Przez moment. Film a filozofia nowoczesności

Leo Charney

Abstrakt

W samym centrum doświadczenia nowoczesnego wyłania się kategoria momentu. Intensywność, z jaką zjawia się odczucie „teraz”, a jednocześnie intensywność, z jaką zanika, sprawiają, że doświadczenie momentu jest emblematyczne dla epoki „szoku” i „natężenia podniet zmysłowych”, wydobywając głęboki rozziew między odbiorem zmysłowym a przyswojeniem pojęciowym, między widzeniem a poznaniem. Tak opisują „moment” Walter Benjamin (w ramach Pasaży – dzieła stanowiącego w istocie montaż „momentów”: fragmentów, cytatów, komentarzy) i Martin Heidegger. Stąd już tylko krok do filmu – jeszcze XIX-wieczne badania fotograficzne Mareya i Muybridge’a z jednej strony, a z drugiej późniejsza refleksja Jeana Epsteina nad fotogenią i Siergieja Eisensteina nad „atrakcją” dowodzą, że ruch kinematograficzny i doświadczenie seansu kinowego w ścisły sposób wyrażają kluczowe dla nowoczesnego doświadczenia sprzeczności między intensywnością zmysłową a wymykaniem się poznania.

• Tekst jest tłumaczeniem artykułu Leo Charneya In a Moment: Film and the Philosophy of Modernity z pracy zbiorowej Cinema and the Invention of Modern Life, red. L. Charney, V. R. Schwartz, University of California Press, Berkeley – Los Angeles – London 1996 © 1996 by The Regents of the University of California.

Ze względu na ograniczenia praw autorskich artykuł jest dostępny tylko w wydaniu papierowym.