Ostatnie wyjście „uchodźcy przez pomyłkę” z Europy Wschodniej. Kino na prawach gościnności i przedstawienia

Katarzyna Murawska-Muthesius

Abstrakt

Autorka, przyjmując za punkt wyjścia dekonstrukcję warunków gościnności Jacques’a Derridy i jej „kłopotliwej analogii” do wrogości (gra słów: „hospitality” – „hostility”) twierdzi, że „kino z akcentem” (‘cinema with an accent’), tworzone przez reżyserów na emigracji, pomaga rozszerzyć badania nad ontologią gościnności, ujawniając jej powiązania z przedstawieniem. Artykuł proponuje rozszerzyć refleksję Derridy dotyczącą gościnności poza tragedię uchodźców uciekających przed prześladowaniem i głodem oraz zastosować ją do „zwykłych” gości z Europy Wschodniej, kierujących się raczej potrzebami emocjonalnymi niż politycznymi czy ekonomicznymi. Film Pawła Pawlikowskiego Ostatnie wyjście rozważa się tu jako zdecydowane wkroczenie na pole bitwy przedstawienia, obnażające powszechne reżimy „światowości” (‘worlding’) i „płciowości” (‘gendering’) kobiety gościa/imigranta ze Wschodniej Europy, przekraczającej próg Lepszego Świata. „Różność” bohaterki leży w jej rosyjskości i, co za tym idzie, dostępne dla niej pakty gościnności zakładają podległość wzorcom przedstawienia ustanowionym przez gospodarza, to jest zgodę na (nieprawdziwą) rolę osoby szukającej azylu i późniejsze jej poddanie się procesowi seksualizacji w obozie dla uchodźców.