Między rzymskim uniwersalizmem a „niebem i zwyczajem polskim”. Próba rozpoznania kilku projektów budowli świeckich autorstwa Giovanniego Battisty Gisleniego

artykuł recenzowany

Stanisław Mossakowski

stanislaw.mossakowski@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6351-8913

Abstrakt

Próba rozpoznania czasu i okoliczności powstania oraz przeznaczenia kilku projektów budynków świeckich wykonanych przez Giovanniego Battistę Gisleniego (1600–1672), przechowywanych w zbiorach Sir John Soane’s Museum w Londynie, Castello Sforzesco w Mediolanie oraz Staatliche Kunstsammlungen w Dreźnie, ukazana na tle rozwoju architektury XVII w. w Polsce i we Włoszech.


Słowa kluczowe:

Giovanni Battista Gisleni, budowle warszawskie XVII wieku, architektura Rzymu w dobie wczesnej nowożytności

Baillie, Hugh Murray. „Etiquette and the Planning of the State Apartments in Baroque Palaces”. Archaeologia or Miscellaneous Tracts Relating to Antiquity 101 (1967): 169–199.
DOI: https://doi.org/10.1017/S0261340900013813   Google Scholar

Barczyk, Alina. „Projekty Giovanniego Battisty Gisleniego dla warszawskiej jurydyki Leszczyńskich w zbiorach drezdeńskich”. Roczniki Humanistyczne 69, z. 4 (2021): 135–157.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh21694-6   Google Scholar

Barłowska, Maria. Jerzy Ossoliński. Orator polskiego baroku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2000.
  Google Scholar

Betlej, Andrzej. „Przykłady oddziaływania wzorów Giovanniego Battisty Montany i Bernardina Radiego w sztuce polskiej XVII i XVIII wieku”. W: Barok i barokizacja. Materiały sesji naukowej Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków, 3–4 XII 2004, redakcja Katarzyna Brzezina, Joanna Wolańska, 161–179. Kraków: Universitas, 2007.
  Google Scholar

Campbell, Malcolm. „Cortona tra Firenze e Roma”. W: Pietro da Cortona 1597–1669, redakcja Anna Lo Bianco, 99–106. Milano: Electa, 1997.
  Google Scholar

Dworzaczek, Włodzimierz. „Leszczyński, Bogusław”. W: Polski słownik biograficzny, t. 17, redakcja Emanuel Rostworowski, 107–111. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.
  Google Scholar

Gurlitt, Cornelius. Warschauer Bauten aus der Zeit der sächsischen Könige. Berlin: Der Zirkel Architektur-Verlag, 1917.
  Google Scholar

Jamski, Piotr Jacek. „Pałace niedoszłego króla. Artystyczne przygotowania Kazimierza Jana Sapiehy do sejmu grodzieńskiego w roku 1693”. W: Fundator i dzieło w sztuce nowożytnej, redakcja Jerzy Lileyko, Irena Rolska-Boruch, 53–92. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2005.
  Google Scholar

Kowalczyk, Jerzy. Sebastiano Serlio a sztuka polska. O roli włoskich traktatów architektonicznych w dobie nowożytnej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
  Google Scholar

Kowalczyk, Jerzy. „Wille w Polsce w XVI i pierwszej połowie XVII stulecia”. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 21, z. 4 (1976): 277–322.
  Google Scholar

Kowalczyk, Jerzy. „Vincenzo Scamozziego związki z Polską”. Kwartalnik Urbanistyki i Architektury 43, z. 1 (1998): 145–158.
  Google Scholar

Kret, Wojciech. „«Palatium Libertatis Reipublicae Poloniae». Problematyka artystyczna i ideowa pałacu Jerzego Ossolińskiego w Warszawie”. Biuletyn Historii Sztuki 27, nr 3 (1965): 173–196.
  Google Scholar

Kret, Wojciech. „Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy na tle twórczości G.B. Gisleniego”. Rocznik Warszawski 13 (1975): 41–66.
  Google Scholar

Krótka nauka budownicza dworów, pałaców, zamków podług nieba i zwyczaju polskiego. Opracowanie Adam Miłobędzki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1957.
  Google Scholar

Krzywy, Roman. „Alegoryczne ekfrazy Pałacu Sławy w barokowych panegirykach Samuela Twardowskiego i Samuela Leszczyńskiego”. Ruch Literacki 57, z. 6 (2016): 623–635.
  Google Scholar

Kwiatkowski, Marek. Szymon Bogumił Zug. Architekt polskiego Oświecenia. Warszawa: PWN, 1971.
  Google Scholar

Lileyko, Jerzy. Życie codzienne w Warszawie za Wazów. Warszawa: PIW, 1984.
  Google Scholar

Lorenz, Hellmut. Domenico Martinelli und die österreichische Barockarchitektur. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1991.
  Google Scholar

Lorenz, Hellmut. Johann Bernhard Fischer von Erlach. Zürich–München–London: Verlag für Architektur, 1992.
  Google Scholar

Merz, Jörg Martin, i Anthony F. Blunt. Pietro da Cortona and Roman Baroque Architecture. New Haven–London: Yale University Press, 2008.
  Google Scholar

Miks, Nina. „Zbiór rysunków i projektów G. B. Gisleniego, architekta XVII wieku, w Sir John Soane’s Museum w Londynie”. Biuletyn Historii Sztuki 23, nr 4 (1961): 328–339.
  Google Scholar

Miks Nina. „Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy. Z badań nad twórczością G.B. Gisleniego”. Biuletyn Historii Sztuki 30, nr 4 (1968): 419–444.
  Google Scholar

Miks-Rudkowska, Nina. „Pałac Bogusława Leszczyńskiego w Warszawie i jego twórca G.B. Gisleni”. Biuletyn Historii Sztuki 46, nr 2-3 (1984): 187–201.
  Google Scholar

Miłobędzki, Adam. Architektura polska XVII wieku. Warszawa: PWN, 1980.
  Google Scholar

Miłobędzki, Adam. „Rezydencja wiejska czy miejska? Paradoksy kultury polskiego baroku”. Barok. Historia – Literatura – Sztuka 1, nr 1 (1994): 49–70.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. Tylman z Gameren, architekt polskiego baroku. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. „Galeria przy Villa Regia w Warszawie projektu G. B. Gisleniego”. Biuletyn Historii Sztuki 57, nr 1-2 (1995): 35–52.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. Orbis Polonus. Studia z historii sztuki XVII–XVIII wieku. Warszawa: DiG, 2002.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. „Gisleni Giovanni Battista”. W: Allgemeines Künstlerlexikon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, t. 55, 343–247. München–Leipzig: Saur, 2007.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. „Gli anni romani di Giovanni Battista Gisleni”. Biuletyn Historii Sztuki 71, nr 1-2 (2009): 35–56.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. Tylman z Gameren (1632–1706). Twórczość architektoniczna w Polsce. Warszawa–Monachium–Berlin: DiG, Verlag Otto Sagner, 2012.
  Google Scholar

Mossakowski, Stanisław. Pałac Królewski na Wawelu w czasach Zygmunta Starego. Cztery studia. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2021.
  Google Scholar

Noehles, Karl. „Die Louvre-Projekte von Pietro da Cortona und Carlo Rainaldi”. Zeitschrift für Kunstgeschichte 24 (1961): 40–74.
DOI: https://doi.org/10.2307/1481523   Google Scholar

Osiecka-Samsonowicz, Hanna. „Gisleni, Giovanni Battista”. W: Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, redakcja Paweł Migasiewicz, Hanna Osiecka- Samsonowicz, Jakub Sito, 165–181. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2016.
  Google Scholar

Polleross, Friedrich. „Docent et delectant. Architektur und Rhetorik am Beispiel von Johann Bernhard Fischer von Erlach”. Wiener Jahrbuch für Kunstgeschichte 49 (1996): 165–206.
DOI: https://doi.org/10.7767/wjk-1996-0109   Google Scholar

Targosz, Karolina. Uczony dwór Ludwiki Marii Gonzagi (1646–1667). Z dziejów polsko-francuskich stosunków naukowych. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2015.
  Google Scholar

Twardowski, Samuel. Pałac Leszczyński. Opracowanie Roman Krzywy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2021.
  Google Scholar

Waddy, Patricia. Seventeenth-Century Roman Palaces. Uses and the Art of the Plan. New York–Cambridge, Mass.–London: Architectural History Foundation, MIT Press, 1990.
  Google Scholar

Wasilewski, Tadeusz. Jan Kazimierz. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1985.
  Google Scholar

Witczak, Tadeusz. „Do genezy Pałacu Leszczyńskiego Samuela Twardowskiego”. W: Munera litteraria. Księga ku czci Profesora Romana Polaka, redakcja Włodzimierz Dworzaczek et al., 327–343. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1962.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-05-31

Cited By / Share

Mossakowski, S. (2023). Między rzymskim uniwersalizmem a „niebem i zwyczajem polskim”. Próba rozpoznania kilku projektów budowli świeckich autorstwa Giovanniego Battisty Gisleniego. Biuletyn Historii Sztuki, 85(1), 5–46. https://doi.org/10.36744/bhs.1458

Autorzy

Stanisław Mossakowski 
stanislaw.mossakowski@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-6351-8913

Stanisław Mossakowski (ur. 1937), wieloletni dyrektor Instytutu Sztuki PAN, członek szeregu towarzystw naukowych w kraju i zagranicą (m.in. PAN, PAU, TNW), historyk sztuki nowożytnej, specjalizujący się w problematyce dziejów architektury i rzeźby dekoracyjnej, roli tradycji antycznej w sztuce, relacji artystycznych polsko-włoskich oraz związków historii sztuki i historii idei.



Statystyki

Abstract views: 273
PDF downloads: 212


Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Biuletyn Historii Sztuki

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.