120 km/h. O „Dopędzili prom” Carla Theodora Dreyera
Adam Trwoga
trwogadam@wp.plPolsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6972-8249
Abstrakt
W artykule opisano krótkometrażowy film Carla Th. Dreyera Dopędzili prom (1948), zrealizowany według noweli duńskiego noblisty Johannesa V. Jensena. Wykorzystując wiadomości biograficzne i kontekst powstania, Trwoga analizuje wyjątkowość tego dzieła wobec ówczesnych produkcji dokumentalnych Dansk Kulturflm z lat 40. i 50. XX w. W artykule pokazano, jak wątki propagandowe (postulowane na wzór brytyjski przez duńskich dokumentalistów) zostały uzupełnione elementami ze sfery nadprzyrodzonej oraz religii, podobnie jak miało to miejsce we wcześniejszych filmach tego reżysera (szczególnie wyeksponowano rolę Wampira). Ponadto autor zwraca uwagę na symbolikę śmierci i elementy wanitatywne, które sprawiają, że ten krótki film drogi staje się krytyką społeczeństwa kraju, w którym powstał. Trwoga wskazał również inspiracje twórcy, jak i późniejsze możliwe wpływy Dopędzili prom na innych reżyserów.
Słowa kluczowe:
Carl Theodor Dreyer, Johannes V. Jensen, kino duńskieBibliografia
Białostocki, Jan. Płeć śmierci. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2007.
Google Scholar
Cianferoni, Marina, and Constantino Frontalini, “The Motorcycle and the Cinema. An Unexpected Love Affair.” Sine datum (after 2013?). www.academia.edu.
Google Scholar
Czapliński, Władysław. Dzieje Danii nowożytnej 1500-1975. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
Google Scholar
Deleuze, Gilles, Kino. 1. Obraz – ruch. 2. Obraz – czas. Translated by Janusz Margański. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2008.
Google Scholar
Dreyer, Carl Th. „Mistyka ucieleśniona (1929).” Translated by Jan Nowak. Film na świecie 366 (1989): 33.
Google Scholar
Drouzy, Maurice. „Człowiek rozdarty.” Translated by Tadeusz Szczepański. Kwartalnik filmowy 73 (2011): 130.
Google Scholar
Drouzy, Maurice. Carl Th. Dreyer né Nilsson. Paris: Les Éditions Du Cerf, 1982.
Google Scholar
Drum, Jean and Drum, Dale D. My Only Great Passion. The Life and Films of Carl Th. Dreyer. Lanham, Maryland; London: The Scarecrow Press Inc., 2000.
Google Scholar
Jensen, Johannes. „Naaede de Færgen? ” In Litteraturens Film, edited by Henrik Poulsen. 106-109. 2nd ed. København: Gyldendal, Det Danske Filminstitut, 2007.
Google Scholar
Kael, Pauline. „Reviews A–Z.” www.geocities.com/paulinekaelreviews.
Google Scholar
Kracauer, Siegfried. Teoria filmu. Wyzwolenie materialnej rzeczywistości. Translated by Wanda Wertenstein. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2008.
Google Scholar
Lavoignat, Jean-Pierre, and Christophe d'Yvoire, "Godard. Le cinéma n'a pas su remplir son rôle." Studio Magazine 96 (March 1995): 156.
Google Scholar
Lubelski, Tadeusz. Nowa Fala 60 lat później. O pewnej przygodzie kina francuskiego. Kraków: Universitas, 2017.
Google Scholar
Munk, Ebbe. “They Caught the Ferry.” EbbeMunk.dk. 2010. www.ebbemunk.dk.
Google Scholar
Mygdal-Meyer, Toni. “The Aviator.” CarlDreyer.dk. 2010. www.carlthdreyer.dk.
Google Scholar
Newark, Quentin. Design i grafika dzisiaj. Translated by Paulina Broma and Karolina Broma. Warszawa: ABE Dom Wydawniczy, 2006.
Google Scholar
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia, edited by Zespół Biblistów Polskich, 5th ed. Poznań: Pallottinum, 2000.
Google Scholar
Richter Larsen, Lisbeth. “They Caught the Ferry.” CarlDreyer.dk. 2010. www.carlthdreyer.dk.
Google Scholar
Roos, Jørgen. „Jørgen Roos om Carl Th. Dreyer.” CarlDreyer.dk. 2017. www.carlthdreyer.dk.
Google Scholar
Rosenbaum, Jonathan. „Jim Jarmusch Favorite shorts.“ Chicago Reader, March 04.2004. www.chicagoreader.com.
Google Scholar
Szczepański, Tadeusz. „Filmografia Carla Theodora Dreyera.” Film na świecie” 366 (1989): 68.
Google Scholar
Szczepański, Tadeusz. „Skandynawowie.” In Historia kina, volume 2. Kino klasyczne. edited by Tadeusz Lubelski et al. Kraków: Universitas, 2011.
Google Scholar
Szelągowska, Grażyna. Dania. Historia państw świata w XX i XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2010.
Google Scholar
Thomson, C. Claire, and Mary Hilson, “Beauty in Bacon.”The Pattern of Co-operation” and the export of postwar Danish democracy.” Kosmorama 255 (2014). (www.kosmorama.org).
Google Scholar
Thomson, C. Claire. Short Films from a Small Nation. Danish Informational Cinema 1935–1965. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2018.
DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9781474424134.001.0001
Google Scholar
Tybjerg, Casper. “Pissing into the Well. Dreyer, Film Propaganda and Cognitive Theory.” Kosmorama 249 (2013). www.kosmorama.org.
Google Scholar
Autorzy
Adam Trwogatrwogadam@wp.pl
Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych Polska
https://orcid.org/0000-0002-6972-8249
Historyk sztuki i filmoznawca; wykładowca historii filmu oraz sztuki współczesnej na Wydziale Sztuki Nowych Mediów Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Statystyki
Abstract views: 222PDF downloads: 175
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Adam Trwoga
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Adam Trwoga, Grając w szachy z Duchampem. O „Rzeźbiarzu z kamerą” Marcina Giżyckiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
