W poszukiwaniu genealogii kina – skiagrafie i proces skiagraficzny

Robert Jarosz

robertjarosz96@gmail.com
badacz niezależny (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-0540-4605

Abstrakt

Artykuł jest próbą wytyczenia genealogii medialnej, do której należy kino oraz podobne do niego media czy zjawiska. Wykorzystując metodologię archeologii mediów, autor przywołuje problemy terminologiczne i logiczne, jakie wiążą się z próbami wpisania kina w nadrzędny porządek medialny. Przykładem jednostkowym może być popularne pojęcie „praktyk ekranowych” Charlesa Mussera, przypisywane Nowej Historii Kina jako jedno z jej osiągnięć. Następnie opierając się na kluczowych tu założeniach interdyscyplinarnych, autor wyprowadza własną propozycję terminu „skiagrafii”, czerpiąc nazwę ze starogreckiego typu malarstwa. Większą część artykułu zajmuje charakterystyka poszczególnych gałęzi takiej medialnej genealogii oraz opis mechanizmów jej rozwoju, co autor nazywa procesem skiagraficznym.


Słowa kluczowe:

genealogia kina, praktyki ekranowe, skiagrafia, archeologia mediów, Nowa Historia Kina

Auslander, P. (2008). Liveness: Performance in a Mediatized Culture. London – New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203938133   Google Scholar

Baudry, J. (1992). The Apparatus: Metapsychological Approaches to the Impression of Reality in Cinema. W: G. Mast, M. Cohen, L. Braudy (red.), Film Theory and Criticism: Introductory Readings (ss. 690-707). New York: Oxford University Press.
  Google Scholar

Castle, T. (1988). Phantasmagoria: Spectral Technology and the Metaphorics of Modern Reverie. Critical Inquiry, 15 (1), ss. 26-61.
DOI: https://doi.org/10.1086/448473   Google Scholar

Chen, F. (2003). Shadow Theaters of the World. Asian Folklore Studies, 62 (1), ss. 25-64.
  Google Scholar

Clottes, J. (2013). Why Did They Draw in Those Caves?. Time and Mind, 6 (1), ss. 7-14.
DOI: https://doi.org/10.2752/175169713X13500468476321   Google Scholar

Conard, N., Malina, M., Münzel, S. (2009). New Flutes Document the Earliest Musical Tradition in Southwestern Germany. Nature, 460, ss. 737-740. https://-doi.org/10.1038/nature08169
DOI: https://doi.org/10.1038/nature08169   Google Scholar

Elsaesser, T. (2004). The New Film History as Media Archaeology. Cinémas: revue d’études cinématographiques/Cinémas: Journal of Film Studies, 14 (2-3), ss. 75-117.
DOI: https://doi.org/10.7202/026005ar   Google Scholar

Elsaesser, T. (2016). Film History as Media Archaeology: Tracking Digital Cinema. Amsterdam: Amsterdam University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/9789048529964   Google Scholar

Gatton, M. (b.d.). Drawing Experiments. Paleo-camera.com. http://www.paleocamera.com/experpage.htm
  Google Scholar

Gatton, M. (b.d.). The Paleo-Camera Theory. Paleo-camera.com. http://www.paleocamera.com/theorypage.htm
  Google Scholar

Gunning, T. (1990). The Cinema of Attractions: Early Film, its Spectator and the Avant Garde. W: T. Elsaesser, A. Barker (red.), Early Cinema: Space, Frame, Narrative (ss. 56-62). London: British Film Institute.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781838710170.0008   Google Scholar

Gwóźdź, A. (2012). Skąd się (nie) wzięło kino, czyli parahistorie obrazu w ruchu. W: T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska (red.), Historia kina. Kino nieme (t. 1, ss. 15-76). Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Gwóźdź, A. (2018). Designowanie kina w przestrzeniach miasta: wideomapowanie architektury. W: A. Gwóźdź (red.), Widzialność wyzwolona (ss. 125-126). Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
  Google Scholar

Hammond, M. S. (1986). The Camera Obscura: a Chapter in the Pre-history of Photography. Ph.D. diss. Columbus: The Ohio State University.
  Google Scholar

Hendrykowski, M. (2015). Metodologia nowej historii filmu. Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 17 (26), ss. 311-316. https://doi.org/10.14746/i.2015.26.29
DOI: https://doi.org/10.14746/i.2015.26.29   Google Scholar

Huhtamo, E. (2010). Natural Magic: A Short Cultural History of Moving Images. W: W. Guynn (red.), The Routledge Companion to Film History (ss. 3-15). London – New York: Routledge.
  Google Scholar

Huhtamo, E. (2013). Illusions in Motion: Media Archaeology of the Moving Panorama and Related Spectacles. London: The MIT Press.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/9228.001.0001   Google Scholar

Keuls, E. (1978). Plato and Greek Painting. Leiden: E. J. Brill.
  Google Scholar

Kozłowski, K. (2011). Co to jest medium?. Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 8 (15-16), ss. 203-209. https://doi.org/10.14746/i.2011.15.16.12
DOI: https://doi.org/10.14746/i.2011.15.16.12   Google Scholar

Kusahara, M. (b.d.). What is Utsushi-e?. f.waseda.jp/kusahara/Utsushi-e. http://www.f.waseda.jp/kusahara/Utsushi-e/What_Is_Utsushi-e.html
  Google Scholar

Lewis-Williams, D., Clottes, J. (1998). The Mind in the Cave – the Cave in the Mind: Altered Consciousness in the Upper Paleolithic. Anthropology of Consciousness, 9 (1), ss. 13-21. https://doi.org/10.1525/ac.1998.9.1.13
DOI: https://doi.org/10.1525/ac.1998.9.1.13   Google Scholar

Liddell, H. G, Scott, R. (b.d). Gráphō (γράφω). W: An Intermediate Greek-English Lexicon. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=gra/fw
  Google Scholar

Liddell, H. G, Scott, R. (b.d). Skiasma (σκίασμα). W: An Intermediate Greek-English Lexicon. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A19-99.04.0057%3Aalphabetic+letter%3D*s111%3Aentry+group%3D38%3Aentry%3Dski%2Fasma
  Google Scholar

Liddell, H. G, Scott, R. (b.d). Skiá (σκιά). W: An Intermediate Greek-English Lexicon. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=skia/Mair, V. H. (2019). Painting and Performance: Chinese Picture Recitation and its Indian Genesis. Honolulu: University of Hawai’i Press.
  Google Scholar

Mannoni, L. (2000). The Great Art of Light and Shadow: Archaeology of Cinema (tłum. R. Crangle). Exeter: University of Exeter Press.
  Google Scholar

Monteiro, S. (red.) (2017). The Screen Media Reader: Culture, Theory, Practice. New York: Bloomsbury Academic.
  Google Scholar

Musser, C. (1984). Toward a History of Screen Practice. Quarterly Review of Film Studies, 9 (1), ss. 59-69. https://doi.org/10.1080/10509208409361190
DOI: https://doi.org/10.1080/10509208409361190   Google Scholar

Nacher, A. (2012). Kultury mediów – zanurzenie w czas głęboki. Kultura Współczesna, 2 (73), ss. 156-166.
  Google Scholar

Nichols, B., Lederman, S. (1980). Flicker and Motion in Film. W: T. de Lauretis, S. Heath (red.), The Cinematic Apparatus (ss. 96-105). London: Palgrave Macmillan Press.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-18050-9_8   Google Scholar

Pabiś-Orzeszyna, M. (2020). Zwrot historyczny w badaniach filmoznawczych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  Google Scholar

Porta, G. della (1658). Natural Magick. London: Printed for Thomas Young and Samuel Speed.
DOI: https://doi.org/10.5479/sil.82926.39088002126779   Google Scholar

Spengler, O. (1990). Historia, kultura, polityka. Wybór pism (tłum. A. Kołakowski, J. Łoziński). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  Google Scholar

Sutil, N. (2018). Matter Transmission: Mediation in a Paleocyber Age. New York: Bloomsbury Academic.
  Google Scholar

Théry-Parisot, I., Thiébault, S., Delannoy, J., Ferrier, C., Feruglio, V., Fritz, C., Gely, B., Guibert, P., Monney, J., Tosello, G., Clottes, J., Geneste, J. (2018). Illuminating the Cave, Drawing in Black: Wood Charcoal Analysis at Chauvet-Pont d’Arc. Antiquity, 92 (362), ss. 320-333. https://doi.org/10.15184/aqy.2017.222
DOI: https://doi.org/10.15184/aqy.2017.222   Google Scholar

Turner, V. (1982). From Ritual to Theatre: The Human Seriousness of Play. New York: PAJ Publications.
  Google Scholar

Zielinski, S. (2010). Archeologia mediów. O głębokim czasie technicznie zapośredniczonego słuchania i widzenia (tłum. K. Krzemieniowa). Warszawa: Oficyna Naukowa.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-05-13

Cited By / Share

Jarosz, R. (2021) „W poszukiwaniu genealogii kina – skiagrafie i proces skiagraficzny”, Kwartalnik Filmowy, (113), s. 27–49. doi: 10.36744/kf.559.

Autorzy

Robert Jarosz 
robertjarosz96@gmail.com
badacz niezależny Polska
https://orcid.org/0000-0003-0540-4605

Absolwent filmoznawstwa i kultury mediów (I stopień, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) oraz filmoznawstwa i wiedzy o nowych mediach (II stopień, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie); wolontariusz i uczestnik wielu festiwali filmowych; montażysta. Zainteresowany archeologią mediów i związkami między rozmaitymi mediami wizualnymi, zwłaszcza w kontekście nowych mediów. Na gruncie filmu interesuje się głównie kinem autorskim, niezależnym, nurtem slow cinema oraz kinem azjatyckim.



Statystyki

Abstract views: 328
PDF downloads: 265


Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Robert Jarosz

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.