Ciało biologiczne vs. ciało ekranowe – dynamika napięć w kinie efektów specjalnych
Abstrakt
Kino trikowe od swoich początków pozwalało modyfikować i rozszerzać właściwości ludzkiego (jak również nie-ludzkiego) ciała pokazywanego na ekranie. To, co w końcowym obrazie filmowym stawało się ciałem nadludzkich herosów, hybrydą elementów ludzkich i nieludzkich, ciałem zwielokrotnionym, jak również ciałem okaleczonym, przekładało się w historii kina i w jego współczesnych praktykach cyfrowych także na budowę skomplikowanych techniczno-biologicznych aparatów, w których ciała aktorów i innych istot żywych biorących udział w realizacji dzieła filmowego były poddawane różnorodnym rekonfiguracjom, absorbcji elementów wirtualnych, a także swego rodzaju presjom i napięciom. Owe napięcia wymagały od ciał biologicznych i ich agentów przystosowywania się do aparatu, wypracowywania technik negocjacji, czasem wiązały się z różnorodnymi ograniczeniami, a nawet z cierpieniem. Dialektyka ciała ekranowego i biologicznego zostaje w artykule przedstawiona w perspektywie historycznej, ze szczególnym uwzględnieniem kina współczesnych efektów cyfrowych. Stasieńko omawia wybrane techniki realizacyjne, w których uwidacznia się dyskurs napięć między technologią a ciałem, np. wybrane formy protetyki filmowej i charakteryzacji, technologie unieruchamiające ciała aktorów, konkurencyjne modele budowania ciał ekranowych (wirtualne i biologiczne odpowiedniki).
Słowa kluczowe:
ciało, efekty specjalne, technologiaBibliografia
Auerbach, Jonathan. Body Shots: Early Cinema’s Incarnations, Berkeley, University of California Press, 2007.
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520941199
Google Scholar
Badiou, Alain. Cinema, Cambridge, Polity Press, 2013.
Google Scholar
Body Invaders: Panic Sex in America, ed. A. Kroker, M. Kroker, Montreal, New World Perspectives, 1987.
Google Scholar
Boone, Andrew. R. Snow White and the Seven Dwarfs, „Popular Science”, styczeń 1938, s. 52, http://blog.modernmechanix.com/the-making-of-snow-white-and-the-seven-dwarfs/2/#mmGal
Google Scholar
Boyd, Nicole, Head Gear – The Evolution of the Helmet Cam, „Video & Filmmaker”, http://videoandfilmmaker.com/wp/index.php/features/head-gear-evolution-helmet-cam/
Google Scholar
Braidotti, Rosi. Po człowieku, tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2016, s. 234.
Google Scholar
Bukatman, Scott. Matters of Gravity: Special Effects and Supermen in the 20th Century, Durham, Duke University Press, 2003.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780822384892
Google Scholar
Burnett, Ron. How Images Think, Cambridge 2005.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/3580.001.0001
Google Scholar
Cartwright, Lisa. Screening the Body: Tracing Medicine's Visual Culture, Minneapolis, Univ. of Minnesota Press, 1995, s. 4.
Google Scholar
Cyborgian Images: The Moving Image between Apparatus and Body, Yearbook of Moving Image Studies, ed. L.C. Grabbe, P. Rupert-Kruse, N. M. Schmitz, Darmstadt, Büchner-Verlag, 2015.
Google Scholar
Elsaesser, Thomas. “Media archaeology as symptom”, New Review of Film and Television Studies, vol. 14, nr 2, (2016).
DOI: https://doi.org/10.1080/17400309.2016.1146858
Google Scholar
Halberstam, Judith; Livingston, Ira. Introduction w: Posthuman Bodies, red. J. Halberstam, I. Livingston, Bloomington and Indianapolis, Indiana University Press, 1995.
Google Scholar
Hansen, Mark B. N. Bodies in Code, Bodies in Code: Interfaces with Digital Media, London–New York, Routledge, 2012.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203942390
Google Scholar
Harvey, Graham. Animism: Respecting the Living World, London, Hurst & Co., 2005;
Google Scholar
Klein, Norman. N. The Vatican to Vegas: a history of special effects, New York, New Press, 2004.
Google Scholar
Moman, Jay. “Submerged Landscapes of the Postmodern Body: Surface, Text, Commodity”. In: Moving Images: From Edison to the Webcam, ed. J. Fullerton, A. Söderbergh Widding, Bloomington and Indianapolis, Indiana University Press, 2000.
Google Scholar
Pierson, Michele. Special Effects: Still in Search of Wonder, New York, Columbia University Press, 2012, s.106.
Google Scholar
Prince, Stephen. True Lies: Perceptual Realism, Digital Images, and Film Theory, „Film Quarterly” 1996, t. 49, nr 3, s. 27-37;
DOI: https://doi.org/10.2307/1213468
Google Scholar
Robertson, Barbara. „Mike, the Talking Head”, „Computer Graphics World” 1988, nr 11(7), http://design.osu.edu/carlson/history/PDFs/Mike.pdf
Google Scholar
Stelarc, From Psycho-Body to Cyber-Systems: Images as Post-human Entities. In: Virtual Futures: Cyberotics, Technology and Post-human Pragmatism, ed. J. Broadhurst Dixon, E. J. Cassidy, London–New York, Routledge, , 1998.
Google Scholar
Turnock, Julie A. Plastic Reality: Special Effects, Technology, and the Emergence of 1970s Blockbuster Aesthetics, New York, Columbia University Press, 2015,
Google Scholar
Turnock, Julie A. Plastic Reality: Special Effects, Technology, and the Emergence of 1970s Blockbuster Aesthetics, New York, Columbia University Press, 2014, s.2.
DOI: https://doi.org/10.7312/columbia/9780231163538.001.0001
Google Scholar
W. Raghupathi, Wullianallur; Raghupathi, Viju. “Big data analytics in healthcare: promise and potential”, Health Information Science and Systems, nr 2. (2014).
DOI: https://doi.org/10.1186/2047-2501-2-3
Google Scholar
Autorzy
Jan Stasieńkokwartalnik.filmowy@ispan.pl
Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu Polska
Profesor w Dolnośląskiej Szkole Wyższej we Wrocławiu, kierownik Centrum Badawczo-Projektowego Gier i Animacji „Digital Masters”. Jest autorem książek Alien vs. Predator? Gry komputerowe a badania literackie (2005) oraz Niematerialne Galatee w wehikułach rozkoszy i bólu. Technologie mediów jako aparaty kreowania posthumanistycznej intymności (2015). Jest członkiem sieci naukowej Beyond Humanism Net i Polskiego Towarzystwa Badania Gier. W pracy naukowej koncentruje się na posthumanistycznych kontekstach technologii medialnych, narracyjnych oraz na edukacyjnych aspektach gier wideo, historii i antropologii nowych mediów, w tym efektów specjalnych.
Statystyki
Abstract views: 46PDF downloads: 40
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Jan Stasieńko
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.