Narracja parametryczna
Abstrakt
Bordwell stwierdza, że narracja parametryczna nie jest związana z żadną szkołą narodową, okresem historii czy gatunkiem filmu. Wydaje się, że jego normom brakuje konkretności historycznej, która cechuje np. narrację klasyczną czy narrację kina artystycznego. W narracji parametrycznej system stylistyczny filmu kreuje struktury odmienne od wymogów sjużetu. Styl filmu można zatem ukształtować i uwypuklić do takiego stopnia, że wydaje się, iż co najmniej dorównuje on ważnością strukturom opowieści. Autor szczegółowo charakteryzuje rozmaite aspekty narracji parametrycznej, odwołując się m.in. do teorii formalistów rosyjskich, strukturalizmu czy analogii z muzyką serialną. Dla unaocznienia zasad tego rodzaju narracji autor przedstawia rozbudowaną analizę Kieszonkowca (Pickpocket, 1959) Roberta Bressona. Jak zauważa Bordwell, wśród zalet analizy formy parametrycznej jest również ta, że pomaga ona ujawnić formalne przyczyny aury tajemnicy i transcendencji, którą publiczność i krytyka powszechnie przypisują dziełu Bressona. Jednym ze źródeł tego efektu jest to, że układ stylistyczny jest odmienny od układu sjużetu.
- Tekst jest tłumaczeniem rozdziału Parametric Narration z książki Davida Bordwella Narration in the Fiction Film, University of Wisconsin Press, Madison 1985. © 1985 by the Board of Regents of the University of Wisconsin System.
Ze względu na ograniczenia praw autorskich artykuł jest dostępny tylko w wydaniu papierowym.
Słowa kluczowe:
narracja parametryczna, narratologia, sjużet, stylBibliografia
Armes Roy, The Ambiguous Image: Narrative Style in Modern European Cinema, London 1976, s. 86.
Google Scholar
Armes Roy, The Films of Alain Robbe-Grillet, Amsterdam 1981, s. 134, 162.
DOI: https://doi.org/10.1075/pumrl.6
Google Scholar
Berg Alban, Postscript, „Musical Quarterly” 1952, nr 38, s. 21.
Google Scholar
Bonitzer Pascal, Hors-champ, „Cahiers du cinéma” 1971-1972, nr 234-235.
Google Scholar
Bonitzer Pascal, Les Vases communicants: „The Party”, „Cahiers du cinéma” 1969, nr 10 (216), s. 52.
Google Scholar
Bordwell David, The Films of Carl Theodor Dreyer, Berkeley – Los Angeles – London 1981, s. 63-65, 153-168, 164-186.
Google Scholar
Bordwell David, Thompson Kristin, Film Art. Sztuka filmowa. Wprowadzenie, tłum. B. Rosińska, Wydawnictwo Wojciech Marzec, Warszawa 2010, s. 226-237.
Google Scholar
Boulez Pierre, Boulez on Music Today, tłum. S. Bradshaw, R. Rodney Bennett, London 1975, s. 32.
Google Scholar
Boulez Pierre, Notes of an Apprenticeship, tłum. H. Weinstock, New York 1968, s. 12, 41, 53-57, 88, 93-98, 180, 194, 204, 213.
Google Scholar
Branigan Edward, Point of View in the Ci nema: A Theory of Narration and Subjectivity in Classical Film, Berlin – New York – Amsterdam 1984, s. 103-121.
Google Scholar
Branigan Edward, The Space of „Equinox Flower”, „Screen” 1976, Summer, nr 17, s. 42, 70-105.
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/17.2.74
Google Scholar
Brown Royal S., Music and „Vivre sa vie”, „Quarterly Review of Film Studies” 1980, Summer, s. 319-333.
DOI: https://doi.org/10.1080/10509208009361051
Google Scholar
Burch Noël, Fritz Lang: German Period, w: Cine ma: A Critical Dictionary, t. 2, New York 1980, s. 593, 594.
Google Scholar
Burch Noël, Notes sur la notion de forme chez Tati, „Cahiers du cinéma” 1968, nr 3 (199), s. 26-27.
Google Scholar
Burch Noël, Praxis du cinéma, Paris 1969.
Google Scholar
Burch Noël, Teoria reżyserii filmowej, tłum. J. Mach, Wydawnictwa Radia i Telewizji, Warszawa 1983, s. 8, 19-20, 22, 50-51, 54, 65, 75, 109-110, 127-129.
Google Scholar
Butor Michel, Inventory, tłum. R. Howard, New York 1968, s. 42.
Google Scholar
Butor Michel, Przestrzeń powieści, w: Michel Butor, Powieść jako poszukiwanie. Wybór esejów, tłum. J. Guze, Czytelnik, Warszawa 1971, s. 39-44.
Google Scholar
Chateau Dominique, Méthodologies possibles pour des films improbables, w: Cinémas de la modernité: Films, théories, red. D. Chateau i inni, Paris 1981, s. 7-39.
Google Scholar
Eco Umberto, Nieobecna struktura, tłum. A. Weinsberg, P. Bravo, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996, s. 305-307.
Google Scholar
Eichenbaum Borys, Teoria „metody formalnej”, tłum. R. Łużny, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, wyb. S. Skwarczyńska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986, s. 170.
Google Scholar
Eisenstein Siergiej, Przyczynek do materialistycznego ujęcia formy, tłum. M. Kumorek, w: Siergiej Eisenstein, Wybór pism, red. R. Dreyer, WAiF, Warszawa 1959, s. 460-465.
Google Scholar
Fargier Jean-Paul, Vers le récit rouge, „Cinéthique” 1979, nr 7-8, s. 13-14.
Google Scholar
Fieschi Jean-André, Le Carrefour Tati, „Cahiers du cinéma” 1968, nr 3 (199), s. 25-26.
Google Scholar
Foucault Michel, Język przestrzeni, tłum. T. Komendant, w: Michel Foucault, Szaleństwo i literatura. Powiedziane, napisane, Fundacja „Aletheia”, Warszawa 1999, s. 145-150.
Google Scholar
Gombrich Ernst H., Zmysł porządku. O psychologii sztuki dekoracyjnej, tłum. D. Folga-Januszewska, Universitas, Kraków 2009, s. 95-102, 114-116, 238.
Google Scholar
Griffiths Paul, A Concise History of Avant-Garde Music from Debussy to Boulez, New York 1978, s. 144.
Google Scholar
Grimm Reinhold, Marc Sapporta: The Novel as Card Game, „Contemporary Literature” 1978, Summer, nr 19, s. 3.
DOI: https://doi.org/10.2307/1208271
Google Scholar
Heath Stephen, The Nouveau Roman: A Study in the Practice of Writing, Philadelphia 1972, s. 135.
Google Scholar
Jakobson Roman, Poetyka w świetle językoznawstwa, tłum. K. Pomorska, w: Roman Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, t. 2, red. M. R. Mayenowa, PIW, Warszawa 1989, s. 88, 110.
Google Scholar
Jost François, Vers de nouvelles approches méthodologiques, w: Cinémas de la modernité: Films, théories, red. D. Chateau i inni, Paris 1981, s. 7-39.
Google Scholar
La Terre intérieure: Entretien avec Jean-Daniel Pollet et Jean Thibaudeau, „Cahiers du cinéma” 1968, nr 9 (204), s. 36.
Google Scholar
Leibowitz Rene, Schoenberg and His School, tłum. D. Newlin, New York 1975, s. 162-170.
Google Scholar
Lévi-Strauss Claude, Antropologia strukturalna, tłum. K. Pomian, PIW, Warszawa 1970, s. 290-310.
Google Scholar
Lévi-Strauss Claude, Surowe i gotowane, tłum. M. Falski, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010, s. 33.
Google Scholar
Meyer Leonard B., Explaining Music: Essays and Explorations, Chicago 1973, s. 51, 285.
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520333109
Google Scholar
Meyer Leonard B., Music, the Arts and Ideas: Patterns and Predictions in Twentieth-Century Culture, Chicago 1967, s. 284-293.
Google Scholar
Morrissette Bruce, Post-Modern Generative Fiction: Novel and Film, „Critical Inquiry” 1975, Winter, nr 2, s. 254-262.
DOI: https://doi.org/10.1086/447838
Google Scholar
Mukařovský Jan, Standard Language and Poetic Language, w: A Prague School Reader on Esthetics, Literary Structure, and Style, red. i tłum. P. L. Garvin, Washington 1964, s. 28.
Google Scholar
Mukařovský Jan, Uwagi o socjologii języka poetyckiego, tłum. M. R. Mayenowa, w: Mukařovský Jan, Wśród znaków i stuktur. Wybór szkiców, wyb. J. Sławiński, PIW, Warszawa 1970, s. 172-173.
Google Scholar
Oudart Jean-Pierre, Suture, tłum. A. Helman, w: Panorama współczesnej myśli filmowej, red. A. Helman, Universitas, Kraków 1992.
Google Scholar
Perkins Victor F., „Vivre sa vie”, w: The Films of Jean-Luc Godard, red. I. Cameron, New York 1969, s. 33, 35.
Google Scholar
Pousseur Henri, The Question of Order in New Music, w: Perspectives on Contemporary Music Theory, red. B. Boretz, E. T. Cone, New York 1972, s. 106.
Google Scholar
Reich Willi, A Guide to „Wozzeck”, „Musical Quarterly” 1952, nr 38, s. 3-5.
DOI: https://doi.org/10.1093/mq/XXXVIII.1.1
Google Scholar
Riffaterre Michael, Describing Poetic Structures: Two Approaches to Baudelaire’s „Les Chats”, w: Structuralism, red. J. Ehrmann, New York 1970, s. 195-202.
Google Scholar
Ruwet Nicolas, Contradictions du langage sériel, w: Langage, musique, poésie, Paris 1972, s. 23-24.
Google Scholar
Shklovsky Victor, Sterne’s „Tristram Shandy”, w: Russian Formalist Criticism: Four Essays, red. L. T. Lemon, M. J. Reis, Lincoln 1965, s. 56.
Google Scholar
Shklovsky Viktor, On the Connection between Devices of Syuzhet Construction and General Stylistic Devices, „Twentieth Century Studies” 1972, December, nr 7-8, s. 48-72.
Google Scholar
Siska William Charles, Modernism in the Narrative Cinema, New York 1980.
Google Scholar
Sitnem P. Adams, The Rhetoric of Robert Bresson, w: The Essential Cinema, red. P. A. Sitney, New York 1975, s. 188.
Google Scholar
Smith-Brindle Reginald, The New Music, London 1975, s. 13, 25-33.
Google Scholar
Sollers Philippe, Une Autre logique, „Cahiers du cinéma” 1967, nr 2 (187), s. 38.
Google Scholar
Thompson Kristin, „Play Time”: Comedy on the Edge of Perception, w: Thompson Kristin, Breaking the Glass Armor: Neoformalist Film Analysis, Princeton 1988.
Google Scholar
Thompson Kristin, D. Bordwell, Space and Narrative in the Films of Ozu, „Screen” 1976, Summer, nr 17, s. 41-73.
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/17.2.41
Google Scholar
Thompson Kristin, Eisenstein’s „Ivan the Terrible”: A Neoformalist Analysis, Princeton 1981, s. 63-67.
Google Scholar
Tomashevsky Boris, Thematics, w: Russian Formalist Criticism: Four Essays, red. L. T. Lemon, M. J. Reis, Lincoln 1965, s. 90.
Google Scholar
Tynianow Jurij, Prawa kina, tłum. B. Grabowska, w: Estetyka i film, red. A. Helman, WAiF, Warszawa 1972, s. 86-89.
Google Scholar
Tynianow Jurij, Temat i fabuła w kinie, tłum. M. Hendrykowski, w: Cudowny Kinemo. Rosyjska myśl filmowa, red. T. Szczepański, B. Żyłko, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2001, s. 114.
Google Scholar
Tynianow Jurij, Zagadnienie języka wierszy, w: Rosyjska szkoła stylistyki, wyb. i opr. M. R. Mayenowa, Z. Saloni, PIW, Warszawa 1970, s. 70, 106-107.
Google Scholar
Wollen Peter, The Two Avant-Gardes, w: Peter Wollen, Readings and Writings: Semiotic Counter-Strategies, London 1982, s. 93-96.
Google Scholar
Autorzy
David Bordwellkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Wisconsin-Madison Stany Zjednoczone
Amerykański teoretyk filmu; w badaniach skupia się na kwestiach autorstwa filmowego, stylu i narracji; jest uważany za twórcę kognitywnej teorii filmu. Wśród jego książek są m.in.: Film Art: An Introduction (wspólnie z K. Thompson /1979/; polski przekład: Film Art. Sztuka filmowa. Wprowadzenie /2010/), The Films of Carl-Theodor Dreyer (1981), Narration in the Fiction Film (1985), Ozu and the Poetics of Cinema (1988), MakingMeaning (1989), The Cinema of Eisenstein (1993), Visual Style in the Cinema (2001), Poetics of Cinema (2007). Jest też współautorem (z J. Staiger i K. Thompson) monografii kina amerykańskiego The Classical Hollywood Cinema (1985). Wykłada filmoznawstwo na Uniwersytecie Wisconsin-Madison.
Statystyki
Abstract views: 54Licencja
Prawa autorskie (c) 2010 David BordwellAutor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
