Elipsa w narracji literackiej i filmowej („Piknik pod Wiszącą Skałą”)
Brygida Pawłowska-Jądrzyk
kwartalnik.filmowy@ispan.plUniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (Polska)
Abstrakt
Na przykładzie powieści Joan Lindsay Piknik pod Wiszącą Skałą (1967) oraz jej sławnej adaptacji, filmu Petera Weira pod tym samym tytułem (1975), Pawłowska-Jądrzyk bada problem „wielkiej elipsy”, która jest swego rodzaju dominantą generującą jakości metafizyczne, co plasuje istotny sens obydwu dzieł poza warstwą przedmiotów przedstawionych, w sferze znaczeń ulotnych i nieokreślonych. Metafizyczny charakter Pikniku... bazuje na technice sugestii, a ta w znacznej mierze uzależniona jest od możliwości przekazu artystycznego, w którym znajduje realizację. Autorka podejmuje też kwestię medialnych uwarunkowań kontekstualizacji „wielkiej elipsy”, a także zastanawia się, na ile różnice między istotą sztuki literackiej i filmowej wpływają na jej efekty.
Słowa kluczowe:
Joan Lindsay, Peter Weir, elipsaBibliografia
Barthes Roland, Fragmenty dyskursu miłosnego, tłum i posłowie M. Bieńczyk, wstęp M. P. Markowski, Warszawa 1999, s. 139-144.
Google Scholar
Barthes Roland, Światło obrazu, tłum. J. Trznadel, Warszawa 2008, s. 15, 19.
Google Scholar
Barthes Roland, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, tłum. W. Błońska, w: Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska, M. P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 281.
Google Scholar
Buczyńska-Garewicz Hanna, Południe, w: Hanna Buczyńska-Garewicz, Metafizyczne rozważania o czasie, Kraków 2003, s. 144-177.
Google Scholar
Eco Umberto, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, tłum. J. Gałuszka, L. Eustachiewicz, A. Kreisberg, M. Oleksiuk, Warszawa 1973.
Google Scholar
Eile Stanisław, Światopogląd powieści, Wrocław 1973, s. 146.
Google Scholar
Gombrich Ernst H., O sztuce, tłum. zbiorowe, „Rebis”, Poznań 2009, wyd. II, s. 264.
Google Scholar
Grochowski Maciej, Czy zjawisko elipsy istnieje? w: Tekst. Język. Poetyka, red. M. R. Mayenowa, Wrocław 1978, s. 73-85.
Google Scholar
Gwóźdź Andrzej, hasło dyskurs, w: Słownik pojęć filmowych, red. A. Helman, t. 3, Wrocław 1992, s. 49-50.
Google Scholar
Hamon Philippe, Czym jest opis? tłum. A. Kuryś, K. Rytel, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 1, s. 198, 217.
Google Scholar
Hendrykowski Marek, Słownik pojęć filmowych, Poznań 1994, s. 83.
Google Scholar
Kristeva Julia, Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, tłum. M. Falski, Kraków 2007, s. 184.
Google Scholar
Królikiewicz Grzegorz, Diabeł nas podsłuchuje. Próba analizy filmu Francisa Forda Coppoli „Rozmowa”, Łódź 1994, s. 108.
Google Scholar
Kulawik Adam, Poetyka, Kraków 1997, s. 116.
Google Scholar
Lacan Jacques, Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie, tłum. B. Gorczyca, W. Grajewski, Warszawa 1996, s. 58.
Google Scholar
Lewicki Bolesław W., Percepcyjne uwarunkowania estetyki filmu, w: Bolesław W. Lewicki, O filmie. Wybór pism, wybór, wstęp i red. E. Nurczyńska-Fidelska, B. Stolarska, Łódź 1995, s. 75-87.
Google Scholar
Lichaczow Dmitrij, Świat wewnętrzny dzieła literackiego, tłum. J. Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1974, z. 4, s. 253-267.
Google Scholar
McGowan Todd, Fantazja, czyli jak pokazać zbyt wiele, w McGowan Todd, Realne spojrzenie. Teoria filmu po Lacanie, tłum., wstęp K. Mikurda, Warszawa 2008, s. 46-58.
Google Scholar
Płażewski Jerzy, Język filmu, Warszawa 1982, s. 252, 255-258, 266, 457, 477.
Google Scholar
Podraza-Kwiatkowska Maria, Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Kraków 1975, s. 183, 185.
Google Scholar
Sarduy Severo, Barok, tłum. M. Walecka, „Literatura na Świecie” 1976, nr 9, s. 101.
Google Scholar
Skwarczyńska Stefania, Przemilczenie jako element strukturalny dzieła literackiego, w Skwarczyńska Stefania, Z teorii literatury. Cztery rozprawy, Łódź 1947, s. 10-14, 23-28.
Google Scholar
Sławiński Jerzy, Słowo poetyckie naprzeciw rzeczy, w Sławiński Jerzy, Koncepcja języka poetyckiego Awangardy Krakowskiej, Kraków 1998, s. 198.
Google Scholar
Szczęsna Ewa, Poetyka mediów, Warszawa 2007, s. 119.
Google Scholar
Tarkowski Andriej, Czas utrwalony, tłum i oprac. S. Kuśmierczyk, Izabelin 2007, s. 115.
Google Scholar
Twardoch Ewelina, Double lecture – czyli próba obrony prawdy mitu w „Weiserze Dawidku” Pawła Huellego oraz w „Pikniku pod wiszącą skałą” Petera Weira, „Rocznik Mitoznawczy”, Uniwersytet Jagielloński, t. 2, Kraków 2008, s. 117.
Google Scholar
Wierzbicka Anna, Porównanie – gradacja – metafora, „Pamiętnik Literacki” 1971, z. 4, s. 145.
Google Scholar
Wojda Dorota, Milczenie słowa. O poezji Wisławy Szymborskiej, Kraków 1996.
Google Scholar
Zalewski Andrzej, Strategiczna dezorientacja. Perypetie rozumu w fabularnym filmie postmodernistycznym, Warszawa 1998, s. 63, 68.
Google Scholar
Ziomek Jerzy, Retoryka opisowa, Wrocław – Warszawa – Kraków 1990, s. 217-218.
Google Scholar
Autorzy
Brygida Pawłowska-Jądrzykkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Polska
Literaturoznawca; adiunkt w Katedrze Teorii Kultury i Międzykulturowości Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Autorka książki Sens i chaos w grotesce literackiej (2002) oraz artykułów poświęconych zagadnieniom narracji literackiej i filmowej. Członek Pracowni Badań Intersemiotycznych i Intermedialnych utworzonej przy Wydziale Polonistyki UW.
Statystyki
Abstract views: 31PDF downloads: 13
Licencja
Prawa autorskie (c) 2010 Brygida Pawłowska-Jądrzyk

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.