„Flânerie”, cielesność i film w music-hallu. Georges Méliès w świecie modernistycznych przyjemności miejskich
Abstrakt
Artykuł stanowi propozycję namysłu nad „rozbitą przestrzenią” music-hallu, rozpatrywaną jako przykład nowej przestrzeni miejskiej, w której na początku XX w. kino jest przedmiotem regularnej konsumpcji w warunkach podobnych do tych, w jakich zachodzi praktyka flânerie. Starając się przywrócić kino architekturze „przechodniej”, jaką kreuje music-hall, autor bada ideę mobilności widzów, wychodząc od tych sposobów zajmowania przestrzeni i korzystania z niej, które podkreślają rolę widzenia i patrzenia (la vision), przechadzania się bez celu i konsumpcji. Okazuje się, że analizowane pod tym kątem filmy Georges’a Mélièsa, jak i te z udziałem Harry’ego Houdiniego, zajmują centralne miejsce w układzie atrakcji zmierzających do ponownego rozbudzenia w widzach strachu przed wypadkiem, a w szczególności przed „kolizją” między tym, co żywe, a tym, co mechaniczne, w przestrzeni, która – jak się wydaje – chroni publiczność przed zagrożeniami bulwarów.
Słowa kluczowe:
Georges Méliès, flânerie, miastoBibliografia
Albera, Francois. „Le paradigme cinématographique“, 1895 revue d’histoire du cinéma, , nr 6 (2012).
DOI: https://doi.org/10.4000/1895.4455
Google Scholar
Albera, Francois; Tortajada, Maria. Le dispositif n’existe pas! In: Ciné-dispositifs. Spectacles, cinéma, télévision, littérature, red. F. Albera, M. Tortajada, Lausanne, L’Âge d’Homme, 2011.
Google Scholar
Armengaud, Marc. Paris la nuit. Chroniques nocturnes, Paris, Pavillon de l’Arsenal/Picard, 2013.
Google Scholar
Avelot, „Cinq minutes d’épouvante”, Le Rire, ,nr 192 (6 octobre) (1906).
Google Scholar
B.a., „Courrier des théâtres”, La Justice, nr 6465 (23 września), (1897)
Google Scholar
B.a., Victime de son audace. L’acrobate Gadbin, „Le Petit Parisien” 1908, nr 11 477 (1 avril), s. 1.
Google Scholar
Benjamin, Walter. Paryż – stolica dziewiętnastego wieku, tłum. H. Orłowski. In: tegoż, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, przekład zbiorowy, wybór i opr. H. Orłowski, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 1996’
Google Scholar
Bottomore, Stephen. “The Panicking Audience? : Early Cinema and the “Train Effect””, Historical Journal of Film, Radio and Television, nr 2, t. 19, (1999)
DOI: https://doi.org/10.1080/014396899100271
Google Scholar
Corbin, Alain. Les filles de noce. Misère sexuelle et prostitution au XIXe siècle, Paris, Flammarion, 1982.
Google Scholar
Cosdon, Marc, „Le Voyage en Suisse des frères Hanlon : performances de comédiens et comédie de la performance”. In: Pantomime et théâtre du corps. Transparence et opacité du hors-texte, ed. A. Rykner, Rennes, Presses Universitaires de Rennes, 2009.
DOI: https://doi.org/10.4000/books.pur.80333
Google Scholar
Coutelet, Nathalie, „Les Folies-Bergère: une pornographie „select””, Romantisme, nr 63, (2014).
DOI: https://doi.org/10.3917/rom.163.0111
Google Scholar
D. B., Inauguration de l’Olympia, „L’Intransigeant” 1893, nr 4656 (13 kwietnia), s. 2.
Google Scholar
Daly, Nicholas, “Blood on the Tracks: Sensation Drama, the Railway, and the Dark Face of Modernity”, Victorian Studies, 1998–1999, t. 42, nr 1, s. 47-76.
DOI: https://doi.org/10.2979/VIC.1998.42.1.47
Google Scholar
Désile, Patrick. „Spectacles douloureux, exhibitions malsaines. Présentations et représentations de la mort à Paris au XIXe siècle”, Cinémas, , t. 20, nr 2-3, (2010)
DOI: https://doi.org/10.7202/045144ar
Google Scholar
Friedberg, Anne. Window Shopping: Cinema and the Postmodern, Berkeley, University of California Press, 1993.
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520915510
Google Scholar
Guido, Laurent. Entre spectacles paradoxaux et dispositifs techniques : retour sur les danses serpentines du premier cinéma. In: Filmer l’artiste au travail, red. G.vMouëllic, L. Le Forestier, Rennes, Presses universitaires de Rennes, 2013.
DOI: https://doi.org/10.4000/books.pur.74904
Google Scholar
Gunning, Tom. „From the Kaleidoscope to the X-Ray: Urban Spectatorship, Poe, Benjamin, and „Traffic in Soul“ (1913)“, Wide Angle, 1997, vol. 19, nr 4, t. 19.
DOI: https://doi.org/10.1353/wan.1997.0019
Google Scholar
Hamon, Philipe. Expositions. Littérature et architecture au XIXe siècle, Paris, J. Corti, 1989.
Google Scholar
Joullot, Eugene, Disle, Fernand. J’en veux ! il m’en faut , 1899, Archives nationales, F18 1454.
Google Scholar
Kahn, Gustave. L’esthétique de la rue, Paris, E. Fasquelle, 1901.
Google Scholar
L’Isle-Adam, Villiers de. La machine à gloire. In: tegoż, Contes cruels, Paris, C. Lévy, 1883, wyd. pol. Maszyna do produkowania sławy, w : Tegoż, Opowieści okrutne i inne utwory, tłum. Z. Przesmycki, Warszawa, Czytelnik, 1974,
Google Scholar
La Herse, Spectacles divers, „Le Petit Parisien” 1906, nr 10938 (9 października), s. 5.
Google Scholar
Lista, Giovanni. Loïe Fuller, danseuse de la Belle Époque, wyd. II, Paris, Hermann, 2006.
Google Scholar
Lugon, Olivier. „Le marcheur. Piétons et photographes au sein des avant-gardes“, Études photographiques, nr 8 (2000).
Google Scholar
Marsy, Émile.”Derrière la toile”, Le Rappel, nr 13 337, (1906).
Google Scholar
Nead, Lynda. ““Strip”: Moving Bodies in the 1890”, Early Visual Popular Culture, 2005, t. 3, nr 2,
DOI: https://doi.org/10.1080/17460650500197503
Google Scholar
Roger-Milès, Leon. Poèmes sur des tableaux vivants, Casino de Paris, programme, 1894, Bibliothèque historique de la Ville de Paris, 8-PRO-0019 (RES).
Google Scholar
S.a., Courrier des théâtres, „La Justice”, 1897, nr 6513 (30 września), brak nr s. ; nr 6513 (1897), s.p.
Google Scholar
S.a., “Un plongeur enchaîné se jette dans la Seine”, Le Petit Parisien, nr 11849, 8 avril, (1909)
Google Scholar
Schivelbusch, Wolfgang. Histoire des voyages en trains, tr. J. F., Paris, Le Promeneur/Quai Voltaire, 1990.
Google Scholar
Schneider, Louis. „Houdini ???”, Gil Blas, nr 10 750 (1909).
Google Scholar
Solomon, Matthew, Disappearing Tricks: Silent Film, Houdini, and the New Magic of the Twentieth Century, Urbana, University of Illinois Press, 2010.
Google Scholar
Zola, Nana, tłum. Z. Karczewska-Markiewicz, Warszawa, PIW, 1958.
Google Scholar
Autorzy
Stéphane Tralongokwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet w Lozannie Szwajcaria
Doktor nauk o literaturze i sztuce; jest pierwszym asystentem w sekcji historii i estetyki filmu na Uniwersytecie w Lozannie. Autor dysertacji doktorskiej opisującej pojawienie się spektaklu kinematograficznego w kontekście sztuk scenicznych we Francji (Uniwersytet Lyon 2 / Uniwersytet w Montrealu). Członek kanadyjskiego zespołu badawczego GRAFICS. Wyniki jego badań nad wczesnym kinem były publikowane między innymi w czasopismach „Cinema & Cie”, „Etudes Theätrales” i „Revue d’Etudes Proustiennes”.
Statystyki
Abstract views: 48PDF downloads: 39
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Stéphane Tralongo
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.