Warszawska scena operowa w oświeceniowej Europie. O książce „Opera in Warsaw” Anny Parkitnej
Jakub Chachulski
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-8972-1490
Abstrakt
Operowe życie Warszawy doby oświecenia od dawna stanowi jedno z klasycznych pól badawczych zarówno w historii polskiego teatru, jak i w muzykologii. Książka Anny Parkitnej to pierwsza próba przedstawienia historii zagranicznych i polskich przedsięwzięć operowych w Warszawie stanisławowskiej anglojęzycznym czytelnikom. Nowatorstwo narracji autorki polega na reinterpretacji dobrze znanych faktów poprzez ukazanie Warszawy jako części transnarodowej sieci operowej, a także na dążeniu do określenia społeczno-politycznego znaczenia zagranicznych spektakli operowych w Warszawie u schyłku osiemnastego wieku.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
opera, Warszawa, oświecenie, Wojciech Bogusławski, Stanisław August PoniatowskiBibliografia
Bernacki, Ludwik. Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta. 2 vols. Lwów: Ossolineum, 1925.
Google Scholar
Bieńkowska, Irena. ‘Filozof zmieniony Michała Kazimierza Ogińskiego.’ Muzyka 68, no. 2 (2023): 72–79. doi.org/10.36744/m.1772.
DOI: https://doi.org/10.36744/m.1772
Google Scholar
Chachulski, Jakub. ‘Johann Gottlieb Naumann’s “Pria che all’amato bene”, or the Dresden Trail at the Origins of the Polish Polonaise Aria.’ Muzyka 70, no. 2 (2025): 63–99. doi.org/10.36744/m.4452.
DOI: https://doi.org/10.36744/m.4452
Google Scholar
Chachulski, Jakub. ‘Wstęp.’ In: Charles Burney, Obecny stan muzyki w Niemczech, Niderlandach i Zjednoczonych Prowincjach, ed. and transl. by Jakub Chachulski, 12–16. Warsaw: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2018.
Google Scholar
Doe, Julia. ‘Two Hunters, a Milkmaid, and the French “Revolutionary” Canon.’ Eighteenth-Century Music 15, no. 2 (2018): 177–205. doi.org/10.1017/S1478570618000040.
DOI: https://doi.org/10.1017/S1478570618000040
Google Scholar
A History of Polish Theatre, eds. Katarzyna Fazan, Michal Kobialka and Bryce Lease. Cambridge: Cambridge University Press, 2022.
Google Scholar
Hunter, Mary. The Culture of Opera Buffa in Mozart’s Vienna: Poetics of Entertainment. Princeton: Princeton University Press, 1999.
DOI: https://doi.org/10.1515/9781400822751
Google Scholar
Judkowiak, Barbara. ‘Śpiewo-gry w polskim teatrze XVIII w. przed Bogusławskim: Wczesny epizod ze sceny magnackiej w Nieświeżu.’ Wiek Oświecenia 12 (1996): 43–59.
Google Scholar
Klimowicz, Mieczysław. ‘Teatr narodowy w latach 1774–1778’, in: Teatr narodowy w dobie oświecenia, eds. Ewa Heise and Karyna Wierzbicka-Michalska, 39–52. Wrocław: Ossolineum, 1967.
Google Scholar
Körner, Axel. ‘Dalla storia transnazionale all’opera transnazionale: Per una critica delle categorie nazionali.’ Il saggiatore musicale 24, no. 1 (2017): 81–89.
Google Scholar
Körner, Axel. ‘Transnational History: Identities, Structures, States.’ In: Internationale Geschichte in Theorie und Praxis / International History in Theory and Practice, eds. Barbara Haider-Wilson, William D. Godsey and Wolfgang Mueller, 265–290. Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 2017.
Google Scholar
Kott, Jan. ‘Główne problemy teatru w dobie oświecenia.’ In: Teatr Narodowy 1765–1794, ed. Jan Kott, 5–28. Wrocław: Ossolineum, 1967.
Google Scholar
Latoszewski, Zygmunt. ‘Pierwsze opery polskie Macieja Kamieńskiego.’ PhD diss., Uniwersytet Poznański, 1932 (typewritten manuscript in PL-Wtm).
Google Scholar
Nedbal, Martin. Morality and Viennese Opera. London: Routledge, 2017.
Google Scholar
Nowak-Romanowicz, Alina. The Classical Era: 1750–1830, transl. by John Comber. Warsaw: Sutkowski Editions, 2004 (= History of Music in Poland 4).
Google Scholar
Olkusz, Piotr. ‘Poniatowski’s National Theatre: The Idea and Institution of Enlightenment.’ In: A History of Polish Theatre, eds. Katarzyna Fazan, Michal Kobialka and Bryce Lease, 68–82. Cambridge: Cambridge University Press, 2022.
Google Scholar
Parkitna, Anna. ‘Opera in Warsaw, 1765–1830: Operatic Migration, Adaptation, and Reception in the Enlightenment.’ PhD diss., Stony Brook University, New York, 2020.
Google Scholar
Parkitna, Anna. Opera in Warsaw: A City of the European Enlightenment. Cambridge: Cambridge University Press, 2024.
DOI: https://doi.org/10.1017/9781009323536
Google Scholar
Raszewski, Zbigniew. Bogusławski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982.
Google Scholar
Raszewski, Zbigniew. ‘Teatr narodowy w latach 1779–1789.’ In: Teatr narodowy w dobie oświecenia, eds. Ewa Heise and Karyna Wierzbicka-Michalska, 53–79. Wrocław: Ossolineum, 1967.
Google Scholar
Ratajczakowa, Dobrochna, ‘The Birth and Death of the Eighteenth-Century Myth of the Polish Public Stage.’ In: A History of Polish Theatre, eds. Katarzyna Fazan, Michal Kobialka and Bryce Lease, 82–99. Cambridge: Cambridge University Press, 2022.
Google Scholar
Ratajczakowa, Dobrochna. ‘Polski Tespis i polski Pizystrates.’ In: Wojciech Boguslawski – ojciec teatru polskiego, ed. Krzysztof Kurek, 15–27. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2009.
Google Scholar
Reddy, William M. ‘Sentimentalism and Its Erasure: The Role of Emotions in the Era of the French Revolution.’ The Journal of Modern History 72, no. 1 (2000): 109–152. doi.org/10.1086/315931.
DOI: https://doi.org/10.1086/315931
Google Scholar
Wierzbicka-Michalska, Karyna. Teatr w Polsce w XVIII wieku. Warsaw: Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1977.
Google Scholar
Autorzy
Jakub ChachulskiInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-8972-1490
Statystyki
Abstract views: 2PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Jakub Chachulski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Jakub Chachulski, „Echo w lesie” Józefa Elsnera i Wojciecha Pękalskiego – późny pogłos włoskiego intermezza na warszawskiej scenie narodowej? , Muzyka: Tom 65 Nr 2 (2020)
- Jakub Chachulski, Genologia i polityka. Swoistość „Cudu, czyli krakowiaków i górali” w horyzoncie gatunków operowych końca XVIII stulecia , Muzyka: Tom 66 Nr 3 (2021)
- Jakub Chachulski, Nieznany polonez Józefa Elsnera z 1821 roku , Muzyka: Tom 68 Nr 2 (2023)
- Jakub Chachulski, „Zły smak i gminna przesada”. Kilka uwag o muzyczno-dramatycznej konstrukcji opery Sułtan Wampum Józefa Elsnera na tle oryginalnego libretta Augusta von Kotzebue , Muzyka: Tom 64 Nr 4 (2019)
- Jakub Chachulski, Jan Stefani, Wojciech Bogusławski, Cud mniemany, czyli Krakowiacy i górale / The Supposed Miracle or Cracovians and highlanders, wyd. Adam Tomasz Kukla, Kraków 2019 , Muzyka: Tom 66 Nr 2 (2021)
- Jakub Chachulski, Fragment zaginionego singspielu Józefa Elsnera , Muzyka: Tom 64 Nr 3 (2019)
- Jakub Chachulski, „Tiolemo su’el fagoto” i piosneczki Wojciecha Bogusławskiego. O weneckim pierwowzorze warszawskiej „Wenecjanki” , Muzyka: Tom 66 Nr 1 (2021)
- Jakub Chachulski, Valentino Fioravanti i duet z opery „Echo w Lesie” Wojciecha Pękalskiego i Józefa Elsnera , Muzyka: Tom 67 Nr 1 (2022)
- Jakub Chachulski, „Pria che all’amato bene” Johanna Gottlieba Naumanna, czyli drezdeński trop u źródeł polskiej arii polonezowej , Muzyka: Tom 70 Nr 2 (2025)
