Kształtowanie się polskiej rezydencji szlacheckiej w świetle projektów Giovanniego Battisty Gisleniego

artykuł recenzowany

Stanisław Mossakowski

mossak@onet.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6351-8913

Abstrakt

Opracowanie grupy projektów drewnianych dworów, wykonanych przez Giovanniego Battistę Gisleniego (1600–1672), zachowanych w zbiorach Sir John Soane’s Museum w Londynie oraz Staatliche Kunstsammlungen w Dreźnie, na tle procesu kształtowania się programów mieszkalnych i schematów planistycznych wiejskiego i podmiejskiego typu rezydencji szlacheckiej w Polsce.


Słowa kluczowe:

Giovanni Battista Gisleni, drewniane dwory w Polsce w XVII w., budowle okolic Warszawy

Barczyk, Alina. „Projekty Giovanniego Battisty Gisleniego dla warszawskiej jurydyki Leszczyńskich w zbiorach drezdeńskich”. Roczniki Humanistyczne 69, z. 4 (2021): 135–157.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh21694-6   Google Scholar

Bernatowicz, Tadeusz. „Przestrzeń królewskich polowań: między elitarną reprezentacją a kameralną rekreacją”. W: Świat polskich Wazów. Eseje, redakcja Jacek Żukowski, Zbigniew Hundert, 157–171. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, 2019.
  Google Scholar

Biedrzycka, Agnieszka. „Szembek Aleksander (1596–1654)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 48, 23–27. Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk – Polska Akademia Umiejętności, 2012–2013.
  Google Scholar

Brykowska, Maria. „Zamek-pałac biskupów krakowskich w Bodzentynie. Przemiany zespołu i architektury w okresie XIV–XVIII wieku”. W: Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Materiały z sesji naukowej, Kielce, 20 IX 1997, redakcja Leszek Kajzer, 41–56. Kielce: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, 1997.
  Google Scholar

Ciołek, Gerard. „Plan Ujazdowa z 1606 roku”. Rocznik Warszawski 2 (1961): 314–322.
  Google Scholar

Fabiani, Bożena. Życie codzienne na Zamku Królewskim w epoce Wazów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1996.
  Google Scholar

Hajduk, Olga M. Santi Gucci Fiorentino, Artist and Entrepreneur in Early Modern Poland. New York–London: Routledge Taylor & Francis Group, 2024.
  Google Scholar

Jakóbczyk-Gola, Aleksandra. Gabinety i ogrody. Polskie nowożytne traktaty architektoniczne wobec kultury kolekcjonowania. Warszawa: Muzeum Historii Polski, 2019.
  Google Scholar

Jakóbczyk-Gola, Aleksandra. „Moje Tuskulum. Dwór w Nieporęcie w kontekście teorii architektury XVII wieku”. Barok. Historia – Literatura – Sztuka 24, nr 1 (2017): 59–75.
  Google Scholar

Kajzer, Leszek. Dwory w Polsce od średniowiecza do współczesności. Warszawa: DiG, 2010.
  Google Scholar

Kowalczyk, Jerzy. „Wesele podkanclerzego i prapremiera Odprawy posłów greckich”. W: id., W kręgu kultury dworu Jana Zamoyskiego, 41–79, 280–286. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1980.
  Google Scholar

Kowalczyk, Jerzy. „Wille w Polsce w XVI i pierwszej połowie XVII stulecia”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 21, z. 4 (1976): 277–322.
  Google Scholar

Kret, Wojciech. „Palatium Libertatis Reipublicae Poloniae. Problematyka artystyczna i ideowa pałacu Jerzego Ossolińskiego w Warszawie”. Biuletyn Historii Sztuki 27, nr 3 (1965): 173–196.
  Google Scholar

Lalik, Tadeusz. „Budowa dworu drewnianego w Jadownikach w roku 1394”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 19, nr 3 (1971): 463–468.
  Google Scholar

Lasek, Piotr. Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI wieku. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2013.
  Google Scholar

Lasek, Piotr, Tomasz Związek, i Wojciech Wółkowski. „Nowe spojrzenie na pałac biskupów płockich w Broku”. Biuletyn Historii Sztuki 85, nr 3 (2023): 147–178.
DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.1608   Google Scholar

Leśniakowska, Marta. „Polski dwór”. Wzorce architektoniczne, mit, symbol. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1996.
  Google Scholar

Miks, Nina. „Zbiór rysunków G. B. Gisleniego, architekta XVII wieku, w Sir John Soane’s Museum w Londynie”. Biuletyn Historii Sztuki 23, nr 4 (1961): 328–338.
  Google Scholar

Miks-Rudkowska, Nina. „Pałac Bogusława Leszczyńskiego w Warszawie i jego twórca G.B. Gisleni”. Biuletyn Historii Sztuki 46, nr 2–3 (1984): 187–202.
  Google Scholar

Miłobędzki, Adam. Architektura polska XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
  Google Scholar

Miłobędzki, Adam. „Rezydencja wiejska czy miejska? Paradoksy kultury polskiego baroku”. Barok. Historia – Literatura – Sztuka 1, nr 1 (1994): 49–70.
  Google Scholar

Miłobędzki, Adam. „Warszawski dwór biskupa Jana Gembickiego”. Rocznik Warszawski 15 (1979): 482–485.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. „Między rzymskim uniwersalizmem a «niebem i zwyczajem polskim». Próba rozpoznania kilku projektów budowli świeckich autorstwa Giovanniego Battisty Gisleniego”. Biuletyn Historii Sztuki 85, nr 1 (2023): 5–46.
DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.1458   Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. „Pałac Biskupi w Krakowie a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego”. W: id., Orbis Polonus. Studia z historii sztuki XVII–XVIII wieku, 66–84. Warszawa: DiG, 2002.
  Google Scholar

Osiecka-Samsonowicz, Hanna. „Album rysunków G.B. Gisleniego”. W: Świat polskich Wazów. Przestrzeń – ludzie – sztuka, redakcja Jacek Żukowski, 295–297. Warszawa: Arx Regia, 2019.
  Google Scholar

Osiecka-Samsonowicz, Hanna. „Gisleni Giovanni Battista (1600–1672)”. W: Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, redakcja Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka-Samsonowicz, Jakub Sito, 165–181. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
  Google Scholar

Osiecka-Samsonowicz, Hanna, i Jacek Żukowski. „Szkicownik tzw. drezdeński”. W: Świat polskich Wazów. Przestrzeń – ludzie – sztuka, redakcja Jacek Żukowski, 54–55. Warszawa: Arx Regia, 2019.
  Google Scholar

Przyboś, Adam. „Jan Gembicki (1602–1675), biskup kujawski”. W: Polski słownik biograficzny, t. 7, 376–378. Kraków–Wrocław: Polska Akademia Umiejętności, Polska Akademia Nauk – Instytut Historii, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1948–1958.
  Google Scholar

Putkowska, Jolanta. Architektura Warszawy XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
  Google Scholar

Putkowska, Jolanta. „Rezydencja w Ujazdowie w drugiej połowie XVI i w XVII wieku. Cz. 1. Rezydencja królewska w drugiej połowie XVI i w w XVII wieku. Cz. 1. Rezydencja królewska w drugiej połowie XVI i w pierwszej połowie XVII wieku”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 22, z. 2 (1977): 89–101.
  Google Scholar

Szmydki, Ryszard. Zbiory artystyczne królewicza Jana Kazimierza w Warszawie i Nieporęcie około roku 1643. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1993.
  Google Scholar

Targosz, Karolina. „Polsko-francuskie powiązania teatralne XVII wieku”. Pamiętnik Teatralny 20, z. 1 (1971): 9–50.
  Google Scholar

Tomczak, Andrzej. „Piotr Kostka (1588–1657)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 14, 355. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1968–1969.
  Google Scholar

Waddy, Patricia. Seventeenth-Century Roman Palaces. Use and the Art of the Plan. New York–Cambridge–London: The Architectural History Foundation, The MIT Press, 1990.
  Google Scholar

Wasilewski, Tadeusz. Jan Kazimierz. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1985.
  Google Scholar

Wasilewski, Tadeusz. „Kotowicz Andrzej Franciszek (zm. 1682)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 14, 480. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968–1969.
  Google Scholar

Wierzbicki, Leszek A. „Tarło Jan Aleksander h. Topór”. W: Polski słownik biograficzny, t. 52, 283–286. Warszawa–Kraków: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2017–2019.
  Google Scholar

Wrede, Marek. Rozbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie przez Zygmunta III. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, 2013.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2024-12-30

Cited By / Share

Mossakowski, S. (2024). Kształtowanie się polskiej rezydencji szlacheckiej w świetle projektów Giovanniego Battisty Gisleniego. Biuletyn Historii Sztuki, 86(4), 31–66. https://doi.org/10.36744/bhs.2319

Autorzy

Stanisław Mossakowski 
mossak@onet.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-6351-8913

Stanisław Mossakowski (ur. 1937), wieloletni dyrektor Instytutu Sztuki PAN, członek licznych towarzystw naukowych w kraju (m.in. PAN, PAU, TNW) i za granicą (m.in. Ateneo Veneto w Wenecji, Accademia Clementina w Bolonii, Académie Européenne des Sciences, des Arts et des Lettres w Paryżu), historyk sztuki nowożytnej, specjalizujący się w problematyce dziejów architektury i rzeźby dekoracyjnej, roli tradycji antycznej w sztuce, relacji artystycznych polsko-włoskich oraz związków historii sztuki i historii idei.



Statystyki

Abstract views: 57
PDF downloads: 50


Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję  CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.