Czego chce film na scenie? Analiza trzech przypadków
Katarzyna Fazan
kwartalnik.filmowy@ispan.plPaństwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego w Krakowie (Polska)
Abstrakt
Ekspansja obrazów filmowych w teatrze prowokuje do zadawania pytań o sens ich obecności, o różne relacje między żywym a zarejestrowanym planem inscenizacji. Artykuł jest okazją do poszukiwania adekwatnych teorii, które pozwolą analizować złożone techniki scenicznego obrazowania, idącego od powtórzenia, iluzji, gry z percepcją do utrwalenia i rozproszenia scenicznej cielesności. Interpretacja wybranych przykładów zmierza do odpowiedzi na pytanie, czego chcą (wedle formuły W. J. T. Mitchella) obrazy filmowe na scenie. Odwołując się do trzech autorskich teatrów Krystiana Lupy, Krzysztofa Warlikowskiego i Krzysztofa Garbaczewskiego, autorka próbuje w trybie analizy prześledzić wybrane strategie reżyserów, którzy posługując się nagraniem i kamerą, filmem cytowanym i własną dramaturgią, odmienili i skomplikowali formy żywej obecności na scenie. Nowoczesne praktyki wizualności zmuszają także do poszukiwania nowych narzędzi opisu fenomenów teatralnych o niejednorodnej strukturze przekazu. W przypadku konkretnej praktyki wydaje się ciekawe nie tylko mechaniczne przeniesienie filmu w obszar sceny, lecz także wykorzystanie materii filmowo-kinowej jako inspiracji i zasobu konwencji, które de(kon)struują tradycyjne środki teatralne.
Słowa kluczowe:
Krystian Lupa, Krzysztof Warlikowski, Krzysztof Garbaczewski, W. J. T. MitchellBibliografia
Bockris, Victor. 2005. Andy Warhol. Życie i śmierć. Tłum. P. Szymon. Warszawa: WAB, Warszawa
Google Scholar
Debord, Guy. 2012. Kulminacja oddzielenia. W: I. Kurz, P. Kwiatkowska, Ł. Zaremba (red.). Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Google Scholar
Felbeck, Friederike. 2014. Uwaga: to wideo zawiera fragmenty „Kaliguli”. „Didaskalia” 121-122
Google Scholar
Foucault, Michel. 2012. Panoptyzm. W: I. Kurz, P. Kwiatkowska, Ł. Zaremba (red.). Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Google Scholar
Kluszczyński, Ryszard W. 2010. Sztuka interaktywna. Od dzieła-instrumentu do interaktywnego spektaklu. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
Google Scholar
Kurz, Iwona, Łukasz Zaremba. 2013. Potęga i nędza królestwa. Animistyczna ikonologia W.J. T. Mitchella. W: W. J. T. Mitchell. Czego chcą obrazy? Pragnienie przedstawień, życie i miłości obrazów. Tłum. Ł. Zaremba. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury
Google Scholar
Mancewicz, Aneta. 2011. Powrót do obrazów, rozmowa Anety Mancewicz z Elisabeth LeCompte. „Didaskalia” 101
Google Scholar
Salwa, Mateusz. 2010. Iluzja w malarstwie. Próba filozoficznej interpretacji. Kraków: Universitas
Google Scholar
Wichowska, Joanna. 2012. „Iwona, księżniczka Burgunda” Garbaczewskiego. „Dwutygodnik.com” 4 (81). http://www.dwutygodnik.com/artykul/3484-iwona-ksiezniczka-burgunda-garbaczewskiego.html
Google Scholar
Virilio, Paul. 1994. Światło pośrednie. W: A. Gwóźdź (red.). Po kinie?... Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Autorzy
Katarzyna Fazankwartalnik.filmowy@ispan.pl
Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego w Krakowie Polska
Wykładowca w Katedrze Teatru i Dramatu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz profesor na Wydziale Reżyserii Dramatu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Autorka prac poświeconych literaturze modernizmu, teatrowi i dramatowi, estetyce najnowszego teatru i związkom scenografii z plastyką. Wydała monografię Szczera poza dekadenta. Kazimierz Tetmajer między epistolografią a sztuką (2001) oraz Projekty intymnego teatru śmierci. Wyspiański – Leśmian – Kantor (2009). Współredaktorka wydania pism teatralnych i filmowych Tadeusza Peipera Wśród ludzi na scenach i na ekranie (2000), opracowania edytorskiego i naukowego Utworów wybranych Ludwika Marii Staffa (2004) oraz książki zbiorowej Dziś Tadeusz Kantor! Metamorfozy śmierci, pamięci i obecności (2014), także jej wersji angielskiej (Tadeusz Kantor Today: Metamorphoses of Death, Memory and Presence). Stały współpracownik „Didaskaliów”, w których publikuje artykuły i recenzje.
Statystyki
Abstract views: 63PDF downloads: 49
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Katarzyna Fazan
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
