„Skroplenie wojny do czerwonej kropki”. Dyskurs autobiograficzny w „Trzeciej części nocy” Andrzeja Żuławskiego
Abstrakt
Autorka skupia się na pewnym wybranym aspekcie dyskursu autobiograficznego: na autobiografizmie filmowym rozumianym jako określona postawa komunikacyjna autora filmu oraz na projektowanych przez tę postawę zachowaniach odbiorcy. Owo zagadnienie autobiografizmu wplecionego w narrację filmu fabularnego Maszewska-Łupiniak omawia na przykładzie Trzeciej części nocy Andrzeja Żuławskiego. Film ten, prezentując fragment rodzinnej historii, wpisuje się w dyskurs autobiograficzny, a zarazem – jako tekst o Holocauście – tworzy przekaz o charakterze uniwersalnym. Ta wpisana w strukturę filmu binarność skłania do rozważań nad kwestią relacji między dziełem a odbiorcą, a precyzyjniej rzecz ujmując – nad etycznymi uwarunkowaniami owej relacji. Zagadnienia te znajdują odzwierciedlenie w stylu i poetyce filmu Żuławskiego, co w efekcie zmusza odbiorcę całej historii do zajęcia wobec niej postawy wyraźnie zdystansowanej.
Słowa kluczowe:
Andrzej Żuławski, Holokaust, autobiografizmBibliografia
Balbus Stanisław, Między stylami, Kraków 1993, s.155.
Google Scholar
Bielik-Robson Agata, Wstęp. My, romantycy – źródła romantycznego modernizmu Charlesa Taylora, w: Ch. Taylor, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, Warszawa 2001, s. XXXIII-XXXIV.
Google Scholar
Czermińska Małgorzata, Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków 2000, s. 22, 101-102.
Google Scholar
Derrida Jacques, Marge de philosophe, Paris 1972, s.75.
Google Scholar
Dudek Zenon Waldemar, Psychologiczny język kultury, w: Z. W. Dudek, A. Pankalla, Psychologia kultury. Doświadczenia graniczne i transkulturowe, Warszawa 2005, s. 245.
Google Scholar
Freeman Mark, Rewriting the Self. History, Memory, Narrative, London 1993, s. 113.
Google Scholar
Heller Agnes, Pamięć i zapominanie. O sensie ibraku sensu, tłum. A. Kopacki, „Przegląd Polityczny” 2001, nr 52-53, s. 27.
Google Scholar
Jarzębski Jerzy, Powieść jako autokreacja, Kraków 1984, s. 412.
Google Scholar
Jesteśmy mięsem dla tygrysa. Z A. Żuławskim rozmawia T. Lubelski, „Kino” 1992, nr 7, s. 6.
Google Scholar
Kosiński Jerzy, Uwagi autora do „Malowanego ptaka”, w: Kosiński Jerzy, Przechodząc obok, Warszawa 1994, s. 222.
Google Scholar
Lachnit Ewa, Esej filmowy, „Powiększenie” 1982 nr 4, s. 20-21.
Google Scholar
Ledóchowski Aleksander, Czas zatraty, czas odkupienia, „Kino” 1971, nr 10, s. 5.
Google Scholar
Ledóchowski Aleksander, List otwarty, „Kino” 1971, nr 12, s. 6.
Google Scholar
Lejeune Philippe, Autobiokopia, w: Philippe Lejeune, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, tłum. W. Grajewski, S. Jaworski, A Labuda, R. Lubas-Bartoszyńska, red. R. Lubas-Bartoszyńska, Kraków 2007, s. 221.
Google Scholar
Lejeune Philippe, Czy można zdefiniować autobiografię? w: Philippe Lejeune, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, tłum. W. Grajewski, S. Jaworski, A Labuda, R. Lubas-Bartoszyńska, red. R. Lubas-Bartoszyńska, Kraków 2007, s. 2, 5, 18.
Google Scholar
Lowenthal David, Przeszłość to obcy kraj, „Res Publica” 1991, nr 3, s. 20-21.
Google Scholar
Lubas-Bartoszyńska Regina, Między autobiografią a literaturą, Warszawa 1993, s. 15-16.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Autor jako bohater. O postawie autobiograficznej w filmie,w: Autor w filmie, red. M. Hendrykowski, Poznań 1991, s. 91, 99.
Google Scholar
Mitosek Zofis, Hermeneuta i autobiografia, „Teksty Drugie” 2002, nr 3, s. 139.
Google Scholar
Nussbaum Martha, Upheavals of Thought. Intelligence of Emotions, Cambridge UP 2003.
Google Scholar
Opętanie. Ekstremalne kino i pisarstwo A. Żuławskiego, red. S. Naitza, Warszawa 2004, s.16-17.
Google Scholar
Pojedynek w Riwierze, „Kino” 1971, nr 12, s.17.
Google Scholar
Rodak Paweł, Narracja – dziennik – tożsamość. Przesłanki (projektowanej) antropologii literatury, w: Narracja i tożsamość (I), red. W. Bolecki i R. Nycz, Warszawa 2004, s. 225.
Google Scholar
Rodak Paweł, Wizje kultury pokolenia wojennego, Wrocław 2000, s. 55-56, 59-60.
Google Scholar
Rosner Katarzyna, Narracja, tożsamość i czas, Kraków 2003.
Google Scholar
Skarga Barbara, Tożsamość, ja i pamięć, „Znak” 1995, nr 5, s. 12-18.
Google Scholar
Sycówna Bożena, Obszar pogranicza, „Kino” 1988, nr 4, s. 25.
Google Scholar
Żuławski. Przewodnik Krytyki Politycznej, red. P. Kletowski, P. Marecki, Warszawa 2008, s.14, 24, 86-91, 148.
Google Scholar
Autorzy
Monika Maszewska-Łupiniakkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Absolwentka filmoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie również obroniła pracę doktorską. Specjalizuje się w historii filmu polskiego oraz edukacji audiowizualnej. Współautorka haseł w Encyklopedii kina (2003). Autorka książki Rzeczywistość filmowa Stanisława Różewicza (2009).
Statystyki
Abstract views: 16PDF downloads: 7
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Monika Maszewska-Łupiniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Monika Maszewska-Łupiniak, „Skroplenie wojny do czerwonej kropki”. Dyskurs autobiograficzny w „Trzeciej części nocy” Andrzeja Żuławskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr Special Issue (2013): Polskie filmoznawstwo o kinie polskim
