Ciało biologiczne vs. ciało ekranowe – dynamika napięć w kinie efektów specjalnych

Jan Stasieńko

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu (Polska)

Abstrakt

Kino trikowe od swoich początków pozwalało modyfikować i rozszerzać właściwości ludzkiego (jak również nie-ludzkiego) ciała pokazywanego na ekranie. To, co w końcowym obrazie filmowym stawało się ciałem nadludzkich herosów, hybrydą elementów ludzkich i nieludzkich, ciałem zwielokrotnionym, jak również ciałem okaleczonym, przekładało się w historii kina i w jego współczesnych praktykach cyfrowych także na budowę skomplikowanych techniczno-biologicznych aparatów, w których ciała aktorów i innych istot żywych biorących udział w realizacji dzieła filmowego były poddawane różnorodnym rekonfiguracjom, absorbcji elementów wirtualnych, a także swego rodzaju presjom i napięciom. Owe napięcia wymagały od ciał biologicznych i ich agentów przystosowywania się do aparatu, wypracowywania technik negocjacji, czasem wiązały się z różnorodnymi ograniczeniami, a nawet z cierpieniem. Dialektyka ciała ekranowego i biologicznego zostaje w artykule przedstawiona w perspektywie historycznej, ze szczególnym uwzględnieniem kina współczesnych efektów cyfrowych. Stasieńko omawia wybrane techniki realizacyjne, w których uwidacznia się dyskurs napięć między technologią a ciałem, np. wybrane formy protetyki filmowej i charakteryzacji, technologie unieruchamiające ciała aktorów, konkurencyjne modele budowania ciał ekranowych (wirtualne i biologiczne odpowiedniki).


Słowa kluczowe:

ciało, efekty specjalne, technologia

Auerbach, Jonathan. Body Shots: Early Cinema’s Incarnations, Berkeley, University of California Press, 2007.
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520941199   Google Scholar

Badiou, Alain. Cinema, Cambridge, Polity Press, 2013.
  Google Scholar

Body Invaders: Panic Sex in America, ed. A. Kroker, M. Kroker, Montreal, New World Perspectives, 1987.
  Google Scholar

Boone, Andrew. R. Snow White and the Seven Dwarfs, „Popular Science”, styczeń 1938, s. 52, http://blog.modernmechanix.com/the-making-of-snow-white-and-the-seven-dwarfs/2/#mmGal
  Google Scholar

Boyd, Nicole, Head Gear – The Evolution of the Helmet Cam, „Video & Filmmaker”, http://videoandfilmmaker.com/wp/index.php/features/head-gear-evolution-helmet-cam/
  Google Scholar

Braidotti, Rosi. Po człowieku, tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2016, s. 234.
  Google Scholar

Bukatman, Scott. Matters of Gravity: Special Effects and Supermen in the 20th Century, Durham, Duke University Press, 2003.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780822384892   Google Scholar

Burnett, Ron. How Images Think, Cambridge 2005.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/3580.001.0001   Google Scholar

Cartwright, Lisa. Screening the Body: Tracing Medicine's Visual Culture, Minneapolis, Univ. of Minnesota Press, 1995, s. 4.
  Google Scholar

Cyborgian Images: The Moving Image between Apparatus and Body, Yearbook of Moving Image Studies, ed. L.C. Grabbe, P. Rupert-Kruse, N. M. Schmitz, Darmstadt, Büchner-Verlag, 2015.
  Google Scholar

Elsaesser, Thomas. “Media archaeology as symptom”, New Review of Film and Television Studies, vol. 14, nr 2, (2016).
DOI: https://doi.org/10.1080/17400309.2016.1146858   Google Scholar

Halberstam, Judith; Livingston, Ira. Introduction w: Posthuman Bodies, red. J. Halberstam, I. Livingston, Bloomington and Indianapolis, Indiana University Press, 1995.
  Google Scholar

Hansen, Mark B. N. Bodies in Code, Bodies in Code: Interfaces with Digital Media, London–New York, Routledge, 2012.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203942390   Google Scholar

Harvey, Graham. Animism: Respecting the Living World, London, Hurst & Co., 2005;
  Google Scholar

Klein, Norman. N. The Vatican to Vegas: a history of special effects, New York, New Press, 2004.
  Google Scholar

Moman, Jay. “Submerged Landscapes of the Postmodern Body: Surface, Text, Commodity”. In: Moving Images: From Edison to the Webcam, ed. J. Fullerton, A. Söderbergh Widding, Bloomington and Indianapolis, Indiana University Press, 2000.
  Google Scholar

Pierson, Michele. Special Effects: Still in Search of Wonder, New York, Columbia University Press, 2012, s.106.
  Google Scholar

Prince, Stephen. True Lies: Perceptual Realism, Digital Images, and Film Theory, „Film Quarterly” 1996, t. 49, nr 3, s. 27-37;
DOI: https://doi.org/10.2307/1213468   Google Scholar

Robertson, Barbara. „Mike, the Talking Head”, „Computer Graphics World” 1988, nr 11(7), http://design.osu.edu/carlson/history/PDFs/Mike.pdf
  Google Scholar

Stelarc, From Psycho-Body to Cyber-Systems: Images as Post-human Entities. In: Virtual Futures: Cyberotics, Technology and Post-human Pragmatism, ed. J. Broadhurst Dixon, E. J. Cassidy, London–New York, Routledge, , 1998.
  Google Scholar

Turnock, Julie A. Plastic Reality: Special Effects, Technology, and the Emergence of 1970s Blockbuster Aesthetics, New York, Columbia University Press, 2015,
  Google Scholar

Turnock, Julie A. Plastic Reality: Special Effects, Technology, and the Emergence of 1970s Blockbuster Aesthetics, New York, Columbia University Press, 2014, s.2.
DOI: https://doi.org/10.7312/columbia/9780231163538.001.0001   Google Scholar

W. Raghupathi, Wullianallur; Raghupathi, Viju. “Big data analytics in healthcare: promise and potential”, Health Information Science and Systems, nr 2. (2014).
DOI: https://doi.org/10.1186/2047-2501-2-3   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2017-09-30

Cited By / Share

Stasieńko, J. (2017) „Ciało biologiczne vs. ciało ekranowe – dynamika napięć w kinie efektów specjalnych”, Kwartalnik Filmowy, (99), s. 143–160. doi: 10.36744/kf.2043.

Autorzy

Jan Stasieńko 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu Polska

Profesor w Dolnośląskiej Szkole Wyższej we Wrocławiu, kierownik Centrum Badawczo-Projektowego Gier i Animacji „Digital Masters”. Jest autorem książek Alien vs. Predator? Gry kompu­terowe a badania literackie (2005) oraz Niematerialne Galatee w wehikułach rozkoszy i bólu. Technologie mediów jako aparaty kreowania posthumanistycznej intymności (2015). Jest członkiem sieci naukowej Beyond Humanism Net i Polskiego Towarzystwa Ba­dania Gier. W pracy naukowej koncentruje się na posthumanistycznych kontekstach technologii medial­nych, narracyjnych oraz na edukacyjnych aspektach gier wideo, historii i antropologii nowych mediów, w tym efektów specjalnych.



Statystyki

Abstract views: 47
PDF downloads: 59


Licencja

Prawa autorskie (c) 2017 Jan Stasieńko

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.