Pomiędzy płótnem a ekranem. Śladami Goi w kinie hiszpańskim
Abstrakt
Artykuł jest próbą syntezy różnych typów inspiracji malarskich w filmie na przykładzie bogatego i zróżnicowanego oddziaływania twórczości Francisco Goi na kino hiszpańskie od okresu niemego po współczesność. Wpływy te podzielić można na trzy rodzaje. Pierwszy z nich to inspiracja samą biografią artysty oraz związaną z nim romantyczną legendą. Drugi krąg reminiscencji polega na wykorzystaniu grafik i obrazów dla oddania charakteru Hiszpanii z przełomu XVIII i XIX wieku w filmach historycznych, niekoniecznie związanych z samą postacią malarza. Trzecie zagadnienie obejmuje inspiracje twórczością wykraczające poza epokę Goi, czerpanie z jego prac i umieszczanie ich w odmiennych, zaskakujących nieraz kontekstach, w których nabierają nowych znaczeń i poświadczają ponadczasowość wizji mistrza. Na podstawie analizy filmów powracających do twórczości Goi można także prześledzić, jak zmieniało się postrzeganie go na kolejnych etapach hiszpańskiej historii i jak - również za pomocą kina - stał się on swoistą ikoną hiszpańskości, pozostając jednocześnie autorem zdumiewająco uniwersalnym.
Słowa kluczowe:
Francisco Goya, kino hiszpańskie, malarstwoBibliografia
Águeda Villar Mercedes, Goya en el relato cinematográfico, „Cuadernos de Historia Contemporánea” 2001, nr 23, s. 75, 77.
Google Scholar
Aleksandrowicz Joanna, Odcienie czerwieni. Od krwi do smugi światła. Od „Okrucieństw wojny” do „Tanga”, „Opcje” 2008, nr 1 (70), s. 16-20.
Google Scholar
Babelon Jean, Sztuka hiszpańska, tłum. H. Ostrowska-Grabska, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974, s. 253.
Google Scholar
Borau José Luis, La pintura en el cine. El cine en la pintura. Discursos de ingreso en las RR.AA. de Bellas Artes de San Luis y de San Fernando, con los de contestación correspondientes, Ocho y Medio, Madrid 2003, s. 25.
Google Scholar
Bozal Valeriano, Goya y el gusto moderno, Alianza, Madrid 2002.
Google Scholar
Bozal Valeriano, Goya. Vida y obra, t. 1, TF Editores, Madrid 2006, s. 11.
Google Scholar
Breteau-Skira Gisèle, Interview with Carlos Saura, „Zeuxis” 2001, nr 2, s. 53.
Google Scholar
Buñuel Luis, Goya. La Duquesa de Alba y Goya, Instituto de Estudios Turolenses, Zaragoza 1992.
Google Scholar
Camón Aznar José, La cinematografia y las artes, Instituto Diego Velázquez, Madrid 1952, s. 25-26.
Google Scholar
Cánovas Belchí Joaquín, Estragos de la guerra: Goya en el cine de Carlos Saura, w: De Goya à Saura, red. J.-P. Aubert, J.-C. Seguin, Le Grimh, Lyon 2005, s. 89-90.
Google Scholar
Gubern Roman, Benito Perojo, Filmoteca Española, Madrid 1994, s. 143.
Google Scholar
Harguindey Ángel S., „Caniche” es una historia goyesca en nuestra época. Entrevista con su realizador, Bigas Luna, „El Pais” 08/06/1979, w: http://www.elpais.com/articulo/cultura/BIGAS_LUNA/_JOSe_JUAN_/CINE/ABCaniche/BB/historia/goyesca/epoca/elpepicul/19790608elpepicul_10/Tes/ [dostęp: 10.10.2008].
Google Scholar
Helman Alicja, Ten smutek hiszpański. Konteksty twórczości filmowej Carlosa Saury, Rabid, Kraków 2005, s. 190.
Google Scholar
Hughes Robert, Goya. Artysta i jego czas, tłum. H. Jankowska, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2006, s. 33.
Google Scholar
La Condesa María, „ABC” 1928, 8 lutego, s. 11.
Google Scholar
Malraux André, Głowa z obsydianu, tłum. A. Tatarkiewicz, PIW, Warszawa 1978, s. 27.
Google Scholar
Malraux André, Saturne. Essai sur Goya, La Galerie de la Pleiade, Paris 1950, s. 178.
Google Scholar
Merlo Philippe, Goya et la litérature, w: De Goya à Saura, red. J.-P. Aubert, J.-C. Seguin, Le Grimh, Lyon 2005, s. 21-36.
Google Scholar
Ortega y Gasset José, Velazquez i Goya, tłum. R. Kalicki, Czytelnik, Warszawa 1993, s. 210, 224, 251.
Google Scholar
Ortiz Aurea, María Jesús Piqueras, La pintura en el cine. Cuestiones de representación visual, Paidós, Barcelona 1995, s. 6.
Google Scholar
Rzepińska Maria, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1989, s. 359.
Google Scholar
Seguin Jean-Claude, Goya au cinéma, w: De Goya à Saura, red. J.-P. Aubert, J.-C. Seguin, Le Grimh, Lyon 2005, s. 75-76.
Google Scholar
Trenc Eliseo, La présence de Goya dans lárt contemporain, w: De Goya à Saura, red. J.-P. Aubert, J.-C. Seguin, Le Grimh, Lyon 2005, s. 15-20.
Google Scholar
Willem Linda M., The Image and the Word. A Conversation with Filmmaker and Novelist Carlos Saura, w: Carlos Saura: Interviews, University Press of Mississippi, Jackson 2003, s. 165.
Google Scholar
Autorzy
Joanna Aleksandrowiczkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Śląski Polska
Pisze doktorat w Instytucie Nauk o Kulturze UŚ z zakresu kina hiszpańskiego. Jest autorką książki - Pomiędzy obrazem a wskazówkami zegarów. O estetyce nietrwałości w filmach Wong Kar-waia (2008).
Statystyki
Abstract views: 19PDF downloads: 10
Licencja
Prawa autorskie (c) 2009 Joanna Aleksandrowicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Joanna Aleksandrowicz, Od egzotycznej pocztówki do nie-miejsca. Obrazy miasta w kinie hiszpańskim , Kwartalnik Filmowy: Nr 122 (2023): Krajobrazy, panoramy, terytoria
- Joanna Aleksandrowicz, Od robotnicy do gwiazdy flamenco. Metamorfozy Carmen w kinie hiszpańskim , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
