Kształtowanie się polskiej rezydencji szlacheckiej w świetle projektów Giovanniego Battisty Gisleniego
Stanisław Mossakowski
mossak@onet.plInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6351-8913
Abstrakt
Opracowanie grupy projektów drewnianych dworów, wykonanych przez Giovanniego Battistę Gisleniego (1600–1672), zachowanych w zbiorach Sir John Soane’s Museum w Londynie oraz Staatliche Kunstsammlungen w Dreźnie, na tle procesu kształtowania się programów mieszkalnych i schematów planistycznych wiejskiego i podmiejskiego typu rezydencji szlacheckiej w Polsce.
Słowa kluczowe:
Giovanni Battista Gisleni, drewniane dwory w Polsce w XVII w., budowle okolic WarszawyBibliografia
Barczyk, Alina. „Projekty Giovanniego Battisty Gisleniego dla warszawskiej jurydyki Leszczyńskich w zbiorach drezdeńskich”. Roczniki Humanistyczne 69, z. 4 (2021): 135–157.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh21694-6
Google Scholar
Bernatowicz, Tadeusz. „Przestrzeń królewskich polowań: między elitarną reprezentacją a kameralną rekreacją”. W: Świat polskich Wazów. Eseje, redakcja Jacek Żukowski, Zbigniew Hundert, 157–171. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, 2019.
Google Scholar
Biedrzycka, Agnieszka. „Szembek Aleksander (1596–1654)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 48, 23–27. Warszawa–Kraków: Polska Akademia Nauk – Polska Akademia Umiejętności, 2012–2013.
Google Scholar
Brykowska, Maria. „Zamek-pałac biskupów krakowskich w Bodzentynie. Przemiany zespołu i architektury w okresie XIV–XVIII wieku”. W: Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego. Materiały z sesji naukowej, Kielce, 20 IX 1997, redakcja Leszek Kajzer, 41–56. Kielce: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, 1997.
Google Scholar
Ciołek, Gerard. „Plan Ujazdowa z 1606 roku”. Rocznik Warszawski 2 (1961): 314–322.
Google Scholar
Fabiani, Bożena. Życie codzienne na Zamku Królewskim w epoce Wazów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1996.
Google Scholar
Hajduk, Olga M. Santi Gucci Fiorentino, Artist and Entrepreneur in Early Modern Poland. New York–London: Routledge Taylor & Francis Group, 2024.
Google Scholar
Jakóbczyk-Gola, Aleksandra. Gabinety i ogrody. Polskie nowożytne traktaty architektoniczne wobec kultury kolekcjonowania. Warszawa: Muzeum Historii Polski, 2019.
Google Scholar
Jakóbczyk-Gola, Aleksandra. „Moje Tuskulum. Dwór w Nieporęcie w kontekście teorii architektury XVII wieku”. Barok. Historia – Literatura – Sztuka 24, nr 1 (2017): 59–75.
Google Scholar
Kajzer, Leszek. Dwory w Polsce od średniowiecza do współczesności. Warszawa: DiG, 2010.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. „Wesele podkanclerzego i prapremiera Odprawy posłów greckich”. W: id., W kręgu kultury dworu Jana Zamoyskiego, 41–79, 280–286. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1980.
Google Scholar
Kowalczyk, Jerzy. „Wille w Polsce w XVI i pierwszej połowie XVII stulecia”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 21, z. 4 (1976): 277–322.
Google Scholar
Kret, Wojciech. „Palatium Libertatis Reipublicae Poloniae. Problematyka artystyczna i ideowa pałacu Jerzego Ossolińskiego w Warszawie”. Biuletyn Historii Sztuki 27, nr 3 (1965): 173–196.
Google Scholar
Lalik, Tadeusz. „Budowa dworu drewnianego w Jadownikach w roku 1394”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 19, nr 3 (1971): 463–468.
Google Scholar
Lasek, Piotr. Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI wieku. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2013.
Google Scholar
Lasek, Piotr, Tomasz Związek, i Wojciech Wółkowski. „Nowe spojrzenie na pałac biskupów płockich w Broku”. Biuletyn Historii Sztuki 85, nr 3 (2023): 147–178.
DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.1608
Google Scholar
Leśniakowska, Marta. „Polski dwór”. Wzorce architektoniczne, mit, symbol. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1996.
Google Scholar
Miks, Nina. „Zbiór rysunków G. B. Gisleniego, architekta XVII wieku, w Sir John Soane’s Museum w Londynie”. Biuletyn Historii Sztuki 23, nr 4 (1961): 328–338.
Google Scholar
Miks-Rudkowska, Nina. „Pałac Bogusława Leszczyńskiego w Warszawie i jego twórca G.B. Gisleni”. Biuletyn Historii Sztuki 46, nr 2–3 (1984): 187–202.
Google Scholar
Miłobędzki, Adam. Architektura polska XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
Google Scholar
Miłobędzki, Adam. „Rezydencja wiejska czy miejska? Paradoksy kultury polskiego baroku”. Barok. Historia – Literatura – Sztuka 1, nr 1 (1994): 49–70.
Google Scholar
Miłobędzki, Adam. „Warszawski dwór biskupa Jana Gembickiego”. Rocznik Warszawski 15 (1979): 482–485.
Google Scholar
Mossakowski, Stanisław. „Między rzymskim uniwersalizmem a «niebem i zwyczajem polskim». Próba rozpoznania kilku projektów budowli świeckich autorstwa Giovanniego Battisty Gisleniego”. Biuletyn Historii Sztuki 85, nr 1 (2023): 5–46.
DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.1458
Google Scholar
Mossakowski, Stanisław. „Pałac Biskupi w Krakowie a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego”. W: id., Orbis Polonus. Studia z historii sztuki XVII–XVIII wieku, 66–84. Warszawa: DiG, 2002.
Google Scholar
Osiecka-Samsonowicz, Hanna. „Album rysunków G.B. Gisleniego”. W: Świat polskich Wazów. Przestrzeń – ludzie – sztuka, redakcja Jacek Żukowski, 295–297. Warszawa: Arx Regia, 2019.
Google Scholar
Osiecka-Samsonowicz, Hanna. „Gisleni Giovanni Battista (1600–1672)”. W: Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, redakcja Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka-Samsonowicz, Jakub Sito, 165–181. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
Google Scholar
Osiecka-Samsonowicz, Hanna, i Jacek Żukowski. „Szkicownik tzw. drezdeński”. W: Świat polskich Wazów. Przestrzeń – ludzie – sztuka, redakcja Jacek Żukowski, 54–55. Warszawa: Arx Regia, 2019.
Google Scholar
Przyboś, Adam. „Jan Gembicki (1602–1675), biskup kujawski”. W: Polski słownik biograficzny, t. 7, 376–378. Kraków–Wrocław: Polska Akademia Umiejętności, Polska Akademia Nauk – Instytut Historii, Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1948–1958.
Google Scholar
Putkowska, Jolanta. Architektura Warszawy XVII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
Google Scholar
Putkowska, Jolanta. „Rezydencja w Ujazdowie w drugiej połowie XVI i w XVII wieku. Cz. 1. Rezydencja królewska w drugiej połowie XVI i w w XVII wieku. Cz. 1. Rezydencja królewska w drugiej połowie XVI i w pierwszej połowie XVII wieku”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 22, z. 2 (1977): 89–101.
Google Scholar
Szmydki, Ryszard. Zbiory artystyczne królewicza Jana Kazimierza w Warszawie i Nieporęcie około roku 1643. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1993.
Google Scholar
Targosz, Karolina. „Polsko-francuskie powiązania teatralne XVII wieku”. Pamiętnik Teatralny 20, z. 1 (1971): 9–50.
Google Scholar
Tomczak, Andrzej. „Piotr Kostka (1588–1657)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 14, 355. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1968–1969.
Google Scholar
Waddy, Patricia. Seventeenth-Century Roman Palaces. Use and the Art of the Plan. New York–Cambridge–London: The Architectural History Foundation, The MIT Press, 1990.
Google Scholar
Wasilewski, Tadeusz. Jan Kazimierz. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1985.
Google Scholar
Wasilewski, Tadeusz. „Kotowicz Andrzej Franciszek (zm. 1682)”. W: Polski słownik biograficzny, t. 14, 480. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968–1969.
Google Scholar
Wierzbicki, Leszek A. „Tarło Jan Aleksander h. Topór”. W: Polski słownik biograficzny, t. 52, 283–286. Warszawa–Kraków: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2017–2019.
Google Scholar
Wrede, Marek. Rozbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie przez Zygmunta III. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, 2013.
Google Scholar
Autorzy
Stanisław Mossakowskimossak@onet.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-6351-8913
Stanisław Mossakowski (ur. 1937), wieloletni dyrektor Instytutu Sztuki PAN, członek licznych towarzystw naukowych w kraju (m.in. PAN, PAU, TNW) i za granicą (m.in. Ateneo Veneto w Wenecji, Accademia Clementina w Bolonii, Académie Européenne des Sciences, des Arts et des Lettres w Paryżu), historyk sztuki nowożytnej, specjalizujący się w problematyce dziejów architektury i rzeźby dekoracyjnej, roli tradycji antycznej w sztuce, relacji artystycznych polsko-włoskich oraz związków historii sztuki i historii idei.
Statystyki
Abstract views: 57PDF downloads: 50
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
Od numeru 1/2019 do 4/2022 stosowaliśmy licencję CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Biuletynie Historii Sztuki”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Stanisław Mossakowski, Żmudna droga do prawdy. Uwagi na marginesie studiów Marcina Fabiańskiego nad renesansowym zamkiem na Wawelu , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 81 Nr 1 (2019): Numer zwykły
- Stanisław Mossakowski, Przemysław Wątroba, Rysunki architektoniczne i dekoracyjne. Tylman van Gameren, t. 1-2, Warszawa 2019 (Katalog Zbiorów - Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie). , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 83 Nr 2 (2021): Numer dedykowany prof. dr hab. Piotrowi Skubiszewskiemu
- Stanisław Mossakowski, Między rzymskim uniwersalizmem a „niebem i zwyczajem polskim”. Próba rozpoznania kilku projektów budowli świeckich autorstwa Giovanniego Battisty Gisleniego , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 85 Nr 1 (2023)
- Stanisław Mossakowski, Lwowski kościół Karmelitanek Bosych (1642–1690) a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 86 Nr 1 (2024)
- Stanisław Mossakowski, Projekt fasady kościoła Jezuitów w Płocku autorstwa Giovanniego Battisty Gisleniego , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 85 Nr 4 (2023)
- Stanisław Mossakowski, Wojciech Boberski, Jerzy Kowalczyk (1930-2018) , Biuletyn Historii Sztuki: Tom 84 Nr 2 (2022)