Duma i uprzedzenie – krytyczne dyslokacje filmu „Zabić księdza” Agnieszki Holland
Elżbieta Ostrowska
ostrowskaelzb@gmail.comUniwersytet Łódzki (Polska)
http://orcid.org/0000-0002-4800-011X
Abstrakt
Przedmiotem badań zaprezentowanych w artykule są konteksty produkcyjne, dystrybucyjne i krytyczno-filmowe filmu Agnieszki Holland Zabić księdza (1988). Autorka dowodzi, że włączenie filmu, zrealizowanego jako transatlantycka koprodukcja, do nurtu kina autorskiego i kina polskiego nie wynika z jego treści i cech stylistycznych, ale jest głównie efektem praktyk dystrybucyjno-krytycznych. Tekstualna analiza filmu demonstruje, jak dyskurs krytyczny rozwijany w systemie kina narodowego scala zaburzenia koherencji tekstu filmowego powstające w wyniku napięć narracyjno-afektywnych. Autorka analizuje również, jak rozmaite czynniki zewnątrztekstowe, głównie praktyki dystrybucyjne i krytyczne, nadają Holland status autorki filmowej, który włącza ją w obszar (narodowego) kina artystycznego.
Słowa kluczowe:
Agnieszka Holland, krytyka filmowa, dystrybucja, koprodukcje, kino narodowe, kino transnarodoweBibliografia
Abel, M. (2008). Violent Affect: Literature, Cinema, and Critique after Representation. Lincoln: University of Nebraska Press.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1djmcw8
Google Scholar
Adamczak, M. (2009). Konstruując Alfredów Hitchcocków. Kwartalnik Filmowy, (67-68), ss. 56-78.
Google Scholar
Adamczak, M. (2015). Obok ekranu. Perspektywa badań produkcyjnych a społeczne istnienie filmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Amaya, H. (2010). Screening Cuba: Film Criticism as Political Performance During the Cold War. Baltimore: University of Illinois Press.
Google Scholar
Anderson, B. (1997). Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu (tłum. S. Amsterdamski). Warszawa – Kraków: Znak.
Google Scholar
Andrews, D. (2013). Theorizing Art Cinemas: Foreign, Cult, Avant-garde, and Beyond. Austin: University of Texas Press.
DOI: https://doi.org/10.7560/747746
Google Scholar
[b. a.] (2007). Ludzie Nowej 1977-2007. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza Nowa.
Google Scholar
Betz, M. (2009). Beyond the Subtitle: Remapping European Art Cinema. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Google Scholar
Bobowski, S. (2001). W poszukiwaniu siebie. Twórczość filmowa Agnieszki Holland. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Bordwell, D. (1981). The Films of Carl-Theodor Dreyer. Berkeley: University of California Press.
DOI: https://doi.org/10.2307/1772073
Google Scholar
Bordwell, D. (1991). Making Meaning: Inference and Rhetoric in the Interpretation of Cinema. Cambridge – London: Harvard University Press.
Google Scholar
Coates, P. (2003). Cinema, Religion and the Romantic Legacy. London: Routledge.
Google Scholar
Connelly, T. J. (2019). Cinema of Confinement. Evanston: Northwestern University Press.
Google Scholar
Ebert, R. (1989, 13 października). To Kill a Priest. https://www.rogerebert.com/reviews/to-kill-a-priest-1989
Google Scholar
Gallagher, M. (2013). Another Steven Soderbergh Experience: Authorship and Contemporary Hollywood. Austin: University of Texas Press.
DOI: https://doi.org/10.7560/744219
Google Scholar
Geraghty, C. (2007). Re-examining Stardom: Questions of Texts, Bodies and Performance. W: S. Redmond, S. Holmes (red.), Stardom and Celebrity: A Reader (ss. 98-110). Los Angeles: SAGE.
DOI: https://doi.org/10.4135/9781446269534.n12
Google Scholar
Holender, A. (1995). Jestem z miasta. Rozmawiał Bartosz Zimiński. Film, (2), s. 64.
Google Scholar
Holland, A. (1989). Lekcja historii. Rozmowa z Agnieszką Holland. Rozmawiał Janusz Wróblewski. Kino, (8), s. 12.
Google Scholar
Holland, A. (1989). Thriller o kapłanie. Wywiad Nicole Boulanger z Agnieszką Holland (tłum. M. Szczepańska). Film na Świecie, (366), ss. 15-16.
Google Scholar
Holland, A. (1989). Z wizytą u Agnieszki Holland. Wolność myślenia. Rozmawiał Aleksander Ledóchowski. Film na Świecie, (366), ss. 5-8.
Google Scholar
Holland, A. (2012). Magia i pieniądze. Rozmowy przeprowadziła Maria Kornatowska (wyd. 2 poprawione). Kraków: Znak.
Google Scholar
Imre, A. (2003). Twin Pleasures of Feminism: „Orlando” Meets „My Twentieth Century”. Camera Obscura, 18 (3), ss. 177-211.
DOI: https://doi.org/10.1215/02705346-18-3_54-177
Google Scholar
Iordanova, D. (2003). Cinema of the Other Europe: The Industry and Artistry of East Central European Film. London: Wallflower.
Google Scholar
Janicka, B. (1989). Zabić księdza. Kino, (5), s. 21.
Google Scholar
Jankun-Dopartowa, M. (2000). Gorzkie kino Agnieszki Holland. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Kapsis, R. E. (1992). Hitchcock: The Making of a Reputation. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar
Katsahnias, I. (1989). Żałosne rewolty (tłum. T. Szczepański). Film na Świecie, (366), s. 20.
Google Scholar
Kempley, R. (1989, 1 grudnia). To Kill a Priest. Washington Post. https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/movies/videos/tokillapriest.htm
Google Scholar
Latek, S. (1991). Niedoceniony film. Kino, (12), s. 40.
Google Scholar
Lev, P. (1993). The Euro-American Cinema. Austin: University of Texas Press.
DOI: https://doi.org/10.7560/746770
Google Scholar
Lubelski, T. (1989). Morderca i ofiara. Film na Świecie, (366), s. 9.
Google Scholar
Lubelski, T. (2009). Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Katowice: Videograf II.
Google Scholar
Mąka-Malatyńska, K. (2009). Agnieszka Holland. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Google Scholar
Mitek, T. (1989). Święci i rój szatanów. Żołnierz Wolności, (30), s. 14.
Google Scholar
Mor, J. S. (2012). Transition Cinema: Political Filmmaking and the Argentine Left since 1968. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt6wr9pn
Google Scholar
Neale, S. (1981). Art Cinema as Institution. Screen, 22 (1), ss. 11-39. https://doi.org/10.1093/screen/22.1.11
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/22.1.11
Google Scholar
Paskin, S. (1988, 1 listopada). To Kill a Priest. Monthly Film Bulletin, s. 342.
Google Scholar
Polan, D. (2001). Auteur Desire. Screening the Past, (12). http://www.screeningthepast.com/issue-12-first-release/auteur-desire/
Google Scholar
Sarris, A. (1968). The American Cinema: Directors and Directions, 1929-1968. New York: Dutton.
Google Scholar
Sitarski, P. (2020). Wideo w PRL: urządzenia i użytkownicy. W: P. Sitarski, M. B. Garda, K. Jajko (red.), Nowe media w PRL (ss. 43-114). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Stelmach, M. (2020). Przeczucie końca. Modernizm, późność i polskie kino. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Syska, R. (2012). Teoria znaczenia Davida Bordwella. Część 1. Ekrany, (1-2), ss. 74-79.
Google Scholar
Syska, R. (2012). Teoria znaczenia Davida Bordwella. Część 2. Ekrany, (3), ss. 66-71.
Google Scholar
Tagliabue, J. (1988, 15 grudnia). One Dark Polish Undercurrent Stirs Another. The New York Times. https://www.nytimes.com/1988/12/15/movies/one-dark-polish-undercurrent-stirs-another.html
Google Scholar
Tomaszewski, B. (1947). Literatura i biografia (tłum. F. Siedlecki). Życie Literackie, (1-2), ss. 28-35.
Google Scholar
Truffaut, F. (1989). O pewnej tendencji kina francuskiego (tłum. T. Szczepański). Film na Świecie, (361-362), ss. 25-38.
Google Scholar
Uszyński, J. (1989). Archetyp polskiego sporu. Kino, (8), ss. 5-9.
Google Scholar
Verhoeven, D. (2009). Jane Campion. London – New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203885963
Google Scholar
W. W. (1989). Wyznania producenta. Kino, (8), s. 28.
Google Scholar
Wajda, A. (1988). Byłem w kinie… Agnieszce Holland z okazji krótkiej wizyty w kraju. Tygodnik Powszechny, (39), ss. 1-4.
Google Scholar
Wyatt, J. (1996). Economic Constraints/Economic Opportunities: Robert Altman as Auteur. The Velvet Light Trap, (38), ss. 51-67.
Google Scholar
Zamysłowska, K., Kuźmicki, M. (red.). (2013). Twarze Agnieszki Holland. Łódź: Muzeum Kinematografii.
Google Scholar
Zawiśliński, S. (1995). Reżyseria: Agnieszka Holland. Warszawa: Wydawnictwo Skorpion.
Google Scholar
Autorzy
Elżbieta Ostrowskaostrowskaelzb@gmail.com
Uniwersytet Łódzki Polska
http://orcid.org/0000-0002-4800-011X
W latach 2005-2021 Asociate Lecturer w Department of English and Film Studies na Uniwersytecie Alberty w Kanadzie. Obecnie realizuje projekt badawczy „Transnarodowe kino Agnieszki Holland” w Katedrze Mediów i Kultury Audiowizualnej Uniwersytetu Łódzkiego. Opublikowała między innymi The Cinematic Bodies of Eastern Europe and Russia (współredakcja z Ewą Mazierską i Matildą Mroz, 2016), Women in Polish Cinema (współautorstwo z Ewą Mazierską, 2006), The Cinema of Roman Polanski: Dark Spaces of the World (współredakcja z Johnem Orrem, 2006), The Cinema of Andrzej Wajda: The Art of Irony and Defiance (współredakcja z Johnem Orrem, 2003), Przestrzeń filmowa (2000), Gender in Film and the Media: East-West Dialogues (współredakcja z Elżbietą Oleksy i Michaelem Stevensonem, 2000). Jej artykuły ukazały się między innymi w „Slavic Review", „Studies in European Cinema", „Studies in Eastern European Cinema", „Holocaust and Genocide Studies" i „Feminist Encounters: A Journal of Critical Studies in Culture and Politics".
Statystyki
Abstract views: 390PDF downloads: 951
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Elżbieta Ostrowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
