„Szkoła berlińska”, czyli postulat filmu jako sztuki albo „tęsknota za ocaleniem opowieści”
Abstrakt
Artykuł jest próbą przedstawienia historii i istoty zjawiska artystycznego, które pojawiło się w kinie niemieckim w połowie lat 90., a które niedługo potem krytycy filmowi okrzyknęli mianem „szkoły berlińskiej”. Działający w duchu odnowy niemieckiego filmu autorskiego reżyserzy, wśród których znajdziemy tak znane dziś nazwiska, jak Maren Ade (Toni Erdmann), Valeska Grisebach (Western) czy Christian Petzold (Barbara), nie stworzyli wprawdzie nigdy żadnego sformalizowanego ruchu, jednak ich twórczość pozwala się analizować jako pewna całość oparta na określonym porządku ideologiczno-estetycznym, dotyczącym zarówno samych fabuł, ich formalnej konstrukcji, jak i działań okołofilmowych – produkcji, dystrybucji i recepcji. Charakteryzujące się audiowizualną surowością, narracyjną skromnością i realistyczną wymową utwory „szkoły berlińskiej”, realizowane najpierw jako niszowe produkcje telewizyjne, w pierwszej dekadzie nowego wieku wyróżniane podczas kolejnych edycji festiwalu w Cannes, z czasem stały się częścią europejskiego kina głównego nurtu, trafiając do świadomości szerokiej widowni.
Słowa kluczowe:
szkoła berlińska, Maren Ade, Christian PetzoldBibliografia
Baute, Michael, and Knörer, Ekkehard, and Pantenburg, Volker, and Pethke, Stefan, and Rothöhler, Simon. „Berliner Schule – Eine Collage“. Kolikfilm.at. Accessed February 4, 2018. http://www.kolikfilm.at/sonderheft.php?edition=20066&content=texte&text=1/.
Google Scholar
Beier, Lars-Olav. „Deutsche definieren sich über Autos, Reihenhäuser und Bausparverträge”. Spiegel.de. November 23, 2013. Accessed February 4, 2018. http://www.spiegel.de/kultur/kino/christian-petzold-ueber-moma-retrospektive-zur-berliner-schule-a-934501.html/.
Google Scholar
„Berliner Schule. Part 1: Christoph Hochhäusler, Ulrich Köhler, Angela Schanelec, Marco Abel”. Youtube.com. Accessed January 22, 2018. https://www.youtube.com/watch?v=2tegsQbwegY/.
Google Scholar
„Berliner Schule. Part 2: Benjamin Heisenberg, Thomas Arslan, Katja Nicodemus”. Youtube.com. Accessed January 22, 2018. https://www.youtube.com/watch?v=kIW1bPtD7o8/.
Google Scholar
„Berliner Schule. Part 3: Angela Schanelec, Reinhold Vorschneider, Marco Abel”. Youtube.com. Accessed January 22, 2018. https://www.youtube.com/watch?v=ZZ0ohn-D0aA&t=1s%2F/.
Google Scholar
„Berliner Schule. Part 4: Christian Petzold, Fatima Naqvi”. Youtube.com. Accessed January 22, 2018. https://www.youtube.com/watch?v=U5NRDhJM4_g/.
Google Scholar
Burg, Susanne. „Manchmal ist das Leben eben auch langweilig”. Deutschlandfunkkultur.de. November 19, 2013. Accessed February 4, 2018. http://www.deutschlandfunkkultur.de/deutsches-kino-manchmal-ist-das-leben-eben-auch-langweilig.954.de.html?dram:article_id=269428/.
Google Scholar
Fiuk, Ewa. „Inicjacje, tożsamość, pamięć. Kino niemieckie na przełomie wieków”. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2012.
Google Scholar
Gupta, Susanne. „Berliner Schule. Nouvelle Vague allemande”. Wordpress.com. Accessed February 5, 2018. https://notizenzufilmsprachegesellschaft.wordpress.com/2013/08/13/filmlabel-und-filmkritik-uber-die-berliner-schule/.
Google Scholar
Horster, Kathrin. „Der Western gehört auch Europäern”. Stuttgarter-Zeitung.de. August 22, 2017. Accessed February 5, 2018. https://www.stuttgarter-zeitung.de/inhalt.regisseurin-valeska-grisebach-der-western-gehoert-auch-europaeern.980ea493-064f-4f0b-9584-946688f4e4bb.html/.
Google Scholar
Müller, Franz. „Die Schule ist aus”. Revolver-Film.com. February 17, 2013. Accessed February 4, 2018. http://revolver-film.blogspot.com/2013/02/die-schule-ist-aus.html/.
Google Scholar
Schulz, Gudrun. „Jede Entscheidung in einem Film muss fundiert sein”. Planet-Interview.de. Accessed February 4, 2018. http://planet-interview.de/christian-petzold-01092005.html/.
Google Scholar
Seeßlen, Georg. „Die Anti-Erzählmaschine”. Freitag.de. Accessed February 4, 2018. https://www.freitag.de/autoren/der-freitag/die-anti-erzahlmaschine/.
Google Scholar
Seeßlen, Georg. „Eine Schule des Sehens – Das offene cineastische Projekt der Berliner Schule”. Getidan.de. Accessed February 4, 2018. http://www.getidan.de/gesellschaft/georg_seesslen/56457/eine-schule-des-sehens-das-offene-cineastische-projekt-der-berliner-schule/.
Google Scholar
Słownik Języka Polskiego PWN. Sjp.pwn.pl. Accessed January 15, 2018. https://sjp.pwn.pl/sjp/;2572206/.
Google Scholar
Sobolla, Bernd. „Heimatlos durch den Alltag driften”. Deutschlandfunkkultur.de. August 19, 2017. Accessed February 4, 2018. http://www.deutschlandfunkkultur.de/20-jahre-berliner-schule-heimatlos-durch-den-alltag-driften.2165.de.html?dram:article_id=393015/.
Google Scholar
Suchsland, Rüdiger. „Man macht sich was vor, und das ist auch gut so… . Oskar Roehler unplugged”. Artechock.de. October 21, 2004. Accessed February 5, 2018. http://www.artechock.de/film/text/interview/r/roehler_2004.htm/.
Google Scholar
„Top 20 Deutschland. Wochenende 29 vom 14.-17. Juli 2016”. Insidekino.com. Accessed February 3, 2018. http://www.insidekino.com/DTop10/16/DTop16JUL14.htm/.
Google Scholar
„Top 100 Deutschland 2016”. Insidekino.com. Accessed February 3, 2018. http://www.insidekino.de/DJahr/D2016.htm/.
Google Scholar
Autorzy
Ewa Fiukkwartalnik.filmowy@ispan.pl
badaczka niezależna Polska
Filmoznawczyni, autorka książek Inicjacje, tożsamość, pamięć. Kino niemieckie na przełomie wieków (2012) oraz Obrazo-światy, dźwięko-przestrzenie. Kino Toma Tykwera (2016), jak również artykułów dotyczących filmu i kina (publikowała m.in. w „Kulturze Popularnej”, „Kwartalniku Filmowym”, „Kinie” oraz w tomach zbiorowych). Autorka przekładów z języka niemieckiego i polskiego. Zainteresowania naukowe: film niemiecki, film w kontekście innych sztuk i nauk społecznych, antropologia filmu, analiza filmu. Obecnie przygotowuje kolejną autorską publikację dotyczącą kina transnarodowego, postkolonialnego, podejmującego temat (post)migracji.
Statystyki
Abstract views: 173PDF downloads: 45
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Ewa Fiuk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
