Poezja Zbigniewa Herberta jako inspiracja kompozycji Zygmunta Mycielskiego

Beata Bolesławska-Lewandowska

Abstrakt

Zygmunt Mycielski w swej twórczości kompozytorskiej wielokrotnie inspirował się poezją. Słowo uruchamiało jego muzyczną wyobraźnię, wielokrotnie wyznaczając nie tylko nastrój kompozycji, ale i jej strukturę. Niekiedy, jak w przypadku II Symfonii (1961) czy Sześciu pieśni na orkiestrę (1978) kompozytor zrezygnował ostatecznie z ujawniania poetyckich pierwowzorów, które legły u podstaw powstania jego dzieł. Informacje na ich temat ujawniają dopiero szkice kompozytorskie oraz zachowana korespondencja. W przypadku pieśni sytuacja wydaje się prostsza. Słowo wybranych wierszy pozostaje dla kompozytora najważniejsze, muzyka ma je dopowiadać i wzmacniać. Przy czym niejednokrotnie twórca dokonuje zmian w tekście poetyckim, wybierając z dłuższych poematów poszczególne wersy i układając z nich własną niejako całość, by ją następnie umuzycznić.

Szczególną rolę odgrywają w muzyce Zygmunta Mycielskiego utwory inspirowane poezją polskich autorów XX wieku: Czesława Miłosza (cykl Ocalenie na baryton lub mezzosopran i fortepian, 1946–48), Jarosława Iwaszkiewicza (Brzezina na sopran i fortepian, 1951; cykl Krągły rok na tenore profondo i fortepian, 1965–68), Pawła Hertza (Nowy lirnik mazowiecki na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę, 1955), Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (Portret Muzy na recytatora, małą orkiestrę i chór mieszany, 1947; Kwiaty na tor na chór mieszany, 1949). Kompozytor był z tymi twórcami zaprzyjaźniony, a ich poezja oddziaływała mocno na jego muzyczną wyobraźnię. Podobnie jest w przypadku twórczości Zbigniewa Herberta, którego kompozytor znał od lat pięćdziesiątych XX wieku. Wiersze poety zainspirowały dwie kompozycje Mycielskiego – Sześć pieśni na orkiestrę (1978) oraz Osiem pieśni do słów Zbigniewa Herberta na baryton i fortepian (1984). Artykuł przybliża obydwa te utwory w świetle ich związków z poezją Herberta, ukazując szerszy kontekst ich powstania, z uwzględnieniem niepublikowanych źródeł zachowanych w archiwum kompozytora, w tym szkiców do obu utworów oraz korespondencji.

Szczególną rolę odgrywają w muzyce Zygmunta Mycielskiego utwory inspirowane poezją polskich autorów XX w.: Czesława Miłosza (cykl Ocalenie na baryton lub mezzosopran i fortepian, 1946–48), Jarosława Iwaszkiewicza (Brzezina na sopran i fortepian, 1951, cykl Krągły rok na baryton i fortepian, 1965–68), Pawła Hertza (Nowy lirnik mazowiecki na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę, 1955), Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (Portret Muzy na recytatora, małą orkiestrę i chór mieszany, 1947, Kwiaty na tor na chór mieszany, 1949). Kompozytor był z tymi twórcami zaprzyjaźniony, a ich poezja oddziaływała mocno na jego muzyczną wyobraźnię. Podobnie jest w przypadku twórczości Zbigniewa Herberta, którego kompozytor znał od lat pięćdziesiątych XX wieku. Wiersze poety zainspirowały dwie kompozycje Mycielskiego – Sześć pieśni na orkiestrę (1978) oraz Osiem pieśni do słów Zbigniewa Herberta na baryton i fortepian (1984). Artykuł przybliża obydwa te utwory w świetle ich związków z poezją Herberta, ukazując szerszy kontekst ich powstania, z uwzględnieniem niepublikowanych źródeł zachowanych w archiwum kompozytora, w tym szkiców do obu utworów oraz korespondencji.