Z szacunkiem do przeszłości

Krzysztof Kornacki

Abstrakt

Książka Piotra Zwierzchowskiego Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60. (2013) – wyróżniona nagrodą im. Bolesława Michałka – jest analizą rodzimego modelu kina wojennego lat 60., które autor nazwał „kinem nowej pamięci”. Filmy nowej pamięci to filmy – cytując autora – uzależnione od polityki, ale też biorące pod uwagę istniejące w społeczeństwie stereotypy i resentymenty, traktujące wojnę jako mit założycielski PRL, zawierające przeświadczenie o wyjątkowości polskiego doświadczenia wojny, niezależnie czy chodziło o cierpienie, czy heroizm, zakładające istnienie nadrzędnego ładu przyczynowo-skutkowego oraz moralnego, wykorzystujące kino gatunków do kreowania tożsamości narodowej, posiadające określone strategie uwiarygodniania wizerunków przeszłości, łączące wojnę z teraźniejszością, odnoszące się do polskiej szkoły filmowej, dowodzące prymatu pamięci zbiorowej nad indywidualną, starające się zamazać istniejące w społeczeństwie podziały i uzmysławiające widzom, że wojna tak naprawdę jeszcze się nie skończyła. Autor książki, sięgając do metodologicznej koncepcji nowego historycyzmu, w modelowy sposób analizuje i interpretuje poszczególne filmy, odwołując się do ideologicznego, społeczno-politycznego oraz produkcyjnego kontekstu ich powstania, wykorzystując do tego celu bogaty zasób źródeł archiwalnych.