Fotografie w roli głównej. O polskim filmie ikonograficznym ze zdjęć
Abstrakt
Krótkometrażowe filmy ikonograficzne ze zdjęć stanowią odrębny nurt polskiej szkoły dokumentu, który nieustannie, od kilkudziesięciu lat, wzbogaca się o nowe tytuły. Album Fleischera (1962) Janusza Majewskiego i Powszedni dzień gestapowca Schmidta (1963) to filmy, które wskazały polskim dokumentalistom możliwości, jakie stwarza ta forma filmowa. Oba dokumenty zainicjowały całą serię filmów opartych na fotografiach niemieckich żołnierzy i urzędników z II wojny światowej, prezentując za ich pośrednictwem prywatne spojrzenie agresorów na wojnę i jej ofiary. Tematyka filmów ze zdjęć stopniowo rozszerzała się. Powstały filmy mówiące o zagładzie Żydów i braku utrwalonego na fotografii spojrzenia ofiar na zagładę własnego narodu. Ponadto zrealizowano filmy o polskim ruchu oporu, gdzie szczególne miejsce zajmują dokumenty o Powstaniu Warszawskim. Tematyka historyczna dotycząca dalszej przeszłości, tej z przełomu XIX i XX wieku, pojawiła się w filmach powstających na przełomie lat 70. i 80. Kazimierz Karabasz w prawie wszystkich swoich filmach korzysta z fotografii, którą traktuje jako medium wzbogacające utwór o inny wymiar rzeczywistości, nieuchwytny kamerą filmową. Swoimi filmami Lato w Żabnie (1977) i Portret w kropli (1997) Karabasz pokazał, że metoda filmu ze zdjęć świetnie nadaje się także do opisu współczesności. [artykuł opublikowany w języku angielskim jako: Starring – Photos: On Polish Iconographic Films Made from Photos; pierwodruk polski: „Kwartalnik Filmowy” 2006, nr 54-55, s. 212-230]
Słowa kluczowe:
film ikonograficzny, fotografia, HolokaustBibliografia
Berger, John. 2009. About Looking. London
Google Scholar
Cegiełkówna, Iwona. 2000. Tylko prawda. Z Michałem Bukojemskim, operatorem filmu „Patrzę na twoją fotografię”, rozmawiała Iwona Cegiełkówna. W: Chełmska 21. 50 lat Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie. Red. B. Janicka, A. Kołodyński. Warszawa
Google Scholar
Helman, Alicja. 1998. Adaptacja – podstawowa technika twórcza kina. „Kino”. Nr 1
Google Scholar
Hendrykowska, Małgorzata. 2005. Patrzeć intensywnie. W: Klucze do rzeczywistości. Szkice i rozmowy o polskim filmie dokumentalnym po roku 1989. Red. M. Hendrykowska. Poznań.
Google Scholar
Hendrykowski, Marek. 1999. Stanisław Różewicz. Poznań
Google Scholar
Hendrykowski, Marek. Słownik terminów filmowych. 1994. Poznań
Google Scholar
Iskierko, Alicja. 1968. „Gienek”, czyli siła prawdomównych obrazów. „Ekran”
Google Scholar
Karabasz, Kazimierz. 1979. Cierpliwe oko. Warszawa
Google Scholar
Latoś, Henryk. 1985. Z historii fotografii wojennej. Warszawa
Google Scholar
Łysak, Tomasz. 2013. On the Impossibility of Believing in the Documentary – Dariusz Jabłoński’s “Photographer”. „Kwartalnik Filmowy”. Special Issue – Polish Film Scholars on Polish Cinema
DOI: https://doi.org/10.36744/kf.1897
Google Scholar
Majewski, Janusz. 2001. Retrospektywka. Warszawa
Google Scholar
Nowak, Ryszard. 1984. Ucieczka i powrót. „Kino”. Nr 1
Google Scholar
Ozimek, Stanisław. 1974. Film polski w wojennej potrzebie. Warszawa
Google Scholar
Ozimek, Stanisław. 1994. Film dokumentalny. W: Historia filmu polskiego. vol. 6 (1968-1972). Red. R. Marszałek. Warszawa
Google Scholar
Pitrus, Andrzej. 2005. Chris Marker. Pamięć obrazu i obrazy pamięci. W: Autorzy kina europejskiego II. Red. A. Helman, A. Pitrus. Kraków
Google Scholar
Sadowska, Małgorzata. 2000. Co można zobaczyć w szarości. Rozmowa Małgorzaty Sadowskiej z Kazimierzem Karabaszem. W: Chełmska 21. 50 lat Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie. Red. B. Janicka, A. Kołodyński. Warszawa
Google Scholar
Sontag, Susan. 1977. On Photography. New York – London – Toronto
Google Scholar
Stradomski, Wiesław. 1969. Realizacja filmu w praktyce, przykłady i ćwiczenia wraz z metodyką szkolenia warsztatowego. Warszawa
Google Scholar
Zawiśliński, Stanisław. 2005. Kieślowski. Ważne, żeby iść… Izabelin
Google Scholar
Autorzy
Mikołaj Jazdonkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (Poznań), filmoznawca; pracuje w Katedrze Filmu, Telewizji i Nowych Mediów Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Autor książek Dokumenty Kieślowskiego (2002), Polskie kino niezależne (red. 2005) i Kino dokumentalne Kazimierza Karabasza (2009). Redaktor, razem z Katarzyną Mąką-Malatyńską, tomu zbiorowego Zobaczyć siebie. Polski film dokumentalny przełomu wieków (2011) oraz także z Katarzyną Mąką-Malatyńską i Piotrem Pławuszewskim tomu Pogranicza dokumentu (2012). Autor opracowań do albumów z filmami DVD z serii Polska Szkoła Dokumentu („Krzysztof Kieślowski”, „Kazimierz Karabasz”, „Władysław Ślesicki”, „Czarna seria” oraz „Gryczełowska, Halladin, Kamieńska”). Jeden z redaktorów międzynarodowego pisma „Images”. Współautor scenariuszy do 12 odcinków telewizyjnej serii „Sztuka dokumentu”. Dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Filmów Dokumentalnych „Off Cinema” w Poznaniu.
Statystyki
Abstract views: 116PDF downloads: 174
Licencja
Prawa autorskie (c) 2013 Mikołaj Jazdon
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Mikołaj Jazdon, Portret polsko-żydowskiej rodziny w amerykańskim wnętrzu. „Anya (In and Out of Focus)” Mariana Marzyńskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 95 (2016): Transnarodowość kina polskiego
