Duma i uprzedzenie – krytyczne dyslokacje filmu „Zabić księdza” Agnieszki Holland
Abstrakt
Przedmiotem badań zaprezentowanych w artykule są konteksty produkcyjne, dystrybucyjne i krytyczno-filmowe filmu Agnieszki Holland Zabić księdza (1988). Autorka dowodzi, że włączenie filmu, zrealizowanego jako transatlantycka koprodukcja, do nurtu kina autorskiego i kina polskiego nie wynika z jego treści i cech stylistycznych, ale jest głównie efektem praktyk dystrybucyjno-krytycznych. Tekstualna analiza filmu demonstruje, jak dyskurs krytyczny rozwijany w systemie kina narodowego scala zaburzenia koherencji tekstu filmowego powstające w wyniku napięć narracyjno-afektywnych. Autorka analizuje również, jak rozmaite czynniki zewnątrztekstowe, głównie praktyki dystrybucyjne i krytyczne, nadają Holland status autorki filmowej, który włącza ją w obszar (narodowego) kina artystycznego.
Słowa kluczowe:
Agnieszka Holland, krytyka filmowa, dystrybucja, koprodukcje, kino narodowe, kino transnarodoweBibliografia
Abel, M. (2008). Violent Affect: Literature, Cinema, and Critique after Representation. Lincoln: University of Nebraska Press.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1djmcw8
Google Scholar
Adamczak, M. (2009). Konstruując Alfredów Hitchcocków. Kwartalnik Filmowy, (67-68), ss. 56-78.
Google Scholar
Adamczak, M. (2015). Obok ekranu. Perspektywa badań produkcyjnych a społeczne istnienie filmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Amaya, H. (2010). Screening Cuba: Film Criticism as Political Performance During the Cold War. Baltimore: University of Illinois Press.
Google Scholar
Anderson, B. (1997). Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu (tłum. S. Amsterdamski). Warszawa – Kraków: Znak.
Google Scholar
Andrews, D. (2013). Theorizing Art Cinemas: Foreign, Cult, Avant-garde, and Beyond. Austin: University of Texas Press.
DOI: https://doi.org/10.7560/747746
Google Scholar
[b. a.] (2007). Ludzie Nowej 1977-2007. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza Nowa.
Google Scholar
Betz, M. (2009). Beyond the Subtitle: Remapping European Art Cinema. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Google Scholar
Bobowski, S. (2001). W poszukiwaniu siebie. Twórczość filmowa Agnieszki Holland. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Bordwell, D. (1981). The Films of Carl-Theodor Dreyer. Berkeley: University of California Press.
DOI: https://doi.org/10.2307/1772073
Google Scholar
Bordwell, D. (1991). Making Meaning: Inference and Rhetoric in the Interpretation of Cinema. Cambridge – London: Harvard University Press.
Google Scholar
Coates, P. (2003). Cinema, Religion and the Romantic Legacy. London: Routledge.
Google Scholar
Connelly, T. J. (2019). Cinema of Confinement. Evanston: Northwestern University Press.
Google Scholar
Ebert, R. (1989, 13 października). To Kill a Priest. https://www.rogerebert.com/reviews/to-kill-a-priest-1989
Google Scholar
Gallagher, M. (2013). Another Steven Soderbergh Experience: Authorship and Contemporary Hollywood. Austin: University of Texas Press.
DOI: https://doi.org/10.7560/744219
Google Scholar
Geraghty, C. (2007). Re-examining Stardom: Questions of Texts, Bodies and Performance. W: S. Redmond, S. Holmes (red.), Stardom and Celebrity: A Reader (ss. 98-110). Los Angeles: SAGE.
DOI: https://doi.org/10.4135/9781446269534.n12
Google Scholar
Holender, A. (1995). Jestem z miasta. Rozmawiał Bartosz Zimiński. Film, (2), s. 64.
Google Scholar
Holland, A. (1989). Lekcja historii. Rozmowa z Agnieszką Holland. Rozmawiał Janusz Wróblewski. Kino, (8), s. 12.
Google Scholar
Holland, A. (1989). Thriller o kapłanie. Wywiad Nicole Boulanger z Agnieszką Holland (tłum. M. Szczepańska). Film na Świecie, (366), ss. 15-16.
Google Scholar
Holland, A. (1989). Z wizytą u Agnieszki Holland. Wolność myślenia. Rozmawiał Aleksander Ledóchowski. Film na Świecie, (366), ss. 5-8.
Google Scholar
Holland, A. (2012). Magia i pieniądze. Rozmowy przeprowadziła Maria Kornatowska (wyd. 2 poprawione). Kraków: Znak.
Google Scholar
Imre, A. (2003). Twin Pleasures of Feminism: „Orlando” Meets „My Twentieth Century”. Camera Obscura, 18 (3), ss. 177-211.
DOI: https://doi.org/10.1215/02705346-18-3_54-177
Google Scholar
Iordanova, D. (2003). Cinema of the Other Europe: The Industry and Artistry of East Central European Film. London: Wallflower.
Google Scholar
Janicka, B. (1989). Zabić księdza. Kino, (5), s. 21.
Google Scholar
Jankun-Dopartowa, M. (2000). Gorzkie kino Agnieszki Holland. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Kapsis, R. E. (1992). Hitchcock: The Making of a Reputation. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar
Katsahnias, I. (1989). Żałosne rewolty (tłum. T. Szczepański). Film na Świecie, (366), s. 20.
Google Scholar
Kempley, R. (1989, 1 grudnia). To Kill a Priest. Washington Post. https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/movies/videos/tokillapriest.htm
Google Scholar
Latek, S. (1991). Niedoceniony film. Kino, (12), s. 40.
Google Scholar
Lev, P. (1993). The Euro-American Cinema. Austin: University of Texas Press.
DOI: https://doi.org/10.7560/746770
Google Scholar
Lubelski, T. (1989). Morderca i ofiara. Film na Świecie, (366), s. 9.
Google Scholar
Lubelski, T. (2009). Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Katowice: Videograf II.
Google Scholar
Mąka-Malatyńska, K. (2009). Agnieszka Holland. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Google Scholar
Mitek, T. (1989). Święci i rój szatanów. Żołnierz Wolności, (30), s. 14.
Google Scholar
Mor, J. S. (2012). Transition Cinema: Political Filmmaking and the Argentine Left since 1968. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt6wr9pn
Google Scholar
Neale, S. (1981). Art Cinema as Institution. Screen, 22 (1), ss. 11-39. https://doi.org/10.1093/screen/22.1.11
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/22.1.11
Google Scholar
Paskin, S. (1988, 1 listopada). To Kill a Priest. Monthly Film Bulletin, s. 342.
Google Scholar
Polan, D. (2001). Auteur Desire. Screening the Past, (12). http://www.screeningthepast.com/issue-12-first-release/auteur-desire/
Google Scholar
Sarris, A. (1968). The American Cinema: Directors and Directions, 1929-1968. New York: Dutton.
Google Scholar
Sitarski, P. (2020). Wideo w PRL: urządzenia i użytkownicy. W: P. Sitarski, M. B. Garda, K. Jajko (red.), Nowe media w PRL (ss. 43-114). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Stelmach, M. (2020). Przeczucie końca. Modernizm, późność i polskie kino. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Syska, R. (2012). Teoria znaczenia Davida Bordwella. Część 1. Ekrany, (1-2), ss. 74-79.
Google Scholar
Syska, R. (2012). Teoria znaczenia Davida Bordwella. Część 2. Ekrany, (3), ss. 66-71.
Google Scholar
Tagliabue, J. (1988, 15 grudnia). One Dark Polish Undercurrent Stirs Another. The New York Times. https://www.nytimes.com/1988/12/15/movies/one-dark-polish-undercurrent-stirs-another.html
Google Scholar
Tomaszewski, B. (1947). Literatura i biografia (tłum. F. Siedlecki). Życie Literackie, (1-2), ss. 28-35.
Google Scholar
Truffaut, F. (1989). O pewnej tendencji kina francuskiego (tłum. T. Szczepański). Film na Świecie, (361-362), ss. 25-38.
Google Scholar
Uszyński, J. (1989). Archetyp polskiego sporu. Kino, (8), ss. 5-9.
Google Scholar
Verhoeven, D. (2009). Jane Campion. London – New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203885963
Google Scholar
W. W. (1989). Wyznania producenta. Kino, (8), s. 28.
Google Scholar
Wajda, A. (1988). Byłem w kinie… Agnieszce Holland z okazji krótkiej wizyty w kraju. Tygodnik Powszechny, (39), ss. 1-4.
Google Scholar
Wyatt, J. (1996). Economic Constraints/Economic Opportunities: Robert Altman as Auteur. The Velvet Light Trap, (38), ss. 51-67.
Google Scholar
Zamysłowska, K., Kuźmicki, M. (red.). (2013). Twarze Agnieszki Holland. Łódź: Muzeum Kinematografii.
Google Scholar
Zawiśliński, S. (1995). Reżyseria: Agnieszka Holland. Warszawa: Wydawnictwo Skorpion.
Google Scholar
Autorzy
Elżbieta Ostrowskahttp://orcid.org/0000-0002-4800-011X
W latach 2005-2021 Asociate Lecturer w Department of English and Film Studies na Uniwersytecie Alberty w Kanadzie. Obecnie realizuje projekt badawczy „Transnarodowe kino Agnieszki Holland” w Katedrze Mediów i Kultury Audiowizualnej Uniwersytetu Łódzkiego. Opublikowała między innymi The Cinematic Bodies of Eastern Europe and Russia (współredakcja z Ewą Mazierską i Matildą Mroz, 2016), Women in Polish Cinema (współautorstwo z Ewą Mazierską, 2006), The Cinema of Roman Polanski: Dark Spaces of the World (współredakcja z Johnem Orrem, 2006), The Cinema of Andrzej Wajda: The Art of Irony and Defiance (współredakcja z Johnem Orrem, 2003), Przestrzeń filmowa (2000), Gender in Film and the Media: East-West Dialogues (współredakcja z Elżbietą Oleksy i Michaelem Stevensonem, 2000). Jej artykuły ukazały się między innymi w „Slavic Review", „Studies in European Cinema", „Studies in Eastern European Cinema", „Holocaust and Genocide Studies" i „Feminist Encounters: A Journal of Critical Studies in Culture and Politics".
Statystyki
Abstract views: 129PDF downloads: 100
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Elżbieta Ostrowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym” i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy jego ponownym wykorzystaniu.
Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
UMOWA LICENCYJNA DO POBRANIA
