Antropologiczna analiza obrazu ucztowania w dziele Gabriela Axela „Uczta Babette”

Joanna Drzazga

Abstrakt

Forma Uczty Babette, tajemniczość i odniesienia do rzeczywistości religijnej sprawiają, że film Axela jest rodzajem przypowieści skomponowanej na wzór przypowieści biblijnej. Jego celem jest ukazanie nadprzyrodzonej mocy sztuki, ofiary i daru, które w całej różnorodności swoich znaczeń zawierają się i kumulują w najbardziej niezwykłej uczcie, jaką kiedykolwiek sportretowano na srebrnym ekranie. Uczta przygotowana przez Babette reprezentuje zderzenie dwóch odmiennych kultur – ascetycznej i religijnej kultury duńskiej społeczności wiejskiej oraz różnorodnej kultury przedmiotów, zmysłów i znaczeń reprezentowanych przez francuską sztukę kulinarną. Członkom kongregacji obce są nieznane potrawy, ich różnorodność, a także sama tradycja biesiadowania, kojarzona ze złem i szatanem. Problem wynikający ze spotkania z obcą kuchnią zmienia się w religijny, a konflikt ze sfery estetyki przenosi się na etykę. Siłą autonomii filmu Axel każe nam postrzegać Babette jako artystkę, a jej ucztę jako dzieło sztuki. Sztuka może zbliżyć nas do Boga, a uczta traktowana jako dzieło sztuki była wyłomem w konkretnej rzeczywistości i pozwalała wznieść się ponad nią; poprzez piękno, harmonię i niezwykłe doznania uwznioślała uczestników uczty i zbliżała ich do świętości. Artysta doświadczał spełnienia, to, co duchowe, łączyło się z tym, co zmysłowe, ziemia wznosiła się do nieba, a losy bohaterów dopełniały się.