W poszukiwaniu genealogii kina – skiagrafie i proces skiagraficzny
Robert Jarosz
robertjarosz96@gmail.combadacz niezależny (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-0540-4605
Abstrakt
Artykuł jest próbą wytyczenia genealogii medialnej, do której należy kino oraz podobne do niego media czy zjawiska. Wykorzystując metodologię archeologii mediów, autor przywołuje problemy terminologiczne i logiczne, jakie wiążą się z próbami wpisania kina w nadrzędny porządek medialny. Przykładem jednostkowym może być popularne pojęcie „praktyk ekranowych” Charlesa Mussera, przypisywane Nowej Historii Kina jako jedno z jej osiągnięć. Następnie opierając się na kluczowych tu założeniach interdyscyplinarnych, autor wyprowadza własną propozycję terminu „skiagrafii”, czerpiąc nazwę ze starogreckiego typu malarstwa. Większą część artykułu zajmuje charakterystyka poszczególnych gałęzi takiej medialnej genealogii oraz opis mechanizmów jej rozwoju, co autor nazywa procesem skiagraficznym.
Słowa kluczowe:
genealogia kina, praktyki ekranowe, skiagrafia, archeologia mediów, Nowa Historia KinaBibliografia
Auslander, P. (2008). Liveness: Performance in a Mediatized Culture. London – New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203938133
Google Scholar
Baudry, J. (1992). The Apparatus: Metapsychological Approaches to the Impression of Reality in Cinema. W: G. Mast, M. Cohen, L. Braudy (red.), Film Theory and Criticism: Introductory Readings (ss. 690-707). New York: Oxford University Press.
Google Scholar
Castle, T. (1988). Phantasmagoria: Spectral Technology and the Metaphorics of Modern Reverie. Critical Inquiry, 15 (1), ss. 26-61.
DOI: https://doi.org/10.1086/448473
Google Scholar
Chen, F. (2003). Shadow Theaters of the World. Asian Folklore Studies, 62 (1), ss. 25-64.
Google Scholar
Clottes, J. (2013). Why Did They Draw in Those Caves?. Time and Mind, 6 (1), ss. 7-14.
DOI: https://doi.org/10.2752/175169713X13500468476321
Google Scholar
Conard, N., Malina, M., Münzel, S. (2009). New Flutes Document the Earliest Musical Tradition in Southwestern Germany. Nature, 460, ss. 737-740. https://-doi.org/10.1038/nature08169
DOI: https://doi.org/10.1038/nature08169
Google Scholar
Elsaesser, T. (2004). The New Film History as Media Archaeology. Cinémas: revue d’études cinématographiques/Cinémas: Journal of Film Studies, 14 (2-3), ss. 75-117.
DOI: https://doi.org/10.7202/026005ar
Google Scholar
Elsaesser, T. (2016). Film History as Media Archaeology: Tracking Digital Cinema. Amsterdam: Amsterdam University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/9789048529964
Google Scholar
Gatton, M. (b.d.). Drawing Experiments. Paleo-camera.com. http://www.paleocamera.com/experpage.htm
Google Scholar
Gatton, M. (b.d.). The Paleo-Camera Theory. Paleo-camera.com. http://www.paleocamera.com/theorypage.htm
Google Scholar
Gunning, T. (1990). The Cinema of Attractions: Early Film, its Spectator and the Avant Garde. W: T. Elsaesser, A. Barker (red.), Early Cinema: Space, Frame, Narrative (ss. 56-62). London: British Film Institute.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781838710170.0008
Google Scholar
Gwóźdź, A. (2012). Skąd się (nie) wzięło kino, czyli parahistorie obrazu w ruchu. W: T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska (red.), Historia kina. Kino nieme (t. 1, ss. 15-76). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Gwóźdź, A. (2018). Designowanie kina w przestrzeniach miasta: wideomapowanie architektury. W: A. Gwóźdź (red.), Widzialność wyzwolona (ss. 125-126). Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Hammond, M. S. (1986). The Camera Obscura: a Chapter in the Pre-history of Photography. Ph.D. diss. Columbus: The Ohio State University.
Google Scholar
Hendrykowski, M. (2015). Metodologia nowej historii filmu. Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 17 (26), ss. 311-316. https://doi.org/10.14746/i.2015.26.29
DOI: https://doi.org/10.14746/i.2015.26.29
Google Scholar
Huhtamo, E. (2010). Natural Magic: A Short Cultural History of Moving Images. W: W. Guynn (red.), The Routledge Companion to Film History (ss. 3-15). London – New York: Routledge.
Google Scholar
Huhtamo, E. (2013). Illusions in Motion: Media Archaeology of the Moving Panorama and Related Spectacles. London: The MIT Press.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/9228.001.0001
Google Scholar
Keuls, E. (1978). Plato and Greek Painting. Leiden: E. J. Brill.
Google Scholar
Kozłowski, K. (2011). Co to jest medium?. Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication, 8 (15-16), ss. 203-209. https://doi.org/10.14746/i.2011.15.16.12
DOI: https://doi.org/10.14746/i.2011.15.16.12
Google Scholar
Kusahara, M. (b.d.). What is Utsushi-e?. f.waseda.jp/kusahara/Utsushi-e. http://www.f.waseda.jp/kusahara/Utsushi-e/What_Is_Utsushi-e.html
Google Scholar
Lewis-Williams, D., Clottes, J. (1998). The Mind in the Cave – the Cave in the Mind: Altered Consciousness in the Upper Paleolithic. Anthropology of Consciousness, 9 (1), ss. 13-21. https://doi.org/10.1525/ac.1998.9.1.13
DOI: https://doi.org/10.1525/ac.1998.9.1.13
Google Scholar
Liddell, H. G, Scott, R. (b.d). Gráphō (γράφω). W: An Intermediate Greek-English Lexicon. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=gra/fw
Google Scholar
Liddell, H. G, Scott, R. (b.d). Skiasma (σκίασμα). W: An Intermediate Greek-English Lexicon. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A19-99.04.0057%3Aalphabetic+letter%3D*s111%3Aentry+group%3D38%3Aentry%3Dski%2Fasma
Google Scholar
Liddell, H. G, Scott, R. (b.d). Skiá (σκιά). W: An Intermediate Greek-English Lexicon. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=skia/Mair, V. H. (2019). Painting and Performance: Chinese Picture Recitation and its Indian Genesis. Honolulu: University of Hawai’i Press.
Google Scholar
Mannoni, L. (2000). The Great Art of Light and Shadow: Archaeology of Cinema (tłum. R. Crangle). Exeter: University of Exeter Press.
Google Scholar
Monteiro, S. (red.) (2017). The Screen Media Reader: Culture, Theory, Practice. New York: Bloomsbury Academic.
Google Scholar
Musser, C. (1984). Toward a History of Screen Practice. Quarterly Review of Film Studies, 9 (1), ss. 59-69. https://doi.org/10.1080/10509208409361190
DOI: https://doi.org/10.1080/10509208409361190
Google Scholar
Nacher, A. (2012). Kultury mediów – zanurzenie w czas głęboki. Kultura Współczesna, 2 (73), ss. 156-166.
Google Scholar
Nichols, B., Lederman, S. (1980). Flicker and Motion in Film. W: T. de Lauretis, S. Heath (red.), The Cinematic Apparatus (ss. 96-105). London: Palgrave Macmillan Press.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-18050-9_8
Google Scholar
Pabiś-Orzeszyna, M. (2020). Zwrot historyczny w badaniach filmoznawczych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Porta, G. della (1658). Natural Magick. London: Printed for Thomas Young and Samuel Speed.
DOI: https://doi.org/10.5479/sil.82926.39088002126779
Google Scholar
Spengler, O. (1990). Historia, kultura, polityka. Wybór pism (tłum. A. Kołakowski, J. Łoziński). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Sutil, N. (2018). Matter Transmission: Mediation in a Paleocyber Age. New York: Bloomsbury Academic.
Google Scholar
Théry-Parisot, I., Thiébault, S., Delannoy, J., Ferrier, C., Feruglio, V., Fritz, C., Gely, B., Guibert, P., Monney, J., Tosello, G., Clottes, J., Geneste, J. (2018). Illuminating the Cave, Drawing in Black: Wood Charcoal Analysis at Chauvet-Pont d’Arc. Antiquity, 92 (362), ss. 320-333. https://doi.org/10.15184/aqy.2017.222
DOI: https://doi.org/10.15184/aqy.2017.222
Google Scholar
Turner, V. (1982). From Ritual to Theatre: The Human Seriousness of Play. New York: PAJ Publications.
Google Scholar
Zielinski, S. (2010). Archeologia mediów. O głębokim czasie technicznie zapośredniczonego słuchania i widzenia (tłum. K. Krzemieniowa). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Autorzy
Robert Jaroszrobertjarosz96@gmail.com
badacz niezależny Polska
https://orcid.org/0000-0003-0540-4605
Absolwent filmoznawstwa i kultury mediów (I stopień, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) oraz filmoznawstwa i wiedzy o nowych mediach (II stopień, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie); wolontariusz i uczestnik wielu festiwali filmowych; montażysta. Zainteresowany archeologią mediów i związkami między rozmaitymi mediami wizualnymi, zwłaszcza w kontekście nowych mediów. Na gruncie filmu interesuje się głównie kinem autorskim, niezależnym, nurtem slow cinema oraz kinem azjatyckim.
Statystyki
Abstract views: 328PDF downloads: 265
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Robert Jarosz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.