Style wykonawcze w polskim śpiewie tradycyjnym – próba typologii subiektywnej
Weronika Grozdew-Kołacińska
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2162-4854
Abstrakt
Artykuł podnosi problem typologii wykonawczych stylów wokalnych w polskiej muzyce tradycyjnej. Jest to pierwsza tego typu próba na gruncie etnomuzykologii polskiej. Głównym kryterium zastosowanym w badaniach jest subiektywna percepcja wrażeniowa oparta na analizie audytywnej. Pozostałe kryteria odnoszą się do czynników formalnych, morfologicznych i strukturalnych śpiewu jako czynności muzycznej – zarazem zdarzeniowej i procesualnej, jego cech ontologicznych oraz uwzględniają determinanty zewnętrzne – jak czas i miejsce wykonania, sytuację nagrania (konteksty), warunki psycho-fizjologiczne. Wyodrębnienie i zdefiniowanie stylów zostało dokonane na podstawie prezentacji indywidualnych śpiewaków, których nagrania znajdują się w zasobach archiwalnych Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN, a także w odniesieniu do własnych doświadczeń autorki w praktykowaniu śpiewu tradycyjnego. Wyłoniono pięć głównych stylów śpiewu: dawny, klasyczny, prosty, ornamentalny, sentymentalny. Jednym z najistotniejszych elementów badań było zastosowanie określeń nawiązujących do metody semantycznego opisu barwy głosu – wykorzystano określenia, którymi posługiwali się wcześniejsi badacze i zbieracze pieśni ludowych, a także te, które zostały zebrane w toku eksperymentu psychoakustycznego, dotyczącego badań nad barwą głosu śpiewaczek kurpiowskich, prowadzonego przez autorkę we współpracy z Katedrą Akustyki Muzycznej UMFC. W artykule podjęto również refleksję nad stylem wykonawczym jako kategorią poznawczą i kulturową, w odniesieniu do problematyki indywidualności i kanoniczności w tradycyjnej kulturze wokalnej, oraz zwrócono uwagę na kategorię naturalności i jej rolę w kształtowaniu różnych poziomów dyskursu o tradycyjnym wykonawstwie wokalnym.
Słowa kluczowe:
polska muzyka tradycyjna, style śpiewu, styl dawny, styl klasyczny, styl prosty, styl ornamentalny, styl sentymentalnyBibliografia
Abraham, Otto, Erich M. von Hornbostel. „Suggested Methods for the Transcription of Exotic Music”. Ethnomusicology 38, nr 3 (1994): 425–456.
DOI: https://doi.org/10.2307/852110
Google Scholar
Abraham, Otto, Erich M. von Hornbostel. „Vorschläge für die Transkription exotischer Melodien”, przekł. George i Eve List. Sammelbände der Internationalen Musikgesellschaft 11, nr 1 (1909–1910): 1–25.
Google Scholar
Adamowski, Jan. Śpiewanejki moje… Najwybitniejsi śpiewacy ludowi Lubelszczyzny i ich repertuar. Cz. 1. Lublin: Oficyna Wydawnica Wojewódzkiego Domu Kultury w Lublinie, 2003.
Google Scholar
Ambrazevičius, Rytis. „Formant Technique in Traditional Singing”. W: Ritual and Music: Papers Presented at the International Ethnomusicologist Conference Held in Vilnius, Lithuania, December 11–12, 1997, red. Rimantas Astrauskas, http://ambrazevicius.lmta.lt/pdf/formant_technique.pdf, dostęp 20 VI 2021.
Google Scholar
Arystoksenos z Tarentu. Harmonika, przekł., wstęp i komentarz Anna Maciejewska. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015.
Google Scholar
Arystoteles. Zagadnienia przyrodnicze, przekł., wstęp i komentarz Leopold Regner. Warszawa: PWN, 1980.
Google Scholar
Bartók, Béla. „Hungarian Peasant Music”. W: Béla Bartók Essays, red. Benjamin Suchoff, 304–315. London: Faber & Faber, 1976.
Google Scholar
Bartók, Béla. „The Folklor of Instruments and their Music in Eastern Europe”. W: Béla Bartók Essays, red. Benjamin Suchoff, 239–284. London: Faber & Faber, 1976.
Google Scholar
Bartók, Béla. „The Melodies of the Hungarian Soldiers’ Song”. W: Béla Bartók Essays, red. Benjamin Suchoff, 50–57. London: Faber & Faber, 1976.
Google Scholar
Bartók, Béla. „Why and How Do We Collect Folk Music”. W: Béla Bartók Essays, red. Benjamin Suchoff, 9–24. London: Faber & Faber, 1976.
Google Scholar
Bartók, Béla, Albert B. Lord. Serbo-Croatian Folk Songs. New York: Columbia University Press, 1951.
DOI: https://doi.org/10.7312/bart92758
Google Scholar
Bielawski, Ludwik. „Słowiańskie pieśni żniwne w kategoriach wrażeniowych”. W: Drogi i bezdroża muzykologii polskiej, red. Alicja Trojanowicz, 89–96. Wrocław etc.: Ossolineum, 1986.
Google Scholar
Bielawski, Ludwik. Czas w muzyce i kulturze. Warszawa: Instytut Sztuki PAN , 2015.
Google Scholar
Blacking, John. „The Value of Music in Human Experience”. Yearbook of International Folk Music Council 1 (1969): 33–71.
DOI: https://doi.org/10.2307/767634
Google Scholar
Blacking, John. How Musical is Man? Seattle: University of Washington Press, 1973.
Google Scholar
Blacking, John. „Some Problems of Theory and Method in the Study of Musical Change”. Yearbook of International Folk Music Council 9 (1977): 1–26.
DOI: https://doi.org/10.2307/767289
Google Scholar
Bystroń, Jan Stanisław. Pieśni ludu polskiego. Kraków: Księgarnia Geograficzna Orbis, 1924.
Google Scholar
Czekanowska, Anna. „The Concept of Style and Folk Music: Guido Adler’s Approach and the Balkan Music”. W: Pathways of Ethnomusicology, red. Piotr Dahlig, 157–163. Warszawa: Instytut Muzykologii UW, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 2000.
Google Scholar
Czekanowska, Anna. „Golos, «golos» i ritual. Principy struktury”. W: Pathways of Ethnomusicology, red. Piotr Dahlig, 25–29. Warszawa: Instytut Muzykologii UW, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 2000.
Google Scholar
Czekanowska, Anna. „Kultura tradycyjna dziś: czynnik stymulacji czy wspomnienie przeszłości? Z badań nad kultura muzyczną Polski północno-wschodniej”. Muzyka 46, nr 3 (2001): 5–14.
Google Scholar
Dadak-Kozicka, Katarzyna. „Z doświadczeń nad analizą i kształtowaniem programu badawczego słowiańskich pieśni żniwnych”. Muzyka 19, nr 3 (1974): 12–19.
Google Scholar
Dadak-Kozicka, Katarzyna. Słowiańskie pieśni żniwne. Próba typologii muzycznej. Dysertacja doktorska, Instytut Sztuki PAN , 1978.
Google Scholar
Dadak-Kozicka, Katarzyna. Folklor sztuką życia. U źródeł antropologii muzyki. Warszawa: Instytut Sztuki PAN , 1996.
Google Scholar
Dahlig, Piotr. Ludowa praktyka muzyczna w komentarzach i opiniach wykonawców w Polsce. Warszawa: Instytut Sztuki PAN , 1993.
Google Scholar
Dahlig, Piotr. „Stanisław Brzozowy (1901–1983) jako klasyk wśród śpiewaków ludowych”. Przegląd Muzykologiczny 3 (2003): 5–22.
Google Scholar
Dahlig, Piotr. „O wartościowaniu i prognozowaniu tradycji muzycznych”. W: Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, red. Jan Adamowski, Katarzyna Smyk, 173–179. Lublin–Warszawa: Wydawnictwo UMCS, 2013.
Google Scholar
Dahlig, Piotr. „Czy żywą muzykę można oddać w druku? Zbiory muzyczne Oskara Kolberga”. Muzyka 59, nr 3 (2014): 7–22.
Google Scholar
Dolar, Mladen. A Voice and Nothing More. Cambridge MA: The MIT Press, 2006.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/7137.001.0001
Google Scholar
Feld, Steven, Aaron A. Fox, Thomas Porcello, David Samuels. „Vocal Anthropology: From the Music of Language to the Language of Song”. W: A Companion to Linguistic Anthropology, red. Alessandro Duranti, 321–345. Malden: Blackwell Publishing, 2004.
DOI: https://doi.org/10.1002/9780470996522.ch14
Google Scholar
Getka, Joanna, „Znaczenie poczajowskich druków o charakterze religijnym dla poznania żywego języka ruskojęzycznej społeczności unickiej dawnej Rzeczypospolitej”. Zeszyty Cyrylo- Metodiańskie 8 (2019): 7–18.
DOI: https://doi.org/10.17951/zcm.2019.8.7-18
Google Scholar
Grochowska, Ewa. „Koło czasu – kilka uwag o pracy nad śpiewem tradycyjnym oraz przekazem kompetencji muzycznych i kulturowych”. W: Śpiew tradycyjny – modele edukacji. Doświadczenia serbskie i polskie, red. Weronika Grozdew-Kołacińska, Bartłomiej Drozd, 65–74. Lublin: Warsztaty Kultury w Lublinie, 2017.
Google Scholar
Grozdew-Kołacińska, Weronika. „Audytywna analiza brzmienia oraz «solfeż barwy» w badaniach etnomuzykologicznych nad polskim śpiewem tradycyjnym”. Muzyka 59, nr 3 (2014): 151–174.
Google Scholar
Grozdew-Kołacińska, Weronika. „Barwa głosu jako kryterium konstruowania koncepcji stylu – do badań nad ludowym śpiewem tradycyjnym w Polsce”. W: Etnomuzykologia na przełomie tysiącleci: historia, teoria, metodologia / Etnomuzykolohiya na zlami tycyacholit’: istoriya, teoriya, metodolohiya, red. Zbigniew J. Przerembski, 31–44. Wrocław–Lwów: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2015.
Google Scholar
Grozdew-Kołacińska, Weronika. „Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych – tradycja i nowoczesność – cele, adresaci, formuła”. W: Festiwale, konkursy, przeglądy a ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego, red. Anna Weronika Brzezińska, Katarzyna Smyk, 235–243. Lublin–Wrocław–Warszawa: Wydawnictwo UMCS, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2019.
Google Scholar
Grozdew-Kołacińska, Weronika. „Tożsamość głosu – współczesne interpretacje kategorii «klasyczności» w śpiewie tradycyjnym”. Polski Rocznik Muzykologiczny 17 (2019): 149–163.
Google Scholar
Helman, Zofia. „Pojęcie stylu a muzyka XX wieku”. Polski Rocznik Muzykologiczny 5 (2006): 11–20.
Google Scholar
Henrich, Nathalie, Mara Kiek, John Smith, Joe Wolfe. „Resonance Strategies Used in Bulgarian Women’s Singing Style: A Pilot Study”, Logopedics Phoniatrics Vocology 32, nr 4 (2007): 171–177, online https://www.researchgate.net/publication/5856866_Resonance_strategies_used_in_Bulgarian_women’s_singing_style_A_pilot_study, dostęp 20 VI 2021.
DOI: https://doi.org/10.1080/14015430600891504
Google Scholar
Henrich, Nathalie, Pascal Bezard, Robert Expert, Maëva Garnier, Christian Guerin, Claire Pillot, Sophie Quattrocchi, Bernard Roubeau, Boris Terk. „Towards a Common Terminology to Describe Voice Quality in Western Lyrical Singing: Contribution of a Multidisciplinary Research Group”. Journal of Interdisciplinary Music Studies 2 (2008): 71–93.
Google Scholar
Ihde, Don. Listening and Voice: Phenomenologies of Sound. Albany: State University of New York Press, 2007.
Google Scholar
Jackowski, Jacek. „Współczesne metody zabezpieczania, opracowania naukowego, udostępniania i rozwoju Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN ”, Muzyka 49, nr 3 (2014): 71–114.
Google Scholar
Jackowski, Jacek. Zachować dawne nagrania. Zarys historii dokumentacji fonograficznej i filmowej polskich tradycji muzycznych i tanecznych. Cz. 1, Przełom XIX i XX w. – do drugiej wojny światowej.). Warszawa: Instytut Sztuki PAN , 2014.
Google Scholar
Jovanović, Jelena. „Żywy głos/vive voix/živi glas i polsko-serbska wymiana doświadczeń w praktykach śpiewaczych naszych czasów”. W: Śpiew tradycyjny – modele edukacji. Doświadczenia serbskie i polskie, red. Weronika Grozdew-Kołacińska, Bartłomiej Drozd, 27–40. Lublin: Warsztaty Kultury w Lublinie, 2017.
Google Scholar
Kamieński, Łucjan. Pieśni ludu pomorskiego. T. 1: Pieśni z Kaszub południowych. Toruń–Warszawa: Wydawnictwa Instytutu Bałtyckiego, Kasa im. Mianowskiego – Instytut Popierania Nauki, 1936.
Google Scholar
Kierkegaard, Soren. Stadia erotyki bezpośredniej, czyli erotyka muzyczna. W: Albo–albo, przekł. Antoni Buchner, opr. Jarosław Iwaszkiewicz. Warszawa: PWN, 1976.
Google Scholar
Kirkov Bożena, Tomasz P. Zieliński. „Formant Analysis of Traditional Bulgarian Singing from Rhodope Region”. W: SPA 2019 Signal Processing: Algorithms, Architectures, Arrangements, and Applications: Conference Proceedings, Poznań, 18th–20st September 2019, 148–152. Poznań: Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników, 2019.
DOI: https://doi.org/10.23919/SPA.2019.8936714
Google Scholar
Kodály, Zoltán. A magyar népzene. Budapest: Kiralyi Magyar Egyetemi Nyomda, 1937.
Google Scholar
Kolberg, Oskar. „O głosie, instrumentach i wykonywaniu muzyki”. W: Pisma muzyczne, red. Elżbieta Miller, Danuta Pawlak. Wrocław–Poznań–Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1975 (= DWOK 61, cz. I).
Google Scholar
Kolberg, Oskar. Pieśni ludu polskiego, red. Józef Gajek, Marian Sobieski. Wrocław–Poznań– –Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1961 (= DWOK 1).
Google Scholar
Kolberg, Oskar. Tatry i Pogórze II, red. Elżbieta Miller. Wrocław–Poznań–Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968 (= DWOK 45).
Google Scholar
Kotoński, Włodzimierz. Góralski i zbójnicki: tańce górali podhalańskich. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1956.
Google Scholar
Krupowies, Maria. Polskie pieśni ludowe na Litwie. Warszawa: Instytut Sztuki PAN , 2000.
Google Scholar
Linklater, Kristin. Freeing the Natural Voice. Imagery and Art in the Practice of Voice and Language. Hollywood: Drama Publishers/Quite Specific Media, 2006.
Google Scholar
Lipczak, Aleksandra. Lajla znaczy noc. Kraków: Karakter, 2020.
Google Scholar
Lomax, Alan. „Folk Song Style”, American Anthropologist 61, nr 6 (1959): 927–954.
DOI: https://doi.org/10.1525/aa.1959.61.6.02a00030
Google Scholar
Lomax, Alan. Folk Song Style and Culture. Washington: American Association for the Advancement of Science 1968.
Google Scholar
Mamińska-Domagalska, Monika. „Wybrane elementy z analizy zjawiska kultury tradycyjnej i folkloryzmu w dzisiejszej Polsce”. W: Śpiew tradycyjny – modele edukacji. Doświadczenia serbskie i polskie, red. Weronika Grozdew-Kołacińska, Bartłomiej Drozd, 75–78. Lublin: Warsztaty Kultury w Lublinie, 2017.
Google Scholar
Metfessel, Milton. Phonophotography in Folk Music: American Negro Songs in New Notation. Chapel Hill: University of North Carolina, 1928.
Google Scholar
Meyer, Leonard B. Style and Music: Theory, History, and Ideology. Chicago: University of Chicago Press, 1997.
Google Scholar
Michalik, Joanna. Filozofia i głos. Kraków: Nomos, 2010.
Google Scholar
Miśkiewicz, Andrzej. Solfeż barwy II: program przedmiotu oraz szczegółowy opis ćwiczeń przeznaczonych dla studentów II roku Wydziału Reżyserii Dźwięku. Warszawa: Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina, 1991.
Google Scholar
Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. Cz. 2, Kultura duchowa. T. 2. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1939.
Google Scholar
Muszkalska, Bożena. Tradycyjna wielogłosowość wokalna w kulturach basenu Morza Śródziemnego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM , 1999.
Google Scholar
Nettl, Bruno. „Nigdy nie słyszałem, żeby koń śpiewał”, Muzyka 46, nr 3 (2001): 81–94.
Google Scholar
Przerembski, Zbigniew J. Style i formy melodyczne polskich pieśni ludowych. Warszawa: Instytut Sztuki PAN , 1994.
Google Scholar
Przerembski, Zbigniew J. „Problematyka transkrypcji muzyki ludowej w polskich badaniach etnomuzykologicznych”. Etnomuzyka 25, nr 6 (2010): 32–68.
Google Scholar
Rajeczky, Benjamin. „Old and New Singing Styles in Hungarian Folk Song”. Journal of the International Folk Music Council 12 (1960): 56–61.
DOI: https://doi.org/10.2307/835433
Google Scholar
Ranković, Sanja. „Pedagogika śpiewu tradycyjnego w Serbii: przykłady z osobistego doświadczenia w edukacji formalnej”. W: Śpiew tradycyjny – modele edukacji. Doświadczenia serbskie i polskie, red. Weronika Grozdew-Kołacińska, Bartłomiej Drozd, 14–26. Lublin: Warsztaty Kultury w Lublinie, 2017.
Google Scholar
Rogala, Tomira, Tomasz Łętowski. „Określanie barwy dźwięku przez różne grupy zawodowe muzyków i niemuzyków”. W: Pulchritudo delectans. Korespondencja na styku sztuk, red. Krzysztof Klauza, Joanna Cieślik-Klauza, 331–348. Białystok: Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, 2017.
Google Scholar
Rokosz, Tomasz. Od folkloru do folku. Metamorfozy pieśni tradycyjnych we współczesnej kulturze. Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, 2009.
Google Scholar
Sachs, Curt. The Wellsprings of Music, red. Jaap Kunst. The Hague: Springer, 1962.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-015-1059-2
Google Scholar
Sadolin, Cathrine. Complete Vocal Technique. Kobenhavn: Shout Publishing, 2000.
Google Scholar
Schaeffer, Pierre. „Akuzmatyka”. W: Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, red. Christoph Cox, Daniel Warner, 106–122. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2010.
Google Scholar
Schäfers, Marlene. „Voice”. W: The Cambridge Encyclopedia of Anthropology, red. Felix Stein, Sian Lazar, Matei Candea, Hildegard Diemberger, Joel Robbins, Andrew Sanchez, Rupert Stasch, https://www.anthroencyclopedia.com/entry/voice, dostęp 20 VI 2021.
Google Scholar
Seeger, Charles. „Singing Style”. Western Folklore 17, nr 1 (1958): 3–11.
DOI: https://doi.org/10.2307/1497248
Google Scholar
Skierkowski, Władysław. Puszcza kurpiowska w pieśni. T. 2, red. Henryk Gadomski. Ostrołęka: Związek Kurpiów, 2000.
Google Scholar
Sobieska, Jadwiga. Polski folklor muzyczny, red. Piotr Dahlig, wyd. III rozszerzone. Warszawa: Centrum Edukacji Artystycznej, 2006.
Google Scholar
Sobiescy, Jadwiga i Marian. „Instrukcja w sprawie zbierania polskiej pieśni i muzyki ludowej”. Muzyka 1, nr 2 (1950): 30–49.
Google Scholar
Stark, James. Bel canto: A History of Vocal Pedagogy. Toronto: University of Toronto Press, 2003.
Google Scholar
Stęszewski, Jan. Problematyka historyczna pieśni kurpiowskich. Dysertacja doktorska, Instytut Sztuki PAN , 1965.
Google Scholar
Stęszewski, Jan. „Z zagadnień teorii i metod polskich badań folkloru (sytuacje i tendencje w okresie po 1945 r.)”. Muzyka 15, nr 2 (1970): 11–26.
Google Scholar
Szadura, Joanna. „Przyśpiewka ludowa – cechy konstytutywne gatunku”. Język a Kultura 23 (2012): 383–395.
Google Scholar
Szymańska, Janina. „Wykonawcy ludowi. Postawy wobec folkloru”. W: Słowo śpiewane. Interpretacja tekstów folklorystycznych, red. Krystyna Lesień-Płachecka, 138–153. Warszawa: Instytut Sztuki PAN 2001.
Google Scholar
Tarasiewicz, Bogumiła. Mówię i śpiewam świadomie. Podręcznik do nauki emisji głosu. Kraków: Universitas, 2006.
Google Scholar
The Sound Studies Reader, Red. Jonathan Sterne. New York: Routledge, 2012.
Google Scholar
Wallmark, Zachary, Roger A. Kendall. „Describing Sound: The Cognitive Linguistics of Timbre”. W: The Oxford Handbook of Timbre, red. Emily Dolan, Alexander Rehding. New York: Oxford University Press, 2018, https://www.researchgate.net/publication/326901589_Describing_sound_The_cognitive_linguistics_of_timbre, dostęp 20 VI 2021.
DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780190637224.013.14
Google Scholar
Welsch, Wolfgang. „Na drodze do kultury słyszenia?”. W: Przemoc ikoniczna czy „nowa widzialność”, red. Eugeniusz Wilk, 56–74. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2001.
Google Scholar
Autorzy
Weronika Grozdew-KołacińskaInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-2162-4854
Statystyki
Abstract views: 1077PDF downloads: 514
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Weronika Grozdew-Kołacińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Weronika Grozdew-Kołacińska, Fenomen „bułgarskich głosów” – od archaicznej diafonii do współczesnej chóralistyki , Muzyka: Tom 65 Nr 3 (2020)
- Weronika Grozdew-Kołacińska, Maria Małanicz-Przybylska, „Bez muzyki, bez śpiewu nie ma świata”. Muzyka w Wilamowicach, Warszawa 2019 , Muzyka: Tom 65 Nr 1 (2020)