Muzyka

„Sonata b-moll” op. 35 Fryderyka Chopina i ukryte w niej treści: dotychczasowe hipotezy i nowe znaki zapytania

2025-10-07T14:55:58+02:00

Punkt wyjścia rozważań stanowi przegląd wybranej literatury chopinologicznej odnoszącej się do ukrytych treści, które zawiera Sonata b-moll op. 35 F. Chopina. Szczególną wagę przywiązuję do ustaleń J. Kallberga, który zaproponował nowe spojrzenie na cz. III sonaty – Marsz. Próbuję poszerzyć te refleksje, wskazując niedostrzeżone przez wcześniejszych badaczy aluzje muzyczne odnoszące się – z jednej strony – do Hymnu Królestwa Polskiego z 1816 r. ze słowami A. Felińskiego i z muzyką J.N. Kaszewskiego, znanego też jako Pieśń narodowa za pomyślność króla lub Modlitwa, z drugiej zaś – do popularnych w epoce marszów napoleońskich.

Wilno okresu międzypowstaniowego z perspektywy społecznej biografii fortepianu: centrum czy peryferie?

2025-10-07T14:55:56+02:00

Artykuł stanowi próbę wypełnienia luki w badaniach nad fenomenem fortepianu w Wilnie w l. 1831–63 oraz usytuowania miasta na fortepianowej mapie ziem polskich w kontekście dychotomii centrum–peryferie. Na podstawie kwerendy prasowej (Kurier Litewski, Kurier Wileński) autor przebadał procesy związane z komodyfikacją fortepianu w wileńskim obiegu towarowym, skupiając uwagę na kwestiach związanych z wytwórstwem instrumentów, ich dystrybucją oraz funkcjami, jakie pełniły w krajobrazie lokalnej kultury. Ponadto wgląd w fortepianowe sieci Wilna uzyskany został dzięki analizie korespondencji S. Moniuszki.

Wernakularne kontrafaktury w Leuven Chansonnier? „Helas” Carona i anonimowe „Aime qui vouldra”

2025-10-07T14:55:55+02:00

Badania nad chanson często odnoszą się z rezerwą do przekazów kontrafaktur w piętnastowiecznych źródłach włoskich i środkowoeuropejskich, podczas gdy rękopisy z Francji i Niderlandów cieszą się większym prestiżem – ich teksty uznaje się bowiem za autentyczne. Staram się zakwestionować tę nierównowagę, stosując analizę krytyczną – zwykle zarezerwowaną dla źródeł peryferyjnych – do Leuven Chansonnier, źródła uchodzącego za centralne. Choć wszystkie zawarte w nim teksty chansons na pierwszy rzut oka sprawiają wrażenie autentycznych, dowodzę, że dwa z nich – Helas que pourra devenir Firminusa Carona oraz anonimowe Aime qui vouldra – to najprawdopodobniej kontrafaktury.

Nieznany list Paula Sieferta i jego działalność do 1611 roku

2025-10-07T14:55:54+02:00

W artykule przedstawiono nieznany dotychczas list Paula Sieferta, napisany w Amsterdamie w grudniu 1608. Na podstawie jego treści oraz pozostałej dokumentacji źródłowej uszczegółowiono kalendarium działalności Sieferta do roku 1611, włącznie z wydarzeniami związanymi z konkursem na stanowisko organisty kościoła Mariackiego w Gdańsku. W zakończeniu postawiono hipotezy dotyczące edukacji kompozytora przed rokiem 1607.

Rodzinna tradycja muzyczna – o synach Wacława Raszka

2025-10-07T14:55:52+02:00

Artykuł prezentuje zachowane szczątkowo informacje dotyczące dwóch synów kompozytora i muzyka Wacława Raszka (1764–1837). Starszy, Ludwik Wacław (1816–44), edukację muzyczną odbył prawdopodobnie w Warszawie. W latach trzydziestych XIX w. pracował jako chórzysta, pianista oraz napisał kilka tańców (druk jednego z nich się zachował). Jego rozpoczynającą się karierę przerwała choroba, w wyniku której zmarł w wieku zaledwie 28 lat. O związkach z muzyką młodszego syna, Adama (1824–43) wiadomo tylko, że reklamował swoje usługi jako stroiciel fortepianów. Te strzępki wiedzy pomagają nakreślić choć w zarysie kariery przedstawicieli młodszego pokolenia rodziny Raszków.

O szkole neapolitańskiej inaczej w monografii Guida Oliveriego „String Virtuosi in Eighteenth-Century Naples”

2025-10-07T14:55:51+02:00

Artykuł jest recenzją monografii wydawnictwa Cambridge University Press (2024), poświęconej dotąd zaniedbanemu obszarowi badań, jakim jest twórczość instrumentalna tzw. szkoły neapolitańskiej. Publikacja Guida Olivieriego to efekt trzydziestu lat jego pionierskiej pracy, opartej na źródłach pomijanych i niedostępnych dla badaczy spoza środowiska neapolitańskiego. Autor wydobywa na światło dzienne niesłusznie zapomniany repertuar oraz postaci, które cieszyły się sławą w ojczyźnie i miały wpływ na muzykę europejską XVIII wieku. Ukazuje oddziaływanie wydarzeń politycznych na twórczość muzyczną Neapolu i kariery jego instrumentalistów.

Warszawska scena operowa w oświeceniowej Europie. O książce „Opera in Warsaw” Anny Parkitnej

2025-10-07T14:55:50+02:00

Operowe życie Warszawy doby oświecenia od dawna stanowi jedno z klasycznych pól badawczych zarówno w historii polskiego teatru, jak i w muzykologii. Książka Anny Parkitnej to pierwsza próba przedstawienia historii zagranicznych i polskich przedsięwzięć operowych w Warszawie stanisławowskiej anglojęzycznym czytelnikom. Nowatorstwo narracji autorki polega na reinterpretacji dobrze znanych faktów poprzez ukazanie Warszawy jako części transnarodowej sieci operowej, a także na dążeniu do określenia społeczno-politycznego znaczenia zagranicznych spektakli operowych w Warszawie u schyłku osiemnastego wieku.

Muzycy Zygmunta III w dobie rokoszu Zebrzydowskiego

2025-10-07T14:55:53+02:00

Niewykorzystywany dotąd do badań kapeli Zygmunta III rękopiśmienny rejestr przychodów i rozchodów skarbu nadwornego z l. 1606–07 przynosi przede wszystkim informacje związane z podróżami króla i jego dworu w czasie rokoszu Zebrzydowskiego. Zapisywano w nim dworzan, w tym muzyków, którym przedzielono konie i furmanów w związku z przemieszczaniem się królewskiego orszaku, a rzadziej także wypłaty pieniędzy na utrzymanie i pensji. Wymieniono nazwiska lub imiona niektórych instrumentalistów i śpiewaków, polskich i włoskich, oraz najpewniej wszystkich zatrudnianych w tym czasie przez króla trębaczy i bębnistów.