Formy wernakularności. Folklor muzyczny w polskiej komedii filmowej (1953-1980)
Abstrakt
Wernakularność – rozumiana jako rodzimość, potoczność – to pojęcie, które pozwala ujrzeć polską komedię filmową jako zjawisko lokalne, na wielu poziomach związane z aktualnymi przemianami kultury. Rolą komedii od zawsze było komentowanie bieżących zdarzeń z życia politycznego oraz społecznego, jednak w okresie Polski Ludowej związek ten stał się wyraźnie ambiwalentny. W sytuacji państwowego mecenatu gatunek komedii nie tylko był nośnikiem funkcji ludycznych, lecz także został uwikłany w bieżący dyskurs ideologiczny. Problem ten dotyczy szczególnie obecności muzyki ludowej i folkowego idiomu na ścieżkach dźwiękowych. Od Przygody na Mariensztacie (1953) aż po Misia (1980) występy zespołów takich jak „Mazowsze” były kojarzone z oficjalnymi uroczystościami. Jednocześnie można interpretować powracanie muzyki ludowej w filmach z tego okresu jako wyraz tęsknoty za autentycznością, być może bezpowrotnie utraconą w wyniku umasowienia, modernizacji i przeobrażeń kultury narodowej.
Słowa kluczowe:
muzyka ludowa, kino polskie, komedia, ideologiaBibliografia
Chion, Michel. Audio-wizja. Dźwięk i obraz w kinie. Trans. K. Szydłowski. Warszawa-Kraków: Stowarzyszenie Nowe Horyzonty, Korporacja ha!art, 2012.
Google Scholar
Dadak-Kozicka, Józefa Katarzyna. Folklor sztuką życia. U źródeł antropologii muzyki, Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1996.
Google Scholar
Dahlig, Piotr. Muzyka ludowa we współczesnym społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1987.
Google Scholar
Drozd-Piasecka, Mirosława, Wanda Paprocka, W kręgu tradycji sztuki ludowej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1985.
Google Scholar
Edensor, Tim. Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne. trans. Agata Sadza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005.
Google Scholar
Green, Archie, “Vernacular Music: A Naming Compass”. “The Musical Quarterly”, 77: 1 (1993): 35-46.
DOI: https://doi.org/10.1093/mq/77.1.35
Google Scholar
Hendrykowski, Marek. „Farmazon. Studium z genologii polskiego kina popularnego”, „Kwartalnik Filmowy” 56 (2006): 74-92.
Google Scholar
Hobsbawm, Eric, Terence Ranger (eds.).Tradycja wynaleziona. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
Google Scholar
Kłoskowska, Antonina. Kultura masowa. Krytyka i obrona. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
Google Scholar
Michalski, Dariusz. Piosenka przypomni ci.... Historia polskiej muzyki rozrywkowej, lata 1945-1958. Warszawa: Iskry, 2010.
Google Scholar
Sowińska, Iwona. Polska muzyka filmowa 1945-1968. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006.
Google Scholar
Stańczak-Wiślicz, Katarzyna (ed.). Kultura popularna w Polsce w latach 1944-1989. Problemy i perspektywy badawcze. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2012).
Google Scholar
Trębaczewska, Marta. Między folklorem a folkiem. Muzyczna konstrukcja nowych tradycji we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323510475
Google Scholar
Zwoliński, Andrzej. Dźwięk w relacjach społecznych. Kraków: Wydawnictwo Akademii Muzycznej, 2004. 258-259.
Google Scholar
Autorzy
Krzysztof Siwońkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Filmoznawca, doktorant na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ. Współpracuje z tygodnikiem „Kultura Liberalna”. Obecnie pod kierunkiem dr hab. Iwony Sowińskiej przygotowuje dysertację dotyczącą dźwięku oraz muzyki w polskiej komedii filmowej okresu PRL.
Statystyki
Abstract views: 44PDF downloads: 37
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Krzysztof Siwoń
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
