Kino zorientowane ku przedmiotom
Andrzej Marzec
martius@amu.edu.plUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-9259-2642
Abstrakt
Autor przygląda się świeżemu zjawisku, jakim jest zwrot ku rzeczom w kinie współczesnym. Interpretując filmy Quentina Dupieux oraz Petera Stricklanda, skupia się przede wszystkim na kluczowej w dotarciu do rzeczy samych w sobie kategorii powabu (allure) oraz odróżnia ją od zmysłowego uwodzenia, z którym najczęściej jest mylona. Następnie, odwołując się do teorii witalistycznego materializmu Jane Bennett oraz jej pojęcia siły rzeczy (thing-power), zastanawia się, na czym polega sprawczość przedmiotów i dlaczego tak trudno nam ją sobie wyobrazić. Obecny u Bennett pasywno-aktywny charakter sprawczości rzeczy prezentuje na przykładzie najnowszego filmu Jamesa Benninga Maggie’s Farm (2019). Autor udowadnia, że estetyka oraz retoryka w kinie zorientowanym ku przedmiotom nie są powierzchownymi ozdobnikami, nie pełnią roli ornamentu, lecz pozwalają poszczególnym twórcom filmowym w inny sposób spojrzeć na przedmioty.
Słowa kluczowe:
ontologia zorientowana na przedmiot, realizm spekulatywny, powab, dziwny realizm, kino współczesneBibliografia
Bennett, J. (2010). Vibrant Matter: A Political Ecology of Things, Durham – London: Duke University Press.
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822391623
Google Scholar
Chen, M. Y. (2012). Animacies: Biopolitics, Racial Mattering, and Queer Affect. Durham – London: Duke University Press.
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822395447
Google Scholar
Faber, R. Goffey, A. (red.) (2014). The Allure of Things: Process and Object in Contemporary Philosophy. London – New York: Bloomsbury.
Google Scholar
Harman, G. (2005). Guerrilla Metaphysics: Phenomenology and the Carpentry of Things. chicacg: Open Court.
Google Scholar
Harman, G. (2007). Aesthetics as First Philosophy: Levinas and the Non-Human. Naked Punch, 9, ss. 21-30.
Google Scholar
Harman, G. (2008). On the Horror of Phenomenology: Lovecraft and Husserl. Collapse, 4.
Google Scholar
Harman, G. (2012). O przyczynowości zastępczej (tłum. M. Rychter). Kronos, 1.
Google Scholar
Harman, G. (2012). Weird Realism: Lovecraft and Philosophy. Winchester – Washington: Zero Book.
Google Scholar
Harman, G. (2013). Traktat o przedmiotach (tłum. M. Rychter). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Harman, G. (2017). Object-Oriented Ontology: A New Theory of Everything. London: Penguin Random House UK.
Google Scholar
Harman, G. (2020). Art and Objects. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar
Kafka, F. (2016) Troska ojca rodziny. W: Opowieści i przypowieści (tłum. E. Ptaszyńska-Sadowska). Warszawa: PIW.
Google Scholar
Kristeva, J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (tłum M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Latour, B. (2013). Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką (tłum. K. Abriszewski). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Mitchell, W. J. T. (2013). Czego chcą obrazy? Pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów (tłum. Ł. Zaręba). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar
Morton, T. (2013). Hyperobjects: Philosophy and Ecology after the End of the World. Minneapolis – London: University of Minnesota Press.
Google Scholar
Morton, T. (2013). Realist Magic: Objects, Ontology, Causality. Ann Arbor: Open Humanities Press.
Google Scholar
Prus, B. (1976). Kamizelka. W: Nowele wybrane. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Wilkoszewska, K. (1993). Paula Virilio filozofia prędkości i estetyka znikania. Kultura Współczesna, (1), ss. 108-113.
Google Scholar
Wilkoszewska, K. (2000). Wariacje na postmodernizm. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Google Scholar
Žižek, S. (2003). Patrząc z ukosa. Do Lacana poprzez kulturę popularną (tłum. J. Margański). Warszawa: KR.
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Marzecmartius@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-9259-2642
Doktor filozofii, krytyk filmowy, redaktor „Czasu Kultury”, vloger „Widma Marca”. Jego zainteresowania badawcze skupiają się wokół ontologii zorientowanej ku przedmiotom, estetyki postcyfrowej oraz współczesnego kina alternatywnego. Autor książki Widmontologia. Teoria filozoficzna i praktyka artystyczna ponowoczesności (2015). Na co dzień pragnie znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego współczesna kultura jest tak bardzo nostalgiczna i nie jest w stanie uwolnić się od wspominania swojej przeszłości. Pociągają go sztuki wizualne, kino eksperymentalne oraz wizja ekologii, o której można myśleć bez używania pojęcia „natura”.
Statystyki
Abstract views: 406PDF downloads: 343
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Andrzej Marzec
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Andrzej Marzec, Estetyka hiperobiektów – reprezentacje globalnego ocieplenia i archiwum antropocenu , Kwartalnik Filmowy: Nr 122 (2023): Krajobrazy, panoramy, terytoria
