W poszukiwaniu indywidualnego ciała: fotografia, detektywi i początki kina
Abstrakt
Autor omawia przemiany nowoczesności, koncentrując się początkowo na tych związanych z przemieszczaniem i mobilnością oraz wytwarzaniem i dystrybucją dóbr. Zauważa, że na przełomie XIX i XX wieku kino – jako pierwszy przemysł rozrywkowy na tak masową skalę – staje się jednym z czynników intensyfikujących te przemiany, jednak nie należy zapominać, że miejsce i status ruchomych obrazów w nowej logice cyrkulacji były poprzedzone upowszechnieniem nieruchomej fotografii. Autor analizuje ontologiczne właściwości fotografii i dowodzi, że to dzięki nim mogła się ona przyczynić do tak głębokich przekształceń tożsamości i obrazu ciała w nowoczesnym doświadczeniu. Zauważa też, że zarówno nieruchomą, jak i ruchomą fotografię charakteryzuje fundamentalna sprzeczność – jednocześnie wzmacnia ona poczucie rozproszenia i przyspieszenia oraz potrzebę kontroli, stabilności i przewidywalności. Zjawiska te w szczególnie jaskrawy sposób dają o sobie znać w obrębie praktyk kryminologicznych i w literaturze detektywistycznej, które to obszary autor bada, pokazując, że fotografia jest jednym z ważniejszych narzędzi władzy służących do klasyfikowania, śledzenia, analizowania, dyscyplinowania i nadzorowania indywidualnego ciała.
- Tekst jest tłumaczeniem rozdziału (Tracing the Individual Body: Photography, Detectives, and Early Cinema) z książki Cinema and the Invention of Modern Life, red. Leo Charney, Vanessa R. Schwartz, University of California Press, Berkeley – Los Angeles – London 1996. Copyright © 1996 by the Regents of the University of California.
Ze względu na ograniczenia praw autorskich artykuł jest dostępny tylko w wydaniu papierowym.
Słowa kluczowe:
wczesne kino, fotografia, ciałoBibliografia
Abel Richard, An Economy of Framing: Photographs and Films in Early French Melodrama, 1909-1913 (referat wygłoszony na konferencji British Film Institute „Melodrama: Stage, Picture, Screen”, Londyn, lipiec 1992).
Google Scholar
Baudelaire Charles, Salon 1859, w: tegoż, Rozmaitości estetyczne, tłum. J. Guze, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2000, s. 247.
Google Scholar
Benjamin Walter, Charles Baudelaire: A Lyric Poet in the Era of High Capitalism, tłum. H. Zohn, NLB, London 1983, s. 43.
Google Scholar
Berman Marshall, All That Is Solid Melts into Air: The Experience of Modernity, Penguin Books, New York 1988, s. 87-129.
Google Scholar
Bertillon Alphonse, Instructions for Taking Descriptions for the Identification of Criminals and Others by Means of Anthropometric Indications, tłum. G. Muller, American Bertillon Prison Bureau, Chicago 1889, s. 15.
Google Scholar
Bertillon Alphonse, Signaletic Instructions, Including the Theory and Practice of Anthropometric Identification, red. R. W. McClaughry, The Werner Company, Chicago 1896, s. 12-13.
Google Scholar
Bloch Ernst, A Philosophical View of the Detective Novel, w: tegoż, The Utopian Function of Arts and Literature, MIT Press, Cambridge 1989, s. 246.
Google Scholar
Bottomore Stephen, Les Thèmes de témoignage dans le cinéma primitif, w: Les Premiers ans du cinéma francais, red. P. Guibbert, Institute Jean Vigo, Perpignan 1985, s. 155-161.
Google Scholar
Bowser Eileen, Griffith’s Film Career before „The Adventures of Dollie”, w: Film Before Griffith, red. J. Fell, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London 1983, s. 367.
Google Scholar
Bruno Giuliana, Streetwalking on a Ruined Map, Princeton University Press, Princeton 1992, s. 58-78.
DOI: https://doi.org/10.1515/9781400843985
Google Scholar
Byrnes Thomas, 1886 Professional Criminals of America, Chelsea House, New York 1969 (reprint), s. 55.
Google Scholar
Cartwright Lisa, „Experiments of Destruction”: Cinematic Inscriptions of Physiology, „Representations” 1992, nr 40, s. 51-70.
DOI: https://doi.org/10.2307/2928742
Google Scholar
Crary Jonathan, Techniques of the Observer: On Vision and Modernity in the Nineteenth Century, MIT Press, Cambridge 1990, s. 13.
Google Scholar
Dubois Philippe, Le Corps et ses fantômes: Notes sur quelques fictions photographiques dans l’iconographie scientifique de la second moitié du XIX-ème siécle, w: tegoż, L’Acte photographique et autres essais, Nathan, Paris 1991, s. 212-216.
Google Scholar
Foucault Michel, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. T. Komendant, Aletheia, Warszawa 2009.
Google Scholar
Foucault Michel, Narodziny kliniki, tłum. P. Pieniążek, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999, s. 212. Murch Alma Elisabeth, The Development of the Detective Novel, Peter Owen, London 1958, s.120.
Google Scholar
Freud Sigmund, Komunikat o przypadku paranoi sprzecznym z teorią psychoanalityczną, w: tegoż, Charakter a erotyka, tłum. R. Reszke, D. Rogalski, Wydawnictwo KR, Warszawa 2009.
Google Scholar
Ginsburg Carlo Clues, Morelli, Freud, and Sherlock Holmes, w: The Sign of Three: Dupin, Holmes, Peirce, red. T. Sebeok, University of Indiana Press, Bloomington 1983., s. 106-109.
Google Scholar
Gunning Tom, Attractions, Detection, Disguise: Zigomar, Jasset and the History of Film Genres, „Griffithiana” 1993, nr 47, s. 137-156.
Google Scholar
Gunning Tom, The Horror of Opacity: The Melodrama of Sensation in the Plays of André de Lorde, w: Melodrama Stage, Picture, Screen, red. J. S. Bratton, J. Cook, Ch. Gledhill, British Film Institute, London 1994.
Google Scholar
Gunning Tom, What I Saw from the Rear Window of the Hôtel des Folies-Dramatiques, or, The Story Point of View Films Told, w: Ce que je vois de mon ciné, red. A. Gaudreault, Méridiens Klincksieck, Paris 1988, s. 39-41.
Google Scholar
Holmes Oliver Wendell, The Stereoscope and the Stereograph, The Stereoscope and the Stereograph, w: Classic Essays on Photography, red. A. Trachtenberg, Leete's Island Books, New Haven 1980, s. 80-81.
Google Scholar
Jean-Luc Godard: Son + Image, 1974-1991, red. C. McCabe, M. L. Bandy, Museum of Modern Art/ Harry Abrams, New York 1992, s. 149, 162.
Google Scholar
Jordanova Ludmilla, Sexual Vision: Images of Gender in Science and Medicine between the Eighteenth and Twentieth Centuries, University of Wisconsin, Madison 1989, s. 98-110.
Google Scholar
Kern Stephen, The Culture of Space and Time, 1880-1918, Harvard University Press, Cambridge 1983.
Google Scholar
l’Isle-Adam Auguste Villiers de, Klara Lenoir: memoryał dr-a Tribulat Bonhomet, członka akademii, prof. fizyologii: O tajemniczym wypadku wdowy Klary Lenoir, Wydawnictwo „Przeglądu Tygodniowego” 1888. „MLA” 1973, nr 88, s. 124-131.
Google Scholar
Mayer Harold M., Wade Richard C., Chicago: Growth of a Metropolis, University of Chicago Press, Chicago 1969, s. 52.
Google Scholar
Michelson Anette, On the Eve of the Future: The Reasonable Facsimile and the Philosophical Toy, „October” 1984, nr 29, s. 3-20.
DOI: https://doi.org/10.2307/778304
Google Scholar
Nelson Daniel, Managers and Workers: Origins of the New Factory System in the United States, 1880-1920, University of Wisconsin Press, Madison 1975, s. 19-25.
Google Scholar
Phéline Christian, L'Image accusatrice, Cahiers de la Photographie, Paris 1985, s. 10.
Google Scholar
Plays by Dion Boucicault, red. P. Thompson, Cambridge University Press, Cambridge 1984, s. 163.
Google Scholar
Ray Robert B., Snapshots: The Beginnings of Photography, w: The Image in Dispute. Art and Cinema in the Age of Photography, red. D. Andrew, University of Texas Press, Austin 1997.
Google Scholar
Schivelbusch Wolfgang, The Railway Journey: Trains and Travel in the Nineteenth Century, Urizen Books, New York 1979, s. 180-188.
Google Scholar
Sebeok Thomas A., Umiker-Sebeok Jean, „You Know My Method”: A Juxtaposition of Charles S. Peirce and Sherlock Holmes, w: The Sign of Three: Dupin, Holmes, Peirce, red. T. Sebeok, University of Indiana Press, Bloomington 1983, s. 23.
Google Scholar
Sekula Alan, The Body and the Archive, „October” 1986, nr 39, s. 3-64.
DOI: https://doi.org/10.1021/cen-v064n039.p003
Google Scholar
Simmel Georg, Filozofia pieniądza, tłum. A. Przyłębski, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1997, s. 205.
Google Scholar
Sinclair Upton, The Jungle, New American Library, New York 1963, s. 39-45.
Google Scholar
Stange Maren, Symbols of Ideal Life: Social Documentary Photography in America, 1890-1950, Cambridge University Press, Cambridge, New York 1989, s. 19.
DOI: https://doi.org/10.2307/2072619
Google Scholar
Tagg John, Power and Photography: Part One, A Means of Surveillance: The Photography as Evidence in Law, „Screen Education” 1980, nr 36, s. 17-55.
Google Scholar
Taylor Tom, The Ticket of Leave Man, w: Nineteenth-Century Plays, red. G. Rowell, Oxford University Press, London 1972, s. 318.
Google Scholar
Wollen Peter, Signs and Meaning in the Cinema, Indiana University Press, Bloomington 1969, s. 120-126.
Google Scholar
Autorzy
Tom Gunningkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet w Chicago Stany Zjednoczone
Profesor filmoznawstwa na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu w Chicago. Jego zainteresowania ogniskują się wokół problematyki historii i teorii wczesnego kina oraz jego związków z szeroko pojętą kulturą modernizmu. Zajmuje się także amerykańskim kinem awangardowym, teorią kina klasycznego oraz fotografią. Do jego najważniejszych publikacji należą książki: D.W. Griffith and the Origins of American Narrative Film (1991) i The Films of Fritz Lang (2000). Autor ponad stu publikacji w periodykach i antologiach filmoznawczych.
Statystyki
Abstract views: 37Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Tom GunningAutor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
