Socrealizm „à rebours”. „Skowronki na uwięzi” Jiříego Menzla
Abstrakt
Tekst proponuje analizę Skowronków na uwięzi w reżyserii Jiřiego Menzla - filmu, który opisuje stalinowski terror w Czechosłowacji w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Autor stara się dowieść, że film ten, w przemyślny sposób dekonstruując stylistykę filmu socrealistycznego, odważnie ukazuje – za co trafił na 20 lat na półki – prawdziwe oblicze ówczesnej rzeczywistości.
Słowa kluczowe:
Jiří Menzel, socrealizm, kino czeskieBibliografia
Bachelard Gaston, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, tłum. H. Chudak, A. Tatarkiewicz, Warszawa 1975, s. 319.
Google Scholar
Baluch Jacek, Posłowie, w: B. Hrabal, Sprzedam dom, w którym już nie chcę mieszkać, tłum. J. Anderman, T. Lis, Kraków 1981, s. 144.
Google Scholar
Cassirer Ernst, Funkcja mitu w życiu społecznym, tłum. H. Buczyńska, w: Filozofia i socjologia XX wieku, cz. I, Warszawa 1965, s. 84.
Google Scholar
Czernienko Miron, Polska - nie zagranica, tłum. M. Chyb, „Kino” 1993, nr 2-3, s. 16.
Google Scholar
Eliade Mircea, Mity, sny i misteria, tłum. I. Kania, Kraków 1994.
Google Scholar
Fainaru Dan, Step in the Right Direction, “The Jerusalem Post” 20.04.1990, s. 16.
Google Scholar
Foucault Michel, Historia seksualności, tłum. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, Warszawa 2000, s. 122-128.
Google Scholar
Godzic Wiesław, Film i psychoanaliza: problem widza, Kraków 1991.
Google Scholar
Gottwald Klement, W walce o socjalistyczną Czechosłowację, s. 263.
Google Scholar
Halbwachs Maurice, Społeczne ramy pamięci, tłum. M. Król, Warszawa 1969, s. 39, 165.
Google Scholar
Havel Vaclav, Siła bezsilnych, w: Thriller i inne eseje, tłum. P. Heartman (P. Godlewski), Warszawa 1988, s. 60.
Google Scholar
Hopfinger Maryla, Adaptacje filmowe utworów literackich. Problemy teorii i interpretacji, Wrocław 1974.
Google Scholar
Hrabal Bohumil, Piękna rupieciarnia, tłum. A. Kaczorowski i J. Stachowski, Wołowiec 2006, s. 41, 107.
Google Scholar
Hutnikiewicz Artur, Od Czystej Formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX wieku, Warszawa 1974, s. 244-245, 250, 257-258.
Google Scholar
Jirasek Zdenek, Andrzej Małkiewicz, Polska i Czechosłowacja w dobie stalinizmu (1948-1956). Studium porównawcze, Warszawa 2005, s. 68, 127, 140, 162, 167, 194, 196-197, 263.
Google Scholar
Kaczorowski Aleksander, Gra w życie. Opowieść o Bohumilu Hrabalu, Wołowiec 2004.
Google Scholar
Kamiński Łukasz, Andrzej Małkiewicz, Krzysztof Ruchniewicz, Opór społeczny w Europie Środkowej w latach 1948-1953 na przykładzie Polski, NRD i Czechosłowacji, Wrocław 2004, s. 93.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym lat 1945-1961, Kraków 1992, s. 98-99.
Google Scholar
Marks Karol, Fryderyk Engels, Manifest partii komunistycznej, Warszawa 1969, s. 24.
Google Scholar
Marszałek Rafał, Kapelusz i chustka, w: Film i kontekst, red. D. Palczewska, Z. Benedyktynowicz, Wrocław 1988.
Google Scholar
Mazal Tomáš, Spisovatel Bohumil Hrabal, Praha 2006, s. 122.
Google Scholar
Merz Irena, O filmie czechosłowackim, Warszawa 1954, s. 26.
Google Scholar
Nawrocki Witold, Współczesność i historia. Z problematyki współczesnej literatury czeskiej i słowackiej, Katowice 1982, s. 373-374.
Google Scholar
Oscar to przypadek. Z Jirzim Menzlem rozmawia Konrad J. Zarębski, „Kino” 2004, nr 12, s. 22.
Google Scholar
Pechánková Milica, Skřivanči na svobodě, „Květy” 1992, nr 5, s. 38-39.
Google Scholar
Piechota Magdalena, Kobieta w polskim filmie socrealistycznym, w: Socrealizm. Fabuły-komunikaty-ikony, red. K. Słownik realizmu socjalistycznego, red. Z. Łapiński, W. Tomasik, Kraków 2004, s. 152.
Google Scholar
Sobotka Kazimierz, Robotnik na ekranie, czyli o tzw. „filmie produkcyjnym”, w: Szkice o filmie polskim, red. B. Stolarska, Łódź 1995, s. 40, 55.
Google Scholar
Stachówna Grażyna, Równanie szeregów. Bohaterowie filmów socrealistycznych (1949-1955), w: Człowiek z ekranu. Z antropologii postaci filmowej, red. M. Jankun-Dopartowa, M. Przylipiak, Kraków 1996, s. 17, 23.
Google Scholar
Stankovič Andrej, Co dělat když Kolja vítězí, Praha 2008, s. 56-62.
Google Scholar
Stępnik, M. Piechota, Lublin 2006, s. 69-70, 73.
DOI: https://doi.org/10.1080/00049158.2006.10674992
Google Scholar
Szczepańska Anna, Miłość erotyczna w polskiej prozie produkcyjnej, w: Socrealizm. Fabuły-konteksty-ikony, red. K. Szymańska J. , Po drugiej stronie muru, „Ekran” 1990, nr 12, s. 6.
Google Scholar
Toeplitz Jerzy, Dwa filmy czechosłowackie, „Kwartalnik Filmowy” 1951, nr 2, s. 42.
Google Scholar
Toeplitz Jerzy, Historia sztuki filmowej, tom VI, Warszawa 1990, s. 353.
Google Scholar
Tomaszewski Jerzy, Czechosłowacja, Warszawa 1997, s. 182.
Google Scholar
Toniak Ewa, Olbrzymki. Kobiety i socrealizm, Kraków 2008.
Google Scholar
Tuan Yi-Fu, Przestrzeń i miejsce, tłum. A. Morawińska, Warszawa 1987, s. 75.
Google Scholar
Zgustová Monika, Bohumil Hrabal, tłum. Z. Tarajło-Lipowska, Wrocław 2000, s. 82.
Google Scholar
Zwierzchowski Piotr, Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000, s. 8-9, 83-84.
Google Scholar
Autorzy
Maciej Robertkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
Absolwent filmoznawstwa na Uniwersytecie Łódzkim oraz organizacji produkcji filmowej w PWSFTviT. Doktorant na UŁ; pisze pracę o kinie czeskim.
Statystyki
Abstract views: 26PDF downloads: 10
Licencja
Prawa autorskie (c) 2009 Maciej Robert

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.