Świat karnawału – karnawał świata. Wizja rzeczywistości skarnawalizowanej w filmie Miloša Formana „Amadeusz”

Joanna Tereszczuk

Abstrakt

Według autorki Amadeusz to opowieść o relacji pomiędzy skostniałym, nielogicznym światem a jednostką, która nie mieści się w jego ramach. Sam Mozart swoim sposobem bycia i stosunkiem do artystycznej twórczości wydobywa na jaw i ośmiesza rządzące światem absurdy, wnosi coś, co rozprzestrzeniając się w świecie rozsadza jego strukturę. Atrybutem i znakiem rozpoznawczym Mozarta jest jego śmiech – śmiech ambiwalentny, będący jednocześnie obscenicznym chichotem (to pierwiastek chaosu) i śmiechem Boga (to boski porządek). Jest więc śmiechem karnawałowym, bo z jednej strony neguje to, co niedorzeczne (aspekt negatywny), a z drugiej potwierdza istnienie wyższego porządku (aspekt pozytywny). Staje się w końcu prawdą najwyższą, jest równoznaczny z dostępem do mądrości, objawia się jako element logiczny, komentuje niedorzeczności świata i odsłania absurdalne prawa świata rządzonego konwenansem. Tereszczuk kontrastuje Mozarta z jego zazdrosnym rywalem, Salierim. Podczas gdy ten pierwszy wznosi ze sobą logikę i zasady karnawału, jest błaznem na cesarskim dworze, drugi reprezentuje ład, porządek i konformizm.