Od pantomimy do Metody. Uwagi o ewolucji warsztatu aktora filmowego

Piotr Skrzypczak

Abstrakt

Skrzypczak analizuje teorie dotyczące aktorstwa filmowego, które obejmują trzy kategorie zagadnień: twarz (zbliżenie fizjonomii), instrument (kinetyka ciała), zapis (montaż). Pantomimiczny styl gry aktorskiej jest typowy dla początków kina. Został on zmodyfikowany przez Griffitha, który nawoływał do oszczędnego stosowania środków wyrazu. Lew Kuleszow w Rosji nawoływał do wykorzystania ciała i twarzy aktora jako obiektów fizycznych. Eisenstein poszukiwał konkretnych typów ludzkich. Pudowkin, który początkowo traktował aktorów jako „materiał” do pracy reżyserskiej, później przeniósł nacisk na indywidualność aktora i zasadę przeżywania roli (nawiązanie do systemu Stanisławskiego), choć podkreślał różnicę między aktorstwem filmowym i teatralnym. Przełomem był antynaturalistyczny ekspresjonizm filmowy w Niemczech (filmy Paula Kornfelda), w którym wyraźnie wzrosło znaczenie gestu i mimiki, charakteryzacji i kostiumu. System Stanisławskiego został przeniesiony do Stanów Zjednoczonych i przekształcony w Actors’ Studio przez Strasbergów (próby analityczne, ćwiczenia fizyczne, samodyscyplina, kontrolowana identyfikacja z rolami). Współczesne teorie aktorskie opierają się na różnicy między stylem teatralnym i filmowym, na precyzji i doskonałej kontroli ciała i głosu.