Elipsa w narracji literackiej i filmowej („Piknik pod Wiszącą Skałą”)

Brygida Pawłowska-Jądrzyk

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (Polska)

Abstrakt

Na przykładzie powieści Joan Lindsay Piknik pod Wiszącą Skałą (1967) oraz jej sławnej adaptacji, filmu Petera Weira pod tym samym tytułem (1975), Pawłowska-Jądrzyk bada problem „wielkiej elipsy”, która jest swego rodzaju dominantą generującą jakości metafizyczne, co plasuje istotny sens obydwu dzieł poza warstwą przedmiotów przedstawionych, w sferze znaczeń ulotnych i nieokreślonych. Metafizyczny charakter Pikniku... bazuje na technice sugestii, a ta w znacznej mierze uzależniona jest od możliwości przekazu artystycznego, w którym znajduje realizację. Autorka podejmuje też kwestię medialnych uwarunkowań kontekstualizacji „wielkiej elipsy”, a także zastanawia się, na ile różnice między istotą sztuki literackiej i filmowej wpływają na jej efekty.


Słowa kluczowe:

Joan Lindsay, Peter Weir, elipsa

Barthes Roland, Fragmenty dyskursu miłosnego, tłum i posłowie M. Bieńczyk, wstęp M. P. Markowski, Warszawa 1999, s. 139-144.
  Google Scholar

Barthes Roland, Światło obrazu, tłum. J. Trznadel, Warszawa 2008, s. 15, 19.
  Google Scholar

Barthes Roland, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, tłum. W. Błońska, w: Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska, M. P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 281.
  Google Scholar

Buczyńska-Garewicz Hanna, Południe, w: Hanna Buczyńska-Garewicz, Metafizyczne rozważania o czasie, Kraków 2003, s. 144-177.
  Google Scholar

Eco Umberto, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, tłum. J. Gałuszka, L. Eustachiewicz, A. Kreisberg, M. Oleksiuk, Warszawa 1973.
  Google Scholar

Eile Stanisław, Światopogląd powieści, Wrocław 1973, s. 146.
  Google Scholar

Gombrich Ernst H., O sztuce, tłum. zbiorowe, „Rebis”, Poznań 2009, wyd. II, s. 264.
  Google Scholar

Grochowski Maciej, Czy zjawisko elipsy istnieje? w: Tekst. Język. Poetyka, red. M. R. Mayenowa, Wrocław 1978, s. 73-85.
  Google Scholar

Gwóźdź Andrzej, hasło dyskurs, w: Słownik pojęć filmowych, red. A. Helman, t. 3, Wrocław 1992, s. 49-50.
  Google Scholar

Hamon Philippe, Czym jest opis? tłum. A. Kuryś, K. Rytel, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 1, s. 198, 217.
  Google Scholar

Hendrykowski Marek, Słownik pojęć filmowych, Poznań 1994, s. 83.
  Google Scholar

Kristeva Julia, Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, tłum. M. Falski, Kraków 2007, s. 184.
  Google Scholar

Królikiewicz Grzegorz, Diabeł nas podsłuchuje. Próba analizy filmu Francisa Forda Coppoli „Rozmowa”, Łódź 1994, s. 108.
  Google Scholar

Kulawik Adam, Poetyka, Kraków 1997, s. 116.
  Google Scholar

Lacan Jacques, Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie, tłum. B. Gorczyca, W. Grajewski, Warszawa 1996, s. 58.
  Google Scholar

Lewicki Bolesław W., Percepcyjne uwarunkowania estetyki filmu, w: Bolesław W. Lewicki, O filmie. Wybór pism, wybór, wstęp i red. E. Nurczyńska-Fidelska, B. Stolarska, Łódź 1995, s. 75-87.
  Google Scholar

Lichaczow Dmitrij, Świat wewnętrzny dzieła literackiego, tłum. J. Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1974, z. 4, s. 253-267.
  Google Scholar

McGowan Todd, Fantazja, czyli jak pokazać zbyt wiele, w McGowan Todd, Realne spojrzenie. Teoria filmu po Lacanie, tłum., wstęp K. Mikurda, Warszawa 2008, s. 46-58.
  Google Scholar

Płażewski Jerzy, Język filmu, Warszawa 1982, s. 252, 255-258, 266, 457, 477.
  Google Scholar

Podraza-Kwiatkowska Maria, Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Kraków 1975, s. 183, 185.
  Google Scholar

Sarduy Severo, Barok, tłum. M. Walecka, „Literatura na Świecie” 1976, nr 9, s. 101.
  Google Scholar

Skwarczyńska Stefania, Przemilczenie jako element strukturalny dzieła literackiego, w Skwarczyńska Stefania, Z teorii literatury. Cztery rozprawy, Łódź 1947, s. 10-14, 23-28.
  Google Scholar

Sławiński Jerzy, Słowo poetyckie naprzeciw rzeczy, w Sławiński Jerzy, Koncepcja języka poetyckiego Awangardy Krakowskiej, Kraków 1998, s. 198.
  Google Scholar

Szczęsna Ewa, Poetyka mediów, Warszawa 2007, s. 119.
  Google Scholar

Tarkowski Andriej, Czas utrwalony, tłum i oprac. S. Kuśmierczyk, Izabelin 2007, s. 115.
  Google Scholar

Twardoch Ewelina, Double lecture – czyli próba obrony prawdy mitu w „Weiserze Dawidku” Pawła Huellego oraz w „Pikniku pod wiszącą skałą” Petera Weira, „Rocznik Mitoznawczy”, Uniwersytet Jagielloński, t. 2, Kraków 2008, s. 117.
  Google Scholar

Wierzbicka Anna, Porównanie – gradacja – metafora, „Pamiętnik Literacki” 1971, z. 4, s. 145.
  Google Scholar

Wojda Dorota, Milczenie słowa. O poezji Wisławy Szymborskiej, Kraków 1996.
  Google Scholar

Zalewski Andrzej, Strategiczna dezorientacja. Perypetie rozumu w fabularnym filmie postmodernistycznym, Warszawa 1998, s. 63, 68.
  Google Scholar

Ziomek Jerzy, Retoryka opisowa, Wrocław – Warszawa – Kraków 1990, s. 217-218.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2010-12-31

Cited By / Share

Pawłowska-Jądrzyk, B. (2010) „Elipsa w narracji literackiej i filmowej («Piknik pod Wiszącą Skałą»)”, Kwartalnik Filmowy, (71-72), s. 200–216. doi: 10.36744/kf.3027.

Autorzy

Brygida Pawłowska-Jądrzyk 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Polska

Literaturo­znawca; adiunkt w Katedrze Teorii Kultury i Międzykulturowości Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Autorka książki Sens i chaos w grotesce literackiej (2002) oraz ar­tykułów poświęconych zagadnieniom narracji li­terackiej i filmowej. Członek Pracowni Badań Intersemiotycznych i Intermedialnych utworzonej przy Wydziale Polonistyki UW.



Statystyki

Abstract views: 31
PDF downloads: 13


Licencja

Prawa autorskie (c) 2010 Brygida Pawłowska-Jądrzyk

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.