„Bajecznie egzotyczne Polesie”? Reportaż z krainy tęsknych pieśni Maksymiliana Emmera w perspektywie ekokrytycznej
Sławomir Łotysz
s.lotysz@gmail.comInstytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4426-6401
Abstrakt
W 1936 r. pierwszym polskim filmem krótkometrażowym nagrodzonym na Festiwalu Filmowym w Wenecji zostało Polesie. Reportaż z krainy tęsknych pieśni w reżyserii Maksymiliana Emmera i ze zdjęciami Jerzego Maliniaka. Film doceniono za autentyzm, z jakim autorzy pokazali przyrodę i życie społeczne mieszkańców Polesia, podmokłej krainy we wschodniej części II Rzeczypospolitej. Zarówno spojrzenie twórców na Polesie, jak i odbiór dzieła przez krytyków opierały się na głęboko ugruntowanym przekonaniu, że to region niemal pierwotnej przyrody. Autor artykułu konfrontuje te wyobrażenia, żywe zresztą do dziś, z wynikami badań nad historią środowiskową Polesia, z których wynika, że z winy człowieka tamtejsze środowisko naturalne znajdowało się na skraju katastrofy. Ponadto wykorzystuje ten przykład jako pretekst do rozważań nad kwestią autentyzmu i autentyczności w tekstach kultury.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
historia środowiskowa, Polesie, II RP, międzywojnieBibliografia
Ablamski, P. (2017). Kwestia narodowościowa na peryferiach Europy Środkowo--Wschodniej. Przypadek Polesia między dwiema wojnami. Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, (2), ss. 57-78. https://doi.org/10.12775/SDR.2017.2.03
DOI: https://doi.org/10.12775/SDR.2017.2.03
Google Scholar
Barcz, A. (2016). Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.
Google Scholar
Bobrzyński, J. (1929, 2 lutego). Na alarm!. Dzień Polski, s. 2.
Google Scholar
Bossak, J. (1937). Sukces polskich krótkometrażówek w Berlinie. Srebrny Ekran, (10-11), s. 30.
Google Scholar
Cichoracki, P. (2007). Polesie nieidylliczne: zaburzenia porządku publicznego w województwie poleskim w latach trzydziestych XX w. Łomianki: LTW.
Google Scholar
Czeczot, K., Pospiszyl, M. (2021). Osuszanie historii. Błoto i nowoczesność. Teksty Drugie, (5), ss. 62-78.
Google Scholar
Engelking, A. (2017). „Poleszuk” nieoswojony. Wokół funkcji chłopskości w konstruowaniu polskości. Teksty Drugie, (6), ss. 68-94. https://doi.org/10.18318/td.2017.6.5
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.6.5
Google Scholar
Ford, K. (1936). Cztery pokazy. Wiadomości Filmowe, (6), s. 2.
Google Scholar
Hendrykowska, M. (2014). Historia polskiego filmu dokumentalnego (1896-1944). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Janowski, A. (1927). Liga Ochrony Przyrody. Ziemia, (4), ss. 57-59.
Google Scholar
Jewsiewicki, W. (1967). Polska kinematografia w okresie filmu dźwiękowego. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar
Łotysz, S. (2019). Władysław Szafer i Józef Próchnik w debacie o przyszłości poleskiej przyrody. Analecta: Studia i Materiały z Dziejów Nauki, (1), ss. 189-211.
Google Scholar
Łotysz, S. (2022). Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Łukowski, M. (1987). Polski film etnograficzny. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar
McNeill, J. R. (2000). Something New under the Sun: An Environmental History of the Twentieth-Century World. New York: W. W. Norton.
Google Scholar
Moszyński, M. (1925). Wypalanie nowin. Ziemia, (6-8), ss. 132-133.
Google Scholar
Nowak-Zaorska, I. (1969). Polski film oświatowy w okresie międzywojennym. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Pietkiewicz, C. (1928). Polesie Rzeczyckie: materiały etnograficzne, cz. 1, Kultura materialna. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar
Rodziewiczówna, M. (1938). Róże Panny Róży. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner.
Google Scholar
Rutenberg, J. (1937, 16 września). Polen zeigt Kulturfilme in der Lessing-Hochschule. Film-Kurier, s. 2.
Google Scholar
Snarski, T. (1864). Polesie. Gazeta Rolnicza, (3), s. 19.
Google Scholar
Sztycer, M. (1936). Polski film nagrodzony na Biennale. Film, (19), s. 3.
Google Scholar
Śleszyński, W. (2014). Województwo Poleskie. Kraków: Avalon.
Google Scholar
Wasilewska, W. (1937). Szukam antysemityzmu. Wiadomości Literackie, (40), s. 3.
Google Scholar
Wasilewska, W. (1938). Bajka. Sygnały, (46), s. 3.
Google Scholar
Wysłouch, F. (2014). Echa Polesia. Łomianki: LTW.
Google Scholar
Zahorska, S. (1936). Kronika filmowa. Polskie krótkometrażówki. Wiadomości Literackie, (9), s. 7.
Google Scholar
Autorzy
Sławomir Łotyszs.lotysz@gmail.com
Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-4426-6401
Profesor w Instytucie Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Jego zainteresowania badawcze obejmują: historię techniki, historię środowiskową, studia nad niepełnosprawnością oraz zagadnienia dyplomacji zdrowia. Ostatnio opublikował Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku (2022). W latach 2014-2015 był laureatem stypendium Andrew Mellona w Holenderskim Instytucie Studiów Zaawansowanych (NIAS) w Wassenaar. W latach 2017-2021 przewodniczył Międzynarodowemu Komitetowi Historii Nauki (ICOHTEC).
Statystyki
Abstract views: 353PDF downloads: 304
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Sławomir Łotysz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
