Wielki kod. Kilka uwag na temat „Π”

Dariusz Czaja

Abstrakt

Wbrew tytułowi film Darrena Aronofsky’ego nie jest filmem matematycznym. Mimo wyraźnych ambicji poznawczych i licznych odniesień do matematyki i liczb, film Π nie aspiruje do rywalizacji z matematyką akademicką. Jest za to próbą niezwykle oryginalnego opisania dylematu współczesnej mentalności. Wydaje nam się, że żyjemy w czasach niecierpliwego oczekiwania na złamanie ostatecznego kodu, że uczestniczymy w ostatnim akcie wielkiego dramatu objawienia tajemnic świata. Myślimy, że za chwilę nastąpi akt „wielkiego rozwiązania”. Dylematy współczesnych poszukiwań naukowych i popularnej mentalności „ostatecznego sensu” intensywnie ogniskują się w postaci szalonego teoretyka liczb Maxa Cohena. Pod wieloma względami Cohen przypomina bohatera faustowskiego. Nie odrzucając tej interpretacji, Czaja kreśli szczegółową paralelę między matematycznym geniuszem a geometrą z Zamku Kafki. Czaja stwierdza, że świat jako epifania jest odpowiedzią na świat jako kod lub rebus do rozwiązania. Poczucie rzeczywistości, którego doświadczamy, nie może być policzone, ale czasami można je zobaczyć poprzez ekstatyczny akt kontemplacji.