The 1798 Polish Translation of Sigismundus Lauxmin’s ‘Ars et praxis musica’ and the Aspects of Plainchant Teaching in the Territory of Seventeenth- and Eighteenth-century Poland
Dominika Grabiec
Institute of Art, Polish Academy of Sciences (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-4350-3188
Abstract
The handwritten copy of a hitherto unknown Polish-language plainchant handbook held in the Cistercian Fathers’ Library in Szczyrzyc (shelf mark S.II.8/2), produced in 1798 in Limanowa and entitled Nauka y praktyka muzyczna do używania uczącey się młodzi w Kollegiach Societatis Jesu za pozwoleniem starszych przełożona w Wilnie [The teaching and practice of music for the use of pupils of Jesuit colleges, translated in Vilnius with the permission of superiors] has been identified by the author of this article as a translation of the Jesuit Zygmunt Lauksmin’s handbook Ars et praxis musica. The latter was first published in 1667 in Vilnius, and later reissued twice (1669, 1693). Its reception has not been studied thus far. Of the three editions, only several copies have come down to us. The discovery of a Polish translation made during the last years of the eighteenth century, more than a hundred years after the print’s last edition, sheds new light on the history of the handbook and its impact, which extended beyond Jesuit circles and the Baroque era, and also on aspects of plainchant teaching during the early nineteenth century. Lauksmin’s treatise was addressed to pupils and students as an aid to mastering the practice of plainchant. The author included no theoretical commentary and limited himself to the absolute basics, as well as practical methodological guidelines. The Polish translation was prepared in a different historical reality and is one of the relatively few surviving examples of how Polish musical terminology took shape and evolved during the eighteenth century. Indirectly, it also represents the state of musical education at the time and shows that, due to the lack of contemporary handbooks, teachers turned to educational aids from the previous era, adapting them for their current local needs.
Keywords:
Zygmunt Lauksmin, Ars et praxis musica, a musical-theoretical treatise, music theory, singing handbook, music education, Gregorian chant, the Cistercians, SzczyrzycReferences
Domański, Wojciech. „Teoria muzyki w traktatach chorałowych Sebastiana z Felsztyna”. W: Musica Medii Aevi, red. Jerzy Morawski. T. 7, 184–249. Kraków: PWM, 1986.
Google Scholar
Gach, Piotr Paweł. Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej i Śląska 1773–1914. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1984.
Google Scholar
Gołos, Jerzy. „Muzykalia Biblioteki Klasztoru Karmelitów na Piasku w Krakowie”. Muzyka 11, nr 3–4 (1966): 86–97.
Google Scholar
Hlávková, Lenka. „Credo Settings in cantus fractus in Bohemian Sources. A Preliminary Report on a Neglected ars nova Repertory”. W: Ars musica and its Contexts in Medieval and Early Modern Culture, red. Paweł Gancarczyk, 247–253. Warszawa: Liber Pro Arte, 2016.
Google Scholar
Jan Aleksander Gorczyn. Tabulatura muzyki abo zaprawa muzykalna. Wyd. Jerzy Morawski. Warszawa, Kraków: Instytut Sztuki PAN, PWM, 1990 (= Monumenta Musicae in Polonia, seria D: Bibliotheca antiqua).
Google Scholar
Kargol, Tomasz. „Cystersi w dobie kasat – przypadek Jędrzejowa i Szczyrzyca. Gospodarka klasztoru w Szczyrzycu w pierwszej połowie XIX w.”. W: Dziedzictwo Wincentego Kadłubka.
Google Scholar
Cystersi – miasto – region od średniowiecza do współczesności, red. Krzysztof Ślusarek, 27–57. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2018.
Google Scholar
Królikowska, Anna. Profesorowie jezuickich seminariów nauczycielskich od XVI do XVIII wieku.
Google Scholar
Słownik biograficzny. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM , 2017.
Google Scholar
Krzepkowska, Agnieszka. Zygmunt Lauxmin – traktat „Ars et praxis musica”. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2012.
Google Scholar
Kubieniec, Jakub. „Nauka muzyki choralnej u Panien Staniąteckich w XVIII wieku”. W: Ars musica and its Contexts in Medieval and Early Modern Culture, red. Paweł Gancarczyk, 117–129. Warszawa: Liber Pro Arte, 2016.
Google Scholar
Lester, Joel. Between Modes and Keys. German Theory 1592–1802. Stuyvesant, NY: Pendragon Press, 1989 (= Harmonologia Series 3).
Google Scholar
Maciejewski, Tadeusz. „Elementy systemu menzuralnego w monodii chorałowej XIII–XVI wieku”. W: Notae musicae artis. Notacja muzyczna w źródłach polskich XI–XVI wieku, red. Elżbieta Witkowska-Zaremba, 283–347. Kraków: Musica Iagellonica, 1999.
Google Scholar
Marcin Kromer. Musicae elementa. Wyd. Elżbieta Witkowska-Zaremba. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019 (= Monumenta Musicae in Polonia, seria C Tractatus de musica).
Google Scholar
Marszalska, Jolanta M. „Cysterskie szkoły w Szczyrzycu od 1780 do lat trzydziestych XX wieku”.
Google Scholar
Biuletyn Historii Wychowania 30 (2013): 7–23.
Google Scholar
Marszalska, Jolanta M. Biblioteka opactwa Cystersów w Szczyrzycu do końca XIX stulecia. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej – Biblos, 2007.
Google Scholar
Miazga, Tadeusz. „Alan Mach – skryptor i kompozytor choralny XVIII wieku”. W: Studia Hieronymo Feicht septuagenario dedicata, red. Zofia Lissa, 284–297. Kraków: PWM, 1967.
Google Scholar
Morawski, Jerzy. „Wileńskie podręczniki chorałowe”. Muzyka 39, nr 2 (1994): 27–46.
Google Scholar
Nir, Roman. „Rękopisy muzyczne w Bibliotece oo. Cystersów w Szczyrzycu”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 37 (1978): 233–248.
DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.7113
Google Scholar
Nir, Roman. „Rękopiśmienne zabytki muzyczne w niektórych polskich bibliotekach klasztornych”. Muzyka 90, nr 3 (1978): 95–109.
Google Scholar
Nowak-Romanowicz, Alina. Klasycyzm 1750–1830. Warszawa: Sutkowski Edition, 1995 (= Historia Muzyki Polskiej 4).
Google Scholar
Pamuła, Maria. „Pojęcie tonów i śpiewu kościelnego w «Musices Practicae Erotemata» Starowolskiego”. Muzyka 23, nr 1 (1974): 54–68.
Google Scholar
Przybyszewska-Jarmińska, Barbara. Barok. Część pierwsza: 1595–1696. Warszawa: Sutkowski Edition, 2006 (= Historia Muzyki Polskiej 3).
Google Scholar
Sebastian z Felsztyna. Pisma o muzyce. Wyd. Elżbieta Witkowska-Zaremba. Kraków: PWM, 1991 (= Monumenta Musicae in Polonia, seria C: Tractatus de musica).
Google Scholar
Sierakowski, Wacław. Sztuka Muzyki dla Młodzieży Kraiowey. Kraków: Drukarnia Szkoły Głównej Koronnej, 1795–96.
Google Scholar
Sigismundus Lauxmin (1596–1670), Ars et praxis musica. Graduale pro exercitatione studentium. Antiphonale ad Psalmos. Wyd. Jūratė Trilupaitienė. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2016 (= Fontes Musicae in Polonia, B/I).
Google Scholar
Trilupaitienė, Jūratė. „Zygmunt Lauksmin w życiu muzycznym Akademii Wileńskiej”. Muzyka 36, nr 1 (1991): 101–115.
Google Scholar
Wiśniewski, Piotr. „Processionale z klasztoru oo. Karmelitów w Oborach”. Liturgia Sacra 22, nr 1 (2016), s. 165–175.
Google Scholar
Witkowska-Zaremba, Elżbieta. Ars musica w krakowskich traktatach muzycznych XVI wieku. Kraków: PWM, 1986.
Google Scholar
Woroniec, Antoni Arnulf. Początki muzyki, tak figuralnego iako i choralnego kantu. Wilno: Drukarnia Józefa Zawadzkiego, 1806.
Google Scholar
Authors
Dominika GrabiecInstitute of Art, Polish Academy of Sciences Poland
https://orcid.org/0000-0003-4350-3188
Statistics
Abstract views: 277PDF downloads: 203
License
Copyright (c) 2021 Dominika Grabiec
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free nonexclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Muzyka, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in "Muzyka" should it be published or used again (download licence agreement). By submitting an article the author agrees to make it available under CC BY 4.0 license.
Articles from 2018/1 to 2022/3 were published under a Creative Commons license CC BY-NC-ND 4.0. During this period the authors granted the publisher a royalty-free nonexclusive license (CC BY-ND 4.0) to use their article in "Muzyka", retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Dominika Grabiec, The Ruthenian-Byzantine Scenes of the Mocking of Jesus at the Wiślica Collegiate Church and the Holy Trinity Chapel at Lublin’s Royal Castle, in the Light of Research and Interpretations to Date , Muzyka: Vol. 65 No. 2 (2020)
- Dominika Grabiec, Dominican Rosary Processions and the Tradition of Sung Rosaries in the Polish Lands, in the Light of the Processional PL-Kd 75L and Other Eighteenth- and Early Nineteenth-Century Sources , Muzyka: Vol. 67 No. 3 (2022)
- Dominika Grabiec, The Earliest Record of Two Marian Songs: ‘Cesarzewno, królewno niebieska’ and ‘O przenasławniejsza Panno’ Found in a Late Medieval Dominican Manuscript, PL-Wn 8091 III 150 , Muzyka: Vol. 68 No. 2 (2023)
- Dominika Grabiec, Musical Imaginations. Interdisciplinary Perspectives on Creativity, Performance, and Perceptions, red. David Hargreaves, Dorothy Miell, Raymond Macdonald, New York 2012 , Muzyka: Vol. 63 No. 2 (2018)
- Dominika Grabiec, Tim Shephard, Sanna Raninen, Serenella Sessini, Laura Ştefănescu, ‘Music in the Art of Renaissance Italy, 1420‒1540’, London–Turnhout , Muzyka: Vol. 67 No. 4 (2022)
