Google Scholar

Vanagaitė, Rūta, and Zuroff, Efraim. Nasi. Podróżując z wrogiem. Trans. K. Mazurek. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, 2017.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2018-12-31

Cited By / Share

Gorlewska, P. (2018) „Człowiek, który nosi wspomnienia w swoich oczach. Kino Jonasa Mekasa”, Kwartalnik Filmowy, (104), s. 62–83. doi: 10.36744/kf.1858.

Autorzy

Paulina Gorlewska 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska

Filmoznawczyni, doktor nauk o sztuce (Instytut Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego). Zainteresowana współczesnym kinem rosyjskim oraz kulturą Rosji postsowieckiej oglądanymi z perspektywy studiów nad traumą i memory studies. Publikowała m.in. w „Kwartalniku Filmowym”, „Studiach Filmoznawczych”, „Kinie” oraz „Politei”.



Statystyki

Abstract views: 43
PDF downloads: 34


Licencja

Prawa autorskie (c) 2018 Paulina Gorlewska

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.