On Three Musical-Liturgical Sources from the Baworowski Collection, Held in the National Library of Poland
Irina Chachulska
Institute of Art, Polish Academy of Sciences (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-5160-3130
Abstract
My research into three musical-liturgical manuscripts from the Baworowski collection, now kept in the National Library (the gradual PL-Wn 12496 IV and the fragments PL-Wn 12497 IV and PL-Wn 12498 IV) revises our knowledge about them and sheds light on doubts and contradictions resulting from the oldest descriptions of these sources.
These three palaeographically different sources from periods very distant from one another turn out to have once formed a single volume. The two fragments as a whole represent a later addition to the gradual, one that was separated from the main section probably during the first half of the nineteenth century.
The gradual itself, or rather its main, original part, was compiled around 1250 at the Lubiąż scriptorium for the Cistercian nuns of Trzebnica, possibly as a gift for St Hedwig of Silesia’s daughter Gertrude. Owing to the secularisation of the Silesian monasteries (in 1810), the manuscript was most likely taken from Trzebnica to Wrocław, but it did not end up in the University Library. Instead, like the bulk of the monastic collection, it became the private property of Wrocław-based musician J.T. Mosewius. After his death, with the fragments already separated from the body of the gradual, it joined Wiktor Baworowski’s collection in Lviv, where the three parts of the volume received separate shelf marks. Following the Second World War (in 1945), the gradual and the two fragments arrived at the National Library, already as three separate sources unrelated in any way except for their Lviv provenance.
In the light of research, the manuscript, although prepared at the Lubiąż scriptorium, may be called the ‘Trzebnica Gradual’. It belongs to the oldest musical-liturgical sources preserved in Poland and contains the oldest surviving source of the Alleluia verse O felix Hedwigis (PL-Wn 12496, fol. 1r), as well as one of the oldest sources of the sequence to St Hedwig Consurge jubilans (PL-Wn 12498).
Keywords:
Cistercians, gradual, Cistercian notation, liturgy, Lubiąż scriptorium, Cistercian nuns in Trzebnica, O felix Hedwigis, Consurge iubilans, Baworowscy collectionReferences
Araszczuk, Stanisław. Kult świętej Jadwigi w świetle przedtrydenckich ksiąg liturgicznych. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża, 1995.
Google Scholar
Statuta capitulorum generalium ordinis Cisterciensis ab anno 1116 ad annum 1786. Wyd. Josephus-Maria Canivez. Löwen: Bureaux de la Revue, 1934 (= Bibliothèque de la Revue d’histoire ecclésiastique 2).
DOI: https://doi.org/10.2307/1842427
Google Scholar
Ferfoglia, Susi. Msza alternatim we włoskiej i francuskiej muzyce liturgicznej XVII wieku. Kraków: Wydawnictwo-Drukarnia Ekodruk s. c., 2011.
Google Scholar
Grabiec, Dominika. „Formularz Mszy o Koronie Cierniowej z fragmentu graduału 12497 IV ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie”. W: Textus et Pictura. Średniowieczny kodeks rękopiśmienny jako nośnik treści, znaczeń i wartości artystycznych, red. Monika Jakubek-Raczkowska, Marta Czyżak. T. 2, Studia nad skryptorium i spuścizną rękopiśmienną średniowiecza, 21–31. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019.
Google Scholar
Hinz, Edward. „Notacja muzyczna graduału rkp. 118/119 z Biblioteki Seminarium Duchownego w Pelplinie”. W: Musica Medii Aevi, red. Jerzy Morawski. T. 3, 43–58. Kraków: PWM, 1969.
Google Scholar
Inwentarz rękopisów do połowy XVI wieku w zbiorach Biblioteki Narodowej. Opr. Jerzy Kaliszuk, Sławomir Szyller. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2012.
Google Scholar
Jażdżewski, Konstanty Klemens. Lubiąż. Losy i kultura umysłowa śląskiego opactwa cystersów (1163–1642). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1992.
Google Scholar
Kętrzyński, Wojciech. „Biblioteka Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie”. Teka konserwatorska. Rocznik Koła C.K. konserwatorów starożytnych pomników Galicyi wschodniej 1 (1892).
Google Scholar
Kołodziejczak, Zenon. „Historia chorału gregoriańskiego w Polsce”. W: Thesaurus musicae sacrae summa cura servetur et foveatur, red. Stanisław Dąbek, Ireneusz Pawlak. Lublin: Polihymnia, 2004.
Google Scholar
Kopeć, Jerzy. „Przemiany ideowe pobożności pasyjnej na przykładzie kultu Cierniowej Korony Chrystusa”. Studia Theologica Varsaviensia 10, nr 2 (1972): 155–193.
Google Scholar
Kuźmak, Krystyna, „Bernard z Clairvaux. Kult”. W: Encyklopedia Katolicka, red. Feliks Gryglewicz, Romuald Łukaszyk, Zygmunt Sułowski. T. 2, 306. Lublin: KUL, 1976.
Google Scholar
Kuźmak, Krystyna. „Edmund z Abingdon”. W: Encyklopedia Katolicka, red. Romuald Łukaszyk, Ludomir Bieńkowski, Feliks Gryglewicz. T. 4, 661–662. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1989.
Google Scholar
Maciejewski, Tadeusz. „Kyriale cysterskie w najstarszych rękopisach polskich: XIII i XIV wiek”. W: Musica Medii Aevi, red. Jerzy Morawski. T. 3, 59–90. Kraków: PWM, 1969.
Google Scholar
Mateja, Erwin. „Postać św. Jadwigi Śląskiej w księgach liturgicznych”. W: Wkład św. Jadwigi Śląskiej w kulturowe dziedzictwo Śląska, red. Stanisław Araszczuk, 81–92. Wrocław: Papie¬ski Wydział Teologiczny, 2017.
Google Scholar
Morawski, Jerzy. Polska liryka muzyczna w średniowieczu. Warszawa: PWN, 1973.
Google Scholar
Morawski, Jerzy. Średniowiecze. Cz. 1. Warszawa: Sutkowski Edition, 2006 (= Historia Muzyki Polskiej 1).
Google Scholar
Morawski, Jerzy. „Ze studiów nad sekwencjami cysterskimi w Polsce”. W: Musica Medii Aevi, red. Jerzy Morawski. T. 1, 69–88. Kraków: PWM, 1965.
Google Scholar
Nowiński, Janusz. „Cystersi propagatorami kultu relikwii św. Urszuli i jej Towarzyszek (Undecim Milium Virginum) – wybrane przykłady”. Saeculum Christianum 21 (2014): 61–72.
Google Scholar
Pikulik, Jerzy. Polskie graduały średniowieczne. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2001.
Google Scholar
Pikulik, Jerzy. „Sekwencje polskie”. W: Musica Medii Aevi, red. Jerzy Morawski. T. 4, 7–125. Kraków: PWM, 1973.
Google Scholar
Pikulik, Jerzy. Śpiewy Alleluja o świętych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 1995.
Google Scholar
Siuchniński, Mateusz. „Pochodzenie i pierwotna przynależność zakonna konwentu cysterek w Trzebnicy”. Roczniki Historyczne 12, nr 2 (1936): 187–197.
Google Scholar
Solecki, Witold. Analiza źródłowa rękopisu muzycznego ms. BAW. 2 z Biblioteki Narodowej w Warszawie. Praca magisterska, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 1982.
Google Scholar
Szendrei, Janka. „Notacja liniowa w polskich źródłach chorałowych XII–XVI wieku”. W: Notae musicae artis. Notacja muzyczna w źródłach polskich XI–XVI wieku, red. Elżbieta Witkowska-Zaremba, 187–281. Kraków: Musica Iagellonica, 1999.
Google Scholar
Szocki, Józef. „Księgozbiór Wiktora Baworowskiego – lwowskiego kolekcjonera i fundatora biblioteki”. W: Lwów: miasto, społeczeństwo, kultura, red. Henryk W. Żaliński, Kazimierz Karolczak, 447–455. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, 1998 (= Studia z Dziejów Lwowa 2).
Google Scholar
Szwejkowska, Helena. Biblioteka klasztoru cysterek w Trzebnicy. Wrocław: Wrocławskie Wy-dawnictwo Naukowe, 1955.
Google Scholar
Tabor, Dariusz. Iluminacje cysterskich kodeksów śląskich XIII wieku. Kraków: Księgarnia Aka-demicka, 2004.
Google Scholar
Tchórzewska-Kabata, Halina, red. Nad złoto droższe. Skarby Biblioteki Narodowej. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2000.
Google Scholar
Wałkówski, Andrzej. „Lubiąskie rękopisy muzyczne z XIII w. na tle badań nad skryptoriami cystersów. Nutacja diastematyczna”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum 18 (2014): 9–34.
Google Scholar
Wałkówski, Andrzej. Skryptoria cystersów filiacji portyjskiej na Śląsku do końca XIII w. Zielona Góra–Wrocław: WSP, 1996.
Google Scholar
Wałkówski, Andrzej. „Wpływ skryptorium klasztoru cystersów w Pforcie na dokument lubią¬ski do końca XIII w.”. Nasza Przeszłość 83 (1994): 203–247.
Google Scholar
Wiącek, Kamil. „Rozwój kultu św. Jadwigi Śląskiej w Wielkopolsce”. Studia Paradyskie 29 (2019): 189–204.
Google Scholar
Wolnik, Franciszek. Liturgia śląskich cystersów w średniowieczu. Opole: Wydawnictwo Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2002.
Google Scholar
Authors
Irina ChachulskaInstitute of Art, Polish Academy of Sciences Poland
https://orcid.org/0000-0002-5160-3130
Statistics
Abstract views: 350PDF downloads: 265
License
Copyright (c) 2021 Irina Chachulska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free nonexclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Muzyka, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Muzyka should it be published or used again (download licence agreement). By submitting an article the author agrees to make it available under CC BY 4.0 license.
Articles from issues up to and including 3/2022 were published under a Creative Commons license CC BY-NC-ND 4.0. During this period the authors granted the publisher a royalty-free nonexclusive license (CC BY-ND 4.0) to use their article in Muzyka, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Irina Chachulska, Plainchant Passion from the sermon collection of the Canons Regular of the Lateran in Kraśnik , Muzyka: Vol. 64 No. 2 (2019)
- Irina Chachulska, The Jemielnica Cistercians’ Gradual PL-WRu I F 418. New Findings and Hypotheses , Muzyka: Vol. 68 No. 1 (2023)
