„Flânerie”, cielesność i film w music-hallu. Georges Méliès w świecie modernistycznych przyjemności miejskich

Stéphane Tralongo

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet w Lozannie (Szwajcaria)

Abstrakt

Artykuł stanowi propozycję namysłu nad „rozbitą przestrzenią” music-hallu, rozpatrywaną jako przykład nowej przestrzeni miejskiej, w której na początku XX w. kino jest przedmiotem regularnej konsumpcji w warunkach podobnych do tych, w jakich zachodzi praktyka flânerie. Starając się przywrócić kino architekturze „przechodniej”, jaką kreuje music-hall, autor bada ideę mobilności widzów, wychodząc od tych sposobów zajmowania przestrzeni i korzystania z niej, które podkreślają rolę widzenia i patrzenia (la vision), przechadzania się bez celu i konsumpcji. Okazuje się, że analizowane pod tym kątem filmy Georges’a Mélièsa, jak i te z udziałem Harry’ego Houdiniego, zajmują centralne miejsce w układzie atrakcji zmierzających do ponownego rozbudzenia w widzach strachu przed wypadkiem, a w szczególności przed „kolizją” między tym, co żywe, a tym, co mechaniczne, w przestrzeni, która – jak się wydaje – chroni publiczność przed zagrożeniami bulwarów.


Słowa kluczowe:

Georges Méliès, flânerie, miasto

Albera, Francois. „Le paradigme cinématographique“, 1895 revue d’histoire du cinéma, , nr 6 (2012).
DOI: https://doi.org/10.4000/1895.4455   Google Scholar

Albera, Francois; Tortajada, Maria. Le dispositif n’existe pas! In: Ciné-dispositifs. Spectacles, cinéma, télévision, littérature, red. F. Albera, M. Tortajada, Lausanne, L’Âge d’Homme, 2011.
  Google Scholar

Armengaud, Marc. Paris la nuit. Chroniques nocturnes, Paris, Pavillon de l’Arsenal/Picard, 2013.
  Google Scholar

Avelot, „Cinq minutes d’épouvante”, Le Rire, ,nr 192 (6 octobre) (1906).
  Google Scholar

B.a., „Courrier des théâtres”, La Justice, nr 6465 (23 września), (1897)
  Google Scholar

B.a., Victime de son audace. L’acrobate Gadbin, „Le Petit Parisien” 1908, nr 11 477 (1 avril), s. 1.
  Google Scholar

Benjamin, Walter. Paryż – stolica dziewiętnastego wieku, tłum. H. Orłowski. In: tegoż, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, przekład zbiorowy, wybór i opr. H. Orłowski, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 1996’
  Google Scholar

Bottomore, Stephen. “The Panicking Audience? : Early Cinema and the “Train Effect””, Historical Journal of Film, Radio and Television, nr 2, t. 19, (1999)
DOI: https://doi.org/10.1080/014396899100271   Google Scholar

Corbin, Alain. Les filles de noce. Misère sexuelle et prostitution au XIXe siècle, Paris, Flammarion, 1982.
  Google Scholar

Cosdon, Marc, „Le Voyage en Suisse des frères Hanlon : performances de comédiens et comédie de la performance”. In: Pantomime et théâtre du corps. Transparence et opacité du hors-texte, ed. A. Rykner, Rennes, Presses Universitaires de Rennes, 2009.
DOI: https://doi.org/10.4000/books.pur.80333   Google Scholar

Coutelet, Nathalie, „Les Folies-Bergère: une pornographie „select””, Romantisme, nr 63, (2014).
DOI: https://doi.org/10.3917/rom.163.0111   Google Scholar

D. B., Inauguration de l’Olympia, „L’Intransigeant” 1893, nr 4656 (13 kwietnia), s. 2.
  Google Scholar

Daly, Nicholas, “Blood on the Tracks: Sensation Drama, the Railway, and the Dark Face of Modernity”, Victorian Studies, 1998–1999, t. 42, nr 1, s. 47-76.
DOI: https://doi.org/10.2979/VIC.1998.42.1.47   Google Scholar

Désile, Patrick. „Spectacles douloureux, exhibitions malsaines. Présentations et représentations de la mort à Paris au XIXe siècle”, Cinémas, , t. 20, nr 2-3, (2010)
DOI: https://doi.org/10.7202/045144ar   Google Scholar

Friedberg, Anne. Window Shopping: Cinema and the Postmodern, Berkeley, University of California Press, 1993.
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520915510   Google Scholar

Guido, Laurent. Entre spectacles paradoxaux et dispositifs techniques : retour sur les danses serpentines du premier cinéma. In: Filmer l’artiste au travail, red. G.vMouëllic, L. Le Forestier, Rennes, Presses universitaires de Rennes, 2013.
DOI: https://doi.org/10.4000/books.pur.74904   Google Scholar

Gunning, Tom. „From the Kaleidoscope to the X-Ray: Urban Spectatorship, Poe, Benjamin, and „Traffic in Soul“ (1913)“, Wide Angle, 1997, vol. 19, nr 4, t. 19.
DOI: https://doi.org/10.1353/wan.1997.0019   Google Scholar

Hamon, Philipe. Expositions. Littérature et architecture au XIXe siècle, Paris, J. Corti, 1989.
  Google Scholar

Joullot, Eugene, Disle, Fernand. J’en veux ! il m’en faut , 1899, Archives nationales, F18 1454.
  Google Scholar

Kahn, Gustave. L’esthétique de la rue, Paris, E. Fasquelle, 1901.
  Google Scholar

L’Isle-Adam, Villiers de. La machine à gloire. In: tegoż, Contes cruels, Paris, C. Lévy, 1883, wyd. pol. Maszyna do produkowania sławy, w : Tegoż, Opowieści okrutne i inne utwory, tłum. Z. Przesmycki, Warszawa, Czytelnik, 1974,
  Google Scholar

La Herse, Spectacles divers, „Le Petit Parisien” 1906, nr 10938 (9 października), s. 5.
  Google Scholar

Lista, Giovanni. Loïe Fuller, danseuse de la Belle Époque, wyd. II, Paris, Hermann, 2006.
  Google Scholar

Lugon, Olivier. „Le marcheur. Piétons et photographes au sein des avant-gardes“, Études photographiques, nr 8 (2000).
  Google Scholar

Marsy, Émile.”Derrière la toile”, Le Rappel, nr 13 337, (1906).
  Google Scholar

Nead, Lynda. ““Strip”: Moving Bodies in the 1890”, Early Visual Popular Culture, 2005, t. 3, nr 2,
DOI: https://doi.org/10.1080/17460650500197503   Google Scholar

Roger-Milès, Leon. Poèmes sur des tableaux vivants, Casino de Paris, programme, 1894, Bibliothèque historique de la Ville de Paris, 8-PRO-0019 (RES).
  Google Scholar

S.a., Courrier des théâtres, „La Justice”, 1897, nr 6513 (30 września), brak nr s. ; nr 6513 (1897), s.p.
  Google Scholar

S.a., “Un plongeur enchaîné se jette dans la Seine”, Le Petit Parisien, nr 11849, 8 avril, (1909)
  Google Scholar

Schivelbusch, Wolfgang. Histoire des voyages en trains, tr. J. F., Paris, Le Promeneur/Quai Voltaire, 1990.
  Google Scholar

Schneider, Louis. „Houdini ???”, Gil Blas, nr 10 750 (1909).
  Google Scholar

Solomon, Matthew, Disappearing Tricks: Silent Film, Houdini, and the New Magic of the Twentieth Century, Urbana, University of Illinois Press, 2010.
  Google Scholar

Zola, Nana, tłum. Z. Karczewska-Markiewicz, Warszawa, PIW, 1958.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2017-09-30

Cited By / Share

Tralongo, S. (2017) „«Flânerie», cielesność i film w music-hallu. Georges Méliès w świecie modernistycznych przyjemności miejskich”, Kwartalnik Filmowy, (99), s. 31–42. doi: 10.36744/kf.2033.

Autorzy

Stéphane Tralongo 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet w Lozannie Szwajcaria

Doktor nauk o literaturze i sztuce; jest pierwszym asystentem w sekcji historii i estetyki filmu na Uniwersytecie w Lozannie. Autor dysertacji doktorskiej opisującej pojawienie się spektaklu kinematograficznego w kontekście sztuk scenicznych we Francji (Uniwersytet Lyon 2 / Uni­wersytet w Montrealu). Członek kanadyjskiego ze­społu badawczego GRAFICS. Wyniki jego badań nad wczesnym kinem były publikowane między innymi w czasopismach „Cinema & Cie”, „Etudes Theätrales” i „Revue d’Etudes Proustiennes”.



Statystyki

Abstract views: 48
PDF downloads: 39


Licencja

Prawa autorskie (c) 2017 Stéphane Tralongo

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.