„Cadre de vie”. Film „Dwie lub trzy rzeczy, które o niej wiem” (1967) Jean-Luca Godarda, francuska telewizja i dyskurs architektoniczny
Jacqueline Maurer
jacqueline.maurer@uzh.chUniwersytet w Zurychu (Szwajcaria)
https://orcid.org/0000-0002-1722-1593
Abstrakt
Autorka demonstruje, w jaki sposób reżyser wpisał się swą produkcją we współczesny dyskurs krytyczny na temat społecznego projektu wielkich zespołów mieszkaniowych (grands ensembles). Godard chciał pokazać ów wielki zespół, a zarazem wielki/większy obraz tego, jak wygląda życie we współczesnej, konsumpcyjnie nastawionej Francji. Główna bohaterka Juliette Johnson jest przykładem statystycznej francuskiej obywatelki, a jednocześnie metaforą paryskiej aglomeracji, która przeszła ogromną transformację. Autorka koncentruje swą uwagę na zastosowanym w filmie 360-stopniowym ujęciu panoramującym, a także odnosi się do pojęcia kadru (cadre), co w efekcie pozwala jej połączyć teorię filmu ze współczesnym dyskursem na temat tego, jak ukształtowanie miejskiej zabudowy (décor) wpływa na jakość i warunki życia (cadre de vie). Analiza dwóch sekwencji tego filmu oraz historyczna kontekstualizacja dyskursów architektonicznych i teorii została w artykule uzupełniona porównaniem z dokumentalnymi programami telewizyjnymi. To właśnie te audycje swego czasu podsyciły dyskusję na temat budownictwa komunalnego, ale ich twórcy zdjęcia panoramiczne zastosowali dopiero po premierze Dwóch lub trzech rzeczy… [artykuł opublikowany w języku angielskim jako: „Cadre de vie”. Jean-Luc Godard’s „Deux ou trois choses que je sais d’elle” (1967), French TV and Architectural Discourse]
Słowa kluczowe:
Jean-Luc Godard, kino francuskie, osiedle mieszkaniowe, architektura, Cité des 4000 Sud, ujęcie panoramiczneBibliografia
Aillaud, É. (1968). Les dangers de la préfabrication. Techniques et architecture, 29 (5), p. 74.
Google Scholar
Avermaete, T. (2005). Another Modern. The Post-war Architecture and Urbanism of Candilis-Josic-Woods. Rotterdam: NAi.
Google Scholar
Bachmann, C., Basier, L. (1989). Mise en images d’une banlieue ordinaire: Stigmatisations urbaines et stratégies de communication. Paris: Syros-Alternatives.
Google Scholar
Banham, R. (1966). The New Brutalism, Ethic or Aesthetic?. London: The Architectural Press.
Google Scholar
Bazin, A. (1975). Peinture et cinéma. In: A. Bazin, Qu’est-ce qu’est le cinéma (pp. 187-192). Paris: Les Éditions du Cerf.
Google Scholar
Bazin, A. (1975). Théâtre et cinéma. In: A. Bazin, Qu’est-ce qu’est le cinéma (pp. 129-178). Paris: Les Éditions du Cerf.
Google Scholar
Bergala, A. (2004). Deux ou trois choses que je sais d’elle, ou philosophie de la sensation. Paris: Argos Films.
Google Scholar
Bergala, A. (2005). Jean-Luc Godard (1930). In: T. Jousse, T. Paquot (eds.), La ville au cinéma: Encyclopédie (pp. 710-716). Paris: Éditions Cahiers du Cinéma.
Google Scholar
Bergala, A. (2006). Deux ou trois choses que je sais d’elle, 1966. In: A. Bergala, Godard au travail: Les années 60 (pp. 322-341). Paris: Éditions Cahiers du Cinéma.
Google Scholar
Bergala, A. (2016, September 9). Le Paris de Jean-Luc Godard. ParisCinemaRegion.fr. http://www.pariscinemaregion.fr/fiches/le-paris-de-jean-luc-godard/
Google Scholar
Calsat, J. H. (1968). Adaptation de l’habitat au site. UIA, 50, pp. 7-8.
Google Scholar
Candilis, G. (1967). Housing, the Heart of the Problem (English Summary). L’Architecture d’aujourd’hui, 38 (130), p. CXII.
Google Scholar
Canteux, C. (2014). Filmer les grands ensembles – Villes rêvées, villes introuvables, une histoire des représentations audiovisuelles des grands ensembles (milieu des années 1930 – début des années 1980). Paris: Créaphis Editions.
Google Scholar
Cardin, A. (2006). Les 4000 logements de La Courneuve: Réalités et imaginaires cinématographiques. Revue d’histoire critique, 98. http://journals.openedition.org/chrhc/864
Google Scholar
Charbit, E. (2001). Aliénation des constructions. Vertigo, 21, pp. 145-148.
Google Scholar
Chombart de Lauwe, P.-H. (1963). Préface. In: R. Kaës, Vivre dans les grands ensembles. Paris: Les éditions ouvrières.
Google Scholar
Chombart de Lauwe, P.-H. (1968). Participation de l’habitant à l’élaboration de son habitation. UIA, 50, pp. 14-17.
Google Scholar
Collet, J., Delahaye, M., Fieschi, J.-A., Godard, J.-L., Tavernier, B. (1962). Entretien: Les Cahiers rencontrent Godard après ses quatre premiers films. Cahiers du cinéma, 138, pp. 20-39.
Google Scholar
Côme, T. (2017). L’Institut de l’environnement: Une école décloisonnée: urbanisme, architecture, design, communication. Paris: Éditions B42.
Google Scholar
Côme, T. (2018). L’institut de l’environnement, 1969-1971: Le rêve d’une architecture pédagogique décloisonnée. In: G. Lambert, É. Marantz (eds.), Architectures manifestes: Les écoles d’architecture en France depuis 1950 (pp. 165-178). Genève: MétisPresses.
Google Scholar
Cupers, K. (2014). The Social Project: Housing Postwar France. Minneapolis: University of Minnesota Press.
DOI: https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816689644.001.0001
Google Scholar
de Baecque, A. (2005). La cinéphilie: Invention d’un regard, histoire d’une culture. Paris: Hachette Littératures.
Google Scholar
de Baecque, A. (2010). Quand on soulève les jupes de la ville, on en voit le sexe. In: A. de Baecque, Godard, biographie (pp. 334-344). Paris: Grasset.
Google Scholar
de Baecque, A. (2011). Le cas Kapo. „De l’abjection”, ou comment Jacques Rivette forge une morale de la représentation des camps de la mort. Revue d’Histoire de la Shoah, 195, pp. 211-238.
DOI: https://doi.org/10.3917/rhsho.195.0211
Google Scholar
Didi-Huberman, G. (2015). Passées citées par JLG. Paris: Les éditions de minuit.
Google Scholar
Domarchi, J., Doniol-Valcrose, J., Godard, J.-L., Kast, P., Rivette, J., Rohmer, E. (1959). Hiroshima notre amour. Cahiers du cinéma, 97, pp. 1-18.
Google Scholar
Ehninger, E. (2016). 360°, Landschaftsprojektionen und ihr bildkritisches Potenzial. In: L. Haberer, A. Urban (eds.), Bildprojektionen, Filmisch-fotografische Dispositive in Kunst und Architektur (pp. 285-302). Bielefeld: Transcript.
Google Scholar
Faroult, D. (2018). Déplacer le cinéma? (1966). In: D. Faroult, Godard: Inventions d’un cinéma politique (pp. 69-91). Paris: Les prairies ordinaires.
Google Scholar
Fieschi, J.-A. (1962). La difficulté d’être Jean-Luc Godard. Cahiers du cinéma, 137, pp. 14-25.
Google Scholar
Foucault, M. (1975). Panoptisme. In: Surveiller et punier: Naissance de la prison (pp. 197-229). Paris: Gallimard.
Google Scholar
Frochaux, M. (2018). L’Institut de l’Environnement, 1969-1971: Une pédagogie expérimentale. In: C. Maniaque Benton (ed.), Les années 68 et la formation des architectes (pp. 170-181). Rouen: Éditions Point de Vues.
Google Scholar
Gaston, R. W. (1996). Decorum. In: J. Turner (ed.), The Dictionary of Art (vol. 8, pp. 612-614). London – New York: Macmillan – Grove.
Google Scholar
Godard, J.-L. (1966). La vie moderne. Le Nouvel Observateur, 100, pp. 53-56.
Google Scholar
Guzzetti, A. (1981). Two or Three Things I Know About Her: Analysis of a Film by Godard. Cambridge: Harvard University Press.
DOI: https://doi.org/10.4159/harvard.9780674284555
Google Scholar
Huguet, M. (1965). Les femmes dans les grands ensembles. Revue française de sociologie, VI (2), pp. 215-227.
DOI: https://doi.org/10.2307/3320038
Google Scholar
Huguet, M. (1971). Les femmes dans les grands ensembles: De la relation entre une réalité concrète et sa mythologie. Paris: Editions du Centre National de la Recherche Scientifique.
Google Scholar
Josic, A. (1980). Doctrines & incertitudes. Les cahiers de la recherché architecturale, 6-7, pp. 39-40.
Google Scholar
Kaës, R. (1963). Vivre dans les grands ensembles. Paris: Les éditions ouvrières.
Google Scholar
Lacoste, Y. (1963). Un problème complexe et débattu: Les grands ensembles. Bulletin de l’association de géographes français, 318-319, pp. 37-46.
DOI: https://doi.org/10.3406/bagf.1963.5657
Google Scholar
Maniaque Benton, C., Marantz, É., Violeau, J.-L. (eds.) (2018). Mai 68: L’architecture aussi! Exhibition catalogue – Cité de l’architecture & du patrimoine, 16.05.-17.09.1968. Paris: Éditions B2 – Cité de l’architecture & du patrimoine.
Google Scholar
Michel, G. (1967, April). Recherches sur la santé mentale dans les „Grands ensembles”. La vie urbaine: Urbanisme, habitation, aménagement du territoire, pp. 127-150.
Google Scholar
Moullet, L. (1959). Sam Fuller. Cahiers du cinéma, 93, pp. 11-19.
Google Scholar
Mumford, E. P. (2000). The CIAM Discourse on Urbanism, 1928-1960. Cambridge: The MIT Press.
Google Scholar
Pantenburg, V. (2013). Back and Forth. Anmerkungen zum horizontalen Kameraschwenk. In: P. Rathgeber, S. Nina (eds.), BildBewegungen (pp. 159-177). München: Wilhelm Fink Verlag.
Google Scholar
Pantenburg, V. (2016). Kameraschwenk. Stil – Operation – Geste?. In: J. Blunk, T. Kaiser, D. Kammerer, C. Wahl (eds.), Filmstil: Perspektivierungen eines Begirffs (pp. 236-253). München: Edition Text & Kritik.
Google Scholar
Pedret, A. (2013). Team 10: An Archival History. London – New York: Routledge – Taylor & Francis Group.
Google Scholar
Penz, F. (2003). Architecture and the Screen from Photography to Synthetic Imaging. Capturing and Building Space, Time and Motion. In: M. Thomas, F. Penz (eds.), Architectures of Illusion. From Motion Pictures to Navigable Interactive Environments (pp. 135-164). Bristol: Intellect.
Google Scholar
Pottier, J.-M. (2016, January 29). „Le travelling de Kapo”: Comment Rivette nous a fait réfléchir sur la Shoa au cinéma. Slate.fr. http://www.slate.fr/story/113377/travelling-kapo-rivette-shoah
Google Scholar
Rey, A. (ed.) (2005). Le grand Robert de la langue française (2nd ed.). Paris: Dictionnaire Le Robert.
Google Scholar
Risselada, M., Heuvel, D. van den (eds.) (2005). Team 10, 1953-81. In Search of a Utopia of the Present – Exhibition Catalogue – Netherlands Architecture Institute, Rotterdam, 24.09.2005-8.01.2006. Rotterdam: NAi.
Google Scholar
Shonfield, K. (2000). Free Circulation = Free Copulation: Women and Roads in „Nana” and „Two or Three Things I Know About Her”. In: K. Shonfield, Walls Have Feelings. Architecture, Film, and the City (pp. 111-129). London – New York: Routledge.
Google Scholar
Smith, D. (2015). Paris Plays Itself: Widescreen and the City. Architecture and Culture, 3 (1), pp. 17-32.
DOI: https://doi.org/10.2752/205078215X14236574273547
Google Scholar
Soudreau, P. (1960). Jour mondial de l’urbanisme 1959: Déclaration de Pierre Sudreau, ministre de la construction. Urbanisme, 66, pp. 4-5.
Google Scholar
Taunton, M. (2009). Delouvrier, de Gaulle and Godard. In: M. Taunton, Fictions of the City: Class, Culture and Mass Housing in London and Paris (pp. 183-195). Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Google Scholar
Tobelem-Zanin, C. (1995). La qualité de la vie dans les villes françaises. Rouen: Publications de l’Université de Rouen.
Google Scholar
Vago, P. (1968). Introduction. UIA, 50, p. 3.
Google Scholar
Van Waerbeke, J. (2011). Paysage et politique dans les banlieues cinématographiques. In: I. Trivisani-Moreau (ed.), Paysages politiques (pp. 183-195). Rennes: Presses universitaires de Rennes.
Google Scholar
Vimenet, C. (1966). Les „étoiles filantes”. Le Nouvel Observateur, 71, pp. 18-19.
Google Scholar
Autorzy
Jacqueline Maurerjacqueline.maurer@uzh.ch
Uniwersytet w Zurychu Szwajcaria
https://orcid.org/0000-0002-1722-1593
Studiowała historię sztuki i germanistykę na Uniwersytecie w Bazylei oraz w University College London. Wykładała w Katedrze Teorii Architektury w Instytucie Historii i Teorii Architektury na Politechnice Federalnej w Zurychu. Obecnie na wydziale filmoznawstwa Uniwersytetu w Zurychu kończy doktorat zatytułowany (In)appropriate Scales? Research in Film, Architecture and Urbanism with Jean-Luc Godard, finansowany przez Swiss National Science Foundation. Od listopada 2019 r. jest pracownikiem naukowym w Instytucie Architektury Uniwersytetu Nauk Stosowanych i Sztuki w Muttenz pod Bazyleą. Zajmowała się edukacją artystyczną w Muzeum Sztuki w Bazylei. Była jednym z kuratorów wystawy gta Films prezentującej materiały filmowe o architekturze z archiwów w Zurychu i Lizbonie. Jest członkiem European Network for Cinema and Media Studies oraz Gesellschaft für Medienwissenschaft.
Statystyki
Abstract views: 650PDF downloads: 264
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Jacqueline Maurer
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
