The Earliest Record of Two Marian Songs: ‘Cesarzewno, królewno niebieska’ and ‘O przenasławniejsza Panno’ Found in a Late Medieval Dominican Manuscript, PL-Wn 8091 III 150
Dominika Grabiec
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Poland)
https://orcid.org/0000-0003-4350-3188
Abstract
Despite long tradition of research on Polish medieval songs, sources that were either unknown or went unmentioned in the literature of the subject are still being unearthed. One such a source is the Dominican sequentiary from the National Library of Poland (shelf mark 8091 III, formerly BN akc. 6477), dated to the late 15th/early 16th centuries, most likely of Silesian provenance. The last page of this manuscript (fol. 172v) contains texts of two Polish Marian songs: Cesarzewno, królewno niebieska (Emperor’s Daughter, Heavenly Princess) and O przenasławniejsza panno czysta (O Most Famous and Pure Virgin). Previously these two songs were only known from a 19th-century copy by Bolesław Erzepki, while a longer version of the latter, copied by Wacław Aleksander Maciejowski, was also published in 19th-century Petersburg. Musical settings of these songs have been found in 16th-, 17th-, and early 18thcentury sources such as the Tablature of Joannes of Lublin, Benedictine Nuns’ Cantionals from Staniątki, and one of the musical volumes of Warsaw’s Literary Confraternity, which testifies to the considerable popularity of these compositions. Though these songs have frequently been mentioned in writings dedicated to Polish medieval poetry and the Marian song repertoire, none of the authors to date has noted what seems to be the oldest handwritten record of these songs’ texts, contained in the sequentiary from the National Library. The versions recorded in that source bear striking resemblance to Erzepki’s transliteration and transcription, which suggests that he copied them from this particular manuscript.
Keywords:
medieval manuscripts, Dominican manuscripts, Marian songs, Old Polish poetry, Bolesław Erzepki, Tablature of Joannes of LublinReferences
Bobowski, Mikołaj. „Polskie pieśni katolickie od najdawniejszych czasów do końca XVI wieku”. Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny 19 (1893): 1‒475.
Google Scholar
Clavis scriptorum et operum Medii Aevi Poloniae, opr. Jerzy Kaliszuk, Aneta Pieniądz, Piotr Węcowski, Krzysztof Skwierczyński. Kraków: Homini, 2019.
Google Scholar
Inwentarz rękopisów do połowy XVI wieku w zbiorach Biblioteki Narodowej, opr. Jerzy Kaliszuk, Sławomir Szyller. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2012 (= Inwentarze Rękopisów Biblioteki Narodowej 3).
Google Scholar
Jakóbczyk-Gola, Aleksandra. „Dialog rytów chrześcijaństwa. Między Bogurodzicą a Matką Boską. Akatyst ku czci Bogurodzicy wobec pieśni O przenasławniejsza Panno czysta…”. Tekstualia 12, nr 1 (2008): 151‒164.
Google Scholar
Jurecka-Klimek, Magdalena. „Formy czasownika i ich funkcja stylistyczna w średniowiecznych pieśniach maryjnych”. Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Seria: Filologia Polska – Językoznawstwo 3 (1996): 73‒85.
Google Scholar
Kaliszuk, Jerzy. Codices deperditi: średniowieczne rękopisy łacińskie Biblioteki Narodowej utracone w czasie II wojny światowej. T. 2, Katalog rękopisów utraconych. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii, Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego, 2016 (= Dziedzictwo Kulturowe po Skasowanych Klasztorach 8/2, 2).
Google Scholar
Kolędy chóralne dawne i nowe, opr. Jan Węcowski. Lublin: Polihymnia, 2015.
Google Scholar
Kubieniec, Jakub. „Uwagi o melodii, formie i dziejach staropolskiej pieśni O przenasławniejsza Panno”. Muzyka 67, nr 3 (2022): 33‒51.
Google Scholar
Maciejewski, Tadeusz. Zasób utworów z ksiąg Archikonfraternii Literackiej w Warszawie, 1668‒1829. Warszawa: PAX, 1972 (= Silva Medii et Recentioris Aevi).
Google Scholar
Maciejowski, Wacław Aleksander. Pamiętniki o dziejach, piśmiennictwie i prawodawstwie Słowian, t. 2. Petersburg‒Lipsk: Księgarnia Eggersa i Hinrichsa, 1839.
Google Scholar
Mazurkiewicz, Roman. Polskie średniowieczne pieśni maryjne. Studia filologiczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2002.
Google Scholar
Muzyka Staropolska. Wybór nie publikowanych utworów z XII‒XVIII wieku, red. Hieronim Feicht. Kraków: PWM, 1966.
Google Scholar
Najstarsze kompozycje w Polsce XI‒XVI wiek, koncepcja i opr. Jan Węcowski. Lublin: Polihymnia, 2016.
Google Scholar
Pikulik, Jerzy. Indeks sekwencji w polskich rękopisach muzycznych. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1974.
Google Scholar
Pikulik, Jerzy. „Polska pieśń religijna w XV w.”. Analecta Cracoviensia 16 (1984): 79‒94.
Google Scholar
Przedziwna Matka Stworzyciela swego. Antologia dawnej polskiej poezji maryjnej, wybór, opr. i wstęp Roman Mazurkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów MIC: 2008.
Google Scholar
Sutkowski, Adam. „Sekwencjarz dominikański Biblioteki Narodowej z początku XVI wieku”. Muzyka 5, nr 4 (1960): 80‒96.
Google Scholar
Świerczek, Wendelin. „Katalog kancjonałów staniąteckich i pieśni”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 41 (1980): 128‒189.
Google Scholar
Tabulatura Jana z Lublina (wydanie facsimilowe), wyd. Krystyna Wilkowska-Chomińska. Kraków: PWM, 1964 (= Monumenta Musicae in Polonia B I, t. 1).
Google Scholar
Tabulatura Joannis de Lublin. Repertuar, wyd. Zofia Dobrzańska-Fabiańska. T. 1, Utwory liturgiczne i inne religijne. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2021.
Google Scholar
Teksty o Matce Bożej. Polskie średniowiecze, wstęp, wybór i opr. Roman Mazurkiewicz. Niepokalanów: Wydaw. Ojców Franciszkanów, 2000.
Google Scholar
Wydra, Wiesław. „Trzy staropolskie pieśni religijne z ineditów Bolesława Erzepkiego”. Studia Polonistyczne 10 (1982): 211
Google Scholar
Authors
Dominika GrabiecInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Poland
https://orcid.org/0000-0003-4350-3188
Statistics
Abstract views: 103PDF downloads: 53
License
Copyright (c) 2023 Dominika Grabiec
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free nonexclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Muzyka, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Muzyka should it be published or used again (download licence agreement). By submitting an article the author agrees to make it available under CC BY 4.0 license.
Articles from issues up to and including 3/2022 were published under a Creative Commons license CC BY-NC-ND 4.0. During this period the authors granted the publisher a royalty-free nonexclusive license (CC BY-ND 4.0) to use their article in Muzyka, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Dominika Grabiec, The Ruthenian-Byzantine Scenes of the Mocking of Jesus at the Wiślica Collegiate Church and the Holy Trinity Chapel at Lublin’s Royal Castle, in the Light of Research and Interpretations to Date , Muzyka: Vol. 65 No. 2 (2020)
- Dominika Grabiec, Dominican Rosary Processions and the Tradition of Sung Rosaries in the Polish Lands, in the Light of the Processional PL-Kd 75L and Other Eighteenth- and Early Nineteenth-Century Sources , Muzyka: Vol. 67 No. 3 (2022)
- Dominika Grabiec, The 1798 Polish Translation of Sigismundus Lauxmin’s ‘Ars et praxis musica’ and the Aspects of Plainchant Teaching in the Territory of Seventeenth- and Eighteenth-century Poland , Muzyka: Vol. 66 No. 1 (2021)
- Dominika Grabiec, Musical Imaginations. Interdisciplinary Perspectives on Creativity, Performance, and Perceptions, red. David Hargreaves, Dorothy Miell, Raymond Macdonald, New York 2012 , Muzyka: Vol. 63 No. 2 (2018)
- Dominika Grabiec, Tim Shephard, Sanna Raninen, Serenella Sessini, Laura Ştefănescu, ‘Music in the Art of Renaissance Italy, 1420‒1540’, London–Turnhout , Muzyka: Vol. 67 No. 4 (2022)
