Ryszard Bolesławski – najnowsze ustalenia
Marek Kulesza
marek.kulesza.nowy@interia.plbadacz niezależny (Polska)
http://orcid.org/0000-0003-4605-0022
Abstrakt
Przeprowadzone ostatnio badania w archiwach amerykańskich, rosyjskich, polskich i ukraińskich pozwoliły przesądzić datę i miejsce narodzin Ryszarda Bolesławskiego, reżysera o międzynarodowej sławie: 4 lutego 1889 r., Mohylów Podolski (obecnie Mogiliw na Ukrainie). Metryka wyjawia tylko jedno imię: Ryszard. Jego służba oficerska w armii carskiej podczas I wojny światowej trwała od października 1915 do maja 1917 r. Autor przywołuje w artykule nowe fakty o pierwszych pracach reżyserskich Bolesławskiego w Hollywood dla przedsiębiorstw filmowych Josepha P. Kennedy’ego i Glorii Swanson. Amerykańska żona Bolesławskiego Norma Drury oraz syn Jan Boleslawski pracowali w hollywoodzkich wytwórniach filmowych i telewizyjnych do lat 60. XX w. Autor postuluje dalsze prace nad spuścizną Bolesławskiego: przetłumaczenie na język polski jego nieznanej w Polsce powieści Lances Down: Between the Fires in Moscow oraz zaprojektowanie badań nad wykorzystaniem jego pism o sztuce aktorskiej w światowym szkolnictwie artystycznym.
Słowa kluczowe:
Ryszard Bolesławski, reżyseria filmowa, Hollywood, służba wojskowa, rodzinaBibliografia
[b. a.] (1964). Boleslawski Richard. W: P. Ábel i in. (red.), Film kislexikon (s. 91). Budapest: Akadémiai Kiadó.
Google Scholar
[b. a.] (1969). Boleslawski Richard. W: S. C. Cierco, J. L. G. Alonso (red.), Enciclopedia ilustrada del cine (t. 1, s. 141). Barcelona: Labor.
Google Scholar
[b. a.] (1972). Boleslavsky or Boleslawski Richard. W: T. Cawkwell, J. M. Smith (red.), The World Encyclopedia of Film (s. 26). London: Studio Vista.
Google Scholar
[b. a.] (1974). Boleslawski Richard. W: R. Blech (red.), Malá encyklopédia filmu. Zahraničná tvorba (s. 77). Bratislava: Obzor.
Google Scholar
[b. a.] (1983). Boleslavsky, Richard (1889-1937). W: A. Lloyd, G. Fuller (red.), The Illustrated Who’s Who of the Cinema (s. 49). New York: Macmillan Publishing Co., Inc.
Google Scholar
[b. a.] (1987). Boleslawski or Boleslavsky Richard. W: J. Wakeman (red.), World Film Directors: Volume 1, 1890-1945 (s. 37). New York: The H. W. Wilson Company.
Google Scholar
Adler, T. (2007). Hollywood and the Mob. London – New York – Berlin: Bloomsbury Publishing.
Google Scholar
Boleslavsky, R. (1933). Acting: The First Six Lessons. New York: Theatre Arts Books.
Google Scholar
Boleslavsky, R. (2010). Acting: The First Six Lessons – Documents From the American Laboratory Theatre (red. R. Blair). London – New York: Routledge.
Google Scholar
Boleslavsky, R., Woodward, H. (1932). Lances Down: Between the Fires in Moscow. Indianapolis: The Bobbs-Merrill Company.
Google Scholar
Boleslavsky, R., Woodward, H. (1932). Way of the Lancer. Indianapolis: The Bobbs-Merrill Company.
Google Scholar
Bolesławski, R. (1939). Szlakiem ułanów (tlum. L. J. Wirski). Warszawa: Plan.
Google Scholar
Bolesławski, R. (1988). Gra aktorska. Sześć pierwszych lekcji (tłum. M. Kulesza). Iluzjon. Kwartalnik Filmoteki Polskiej, (2), ss. 49-56.
Google Scholar
Bolesławski, R. (1988). Gra aktorska. Sześć pierwszych lekcji (tłum. M. Kulesza). Iluzjon. Kwartalnik Filmoteki Polskiej, (3), ss. 38-45.
Google Scholar
Bolesławski, R. (1989). Gra aktorska. Sześć pierwszych lekcji (tłum. M. Kulesza). Iluzjon. Kwartalnik Filmoteki Polskiej, (1), ss. 46-49.
Google Scholar
Bolesławski, R. (1989). Gra aktorska. Sześć pierwszych lekcji (tłum. M. Kulesza). Iluzjon. Kwartalnik Filmoteki Polskiej, (2), ss. 48-52.
Google Scholar
Bolesławski, R. (1989). Gra aktorska. Sześć pierwszych lekcji (tłum. M. Kulesza). Iluzjon. Kwartalnik Filmoteki Polskiej, (3), ss. 49-51.
Google Scholar
Bolesławski, R. (1989). Gra aktorska. Sześć pierwszych lekcji (tłum. M. Kulesza). Iluzjon. Kwartalnik Filmoteki Polskiej, (4), ss. 48-51.
Google Scholar
Bolesławski, R. (2013). Aktorstwo. Sześć pierwszych lekcji (tłum. M. Połatyński). Toronto – Łódź: Atlas Stage Productions – Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. L. Schillera.
Google Scholar
Bolesławski, R. (2015). Aktorstwo. Sześć pierwszych lekcji (tłum. E. D. Uniejewska). W: E. D. Uniejewska (red.), Lekcje aktorstwa. Teksty z lat 1923-1933 (ss. 181-269). Warszawa: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza.
Google Scholar
Bolesławski, R. (2017). Droga ułana. Wspomnienia oficera I Pułku Ułanów Polskich 1916-1918 (tłum. A. Palacz). Warszawa: Inicjał Andrzej Palacz.
Google Scholar
Bułhakow, M. (1990). Mistrz i Małgorzata (tłum. I. Lewandowska, W. Dąbrowski). Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Cohen, L. (2017). The Method Acting Exercises Handbook. London – New York: Routledge.
Google Scholar
Cohen, L. (red.) (2010). The Lee Strasberg Notes. London – New York: Routledge.
Google Scholar
Corman, R., Jerome, J. (1990). How I Made 100 Movies and Never Lost a Dime. New York: Random House.
Google Scholar
Czerkasskij, S. (2016). Mastierstwo aktiera: Stanisławskij – Bolesławskij – Strasberg. Istorija. Tieorija. Praktika. Sankt-Pieterburg: Izdatielstwo Rossijskogo Gosudarstwiennogo Instituta Sceniczeskich Iskusstw.
Google Scholar
Daw, K. (1997). Acting: Thought Into Action. Portsmouth: Heinemann.
Google Scholar
Dixon, W. W. (2001). Collected Interviews: Voices From the Twentieth-Century Cinema. Carbondale – Edwardsville: Southern Illinois University Press.
Google Scholar
Fearnow, M. (2005). Boleslavsky Richard Valentinovich. W: D. Kennedy (red.), The Oxford Encyclopedia of Theatre and Performance: Volume 1, A-L (s. 167). New York: Oxford University Press.
Google Scholar
Goodwin, M., Wise, N. (1989). On the Edge: The Life and Times of Francis Coppola. New York: William Morrow and Company, Inc.
Google Scholar
Gordon, M. (2010). Stanislavsky in America: An Actor’s Workbook. London – New York: Routledge.
Google Scholar
Gordon, R. (2006). The Purpose of Playing: Modern Acting Theories in Perspective. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
Google Scholar
Jewell, R. B. (2012). The RKO Radio Pictures: A Titan Is Born. Berkeley – Los Angeles – London: University of California Press.
Google Scholar
Jewell, R. B., Harbin, V. (1982). The RKO Story. New York: Arlington House.
Google Scholar
Katz, E. (2001). Boleslawski (also Boleslawsky) Richard. W: F. Klein, R. D. Nolen (red.), The Macmillan International Film Encyclopedia (s. 148). London: Macmillan.
Google Scholar
Kulesza, M. (1989). Ryszard Bolesławski. Umrzeć w Hollywood. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Kulesza, M. (2014). Kilka słów o Ryszardzie Bolesławskim. Pamiętnik Teatralny, 63 (1-2), ss. 337-347.
Google Scholar
Kulesza, M. (2018). Ryszard Bolesławski. EncyklopediaTeatru.pl. http://www.encyklopediateatru.pl/autorzy/8458/ryszard-boleslawski
Google Scholar
Loggia, M., Young, G. (red.) (1994). The Collected Works of Harold Clurman: Six Decades of Commentary on Theatre, Dance, Music, Film, Arts and Letters. New York – Tonbridge: Applause Books.
Google Scholar
Lubelski, T. (2015). Historia kina polskiego 1895-2014. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Google Scholar
Markow, P. (1961). Bolesławskij (nast. fam. – Strżeznickij) Riczard Walentinowicz. W: S. S. Mokulskij (red.), Tieatralnaja encykłopiedija (t. 1, s. 633). Moskwa: Gosudarstwiennoje Naucznoje Izdatielstwo „Sowietskaja Encykłopiedija”.
Google Scholar
Maśnicki, J., Stepan, K. (1996). Bolesławski Ryszard, właśc. Srzednicki. W: J. Maśnicki, K. Stepan, Pleograf. Słownik biograficzny filmu polskiego 1896-1939 (ss. nlb.). Kraków: Staromiejska Oficyna Wydawnicza.
Google Scholar
Osterloff, B. (red.) (2018). Ryszard Bolesławski. Jego twórczość i jego czasy – Richard Boleslavsky: His Work and His Times. Warszawa: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza.
Google Scholar
Pitches, J. (2006). Science and the Stanislavsky Tradition of Acting. London – New York: Routledge.
Google Scholar
Pitera, Z. (1978). Bolesławski (Pomian-Srzednicki) Ryszard. W: Z. Pitera, Leksykon reżyserów filmowych. Reżyserzy zagraniczni (s. 23). Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Powell, M. (2010). The Acting Bible: The Complete Resource for Aspiring Actors. Hauppauge: Barron’s.
Google Scholar
Roberts, J. W. (1977). The Theatre Theory and Practice of Richard Boleslavsky (praca doktorska). Kent: Kent State University.
Google Scholar
Roberts, J. W. (1981). Richard Boleslavsky: His Life and Work in the Theatre. Ann Arbor: UMI Research Press.
Google Scholar
Senelick, L. (red.) (2008). Theatre Arts on Acting. London – New York: Routledge.
Google Scholar
Senelick, L., Sołowjowa, I. (2020, 3 maja). Riczard Walentinowicz Bolesławskij. Mxat.ru. https://mxat.ru/history/persons/boleslavsky/
Google Scholar
Shearer, S. M. (2013). Gloria Swanson: The Ultimate Star. New York: Thomas Dunne Books – St. Martin’s Press.
Google Scholar
Stanisławskij, K. S. (1955). Matieriały. Pis’ma. Issledowanija. Tieatralnoje nasledstwo (t. 1). Moskwa: Izdatielstwo Akadiemii Nauk SSSR.
Google Scholar
Thackrey Jr., T. (1966, 29 czerwca). The Lady Pianist Wouldn’t Quit: Overcomes Tragedies, Disaster. Los Angeles Herald Examiner, sekcja B, ss. 1, 4.
Google Scholar
Thomson, D. (1975). Richard (Ryszard Srzednicki) Boleslavsky. W: D. Thomson, A Biographical Dictionary of the Cinema (s. 52). London: Secker & Warburg.
Google Scholar
Timoszewicz, J. (1973). Bolesławski Ryszard. W: Z. Raszewski i in. (red.), Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965 (s. 53-54). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Toeplitz, J., Ranieri, T. (1958). Boleslawski Richard. W: F. Di Giammatteo i in. (red.), Filmlexicon degli autori e delle opere (t. 1, s. 747). Roma: Edizioni di Bianco e Nero.
Google Scholar
Tulard, J. (1985). Boleslawski ou Boleslavsky Richard. W: J. Tulard, Dictionnaire du cinéma. Les réalisateurs (s. 88). Paris: Robert Laffont.
Google Scholar
Udalcowa, Z. P. (red.) (2006). Chudożestwiennyj Tieatr. Tworczeskije poniedielniki i drugije dokumienty 1916-1919. Moskwa: Moskowskij Chudożestwiennyj Tieatr.
Google Scholar
Viazzi, G., Granich, T., Horowicz, B. (1954). Boleslavsky Richard. W: S. D’Amico (red.), Enciclopedia dello spettacolo (t. 2, s. 713). Roma: Casa Editrice La Maschere.
Google Scholar
Autorzy
Marek Kuleszamarek.kulesza.nowy@interia.pl
badacz niezależny Polska
http://orcid.org/0000-0003-4605-0022
Doktoryzował się na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego (1985). Zainteresowania badawcze: historia sztuk widowiskowych, w tym polsko-rosyjskich i polsko-amerykańskich relacji artystycznych. Autor biografii Ryszarda Bolesławskiego. Publikował artykuły m.in. w „Filmie”, „Kinie” „Filmie na Świecie”, „Pamiętniku Teatralnym”, „Film & TV Kamera”.
Statystyki
Abstract views: 280PDF downloads: 262
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Marek Kulesza
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
