Muzyka polska w Zagrzebiu w dwudziestoleciu międzywojennym (na przykładzie Chorwackiego Instytutu Muzycznego)
Jolanta Guzy-Pasiak
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-5603-8831
Abstrakt
Zagadnienia bilateralnych stosunków dyplomatycznych i gospodarczych w dwudziestoleciu międzywojennym między Polską a Królestwem Serbów, Chorwatów i Słoweńców (od 1929 r. Królestwem Jugosławii) zostały dość dobrze przedstawione w wielu opracowaniach, czego nie można powiedzieć o stanie badań nad relacjami kulturalnymi tych dwóch państw. Jedną z przyczyn może być fakt, że współdziałanie na polu kultury było mniej uchwytne, ponieważ w badanym okresie na ogół podejmowano inicjatywy „oddolnie”, z potrzeby i na odpowiedzialność konkretnych, wybitnych jednostek ze świata artystycznego lub akademickiego, i dopiero stopniowo wdrażano zinstytucjonalizowane formy i mechanizmy współpracy znane z późniejszych dekad. Nie istnieją ani syntetyczne, ani przyczynkowe opracowania współpracy w zakresie życia muzycznego.
Niniejszy komunikat, oparty na przeprowadzonych dotychczas przeze mnie badaniach archiwalnych ma na celu przyczynienie się do stopniowego wypełnienia luki w naszej wiedzy dotyczącej recepcji polskiej twórczości, na początek w najważniejszym mieście chorwackim, w Zagrzebiu. Jego założeniem była analiza repertuaru głównej ówczesnej instytucji koncertowej w Zagrzebiu, Chorwackiego Instytutu Muzycznego pod kątem obecności w nim muzyki polskiej. Aneks na końcu tekstu zawiera wszystkie możliwe do odczytania nazwiska naszych kompozytorów wraz z wykazem utworów. Trzon repertuaru stanowiły dzieła XIX-wieczne lub nowsze, ale te zaliczane do raczej konserwatywnych nurtów, a twórczość Karola Szymanowskiego, naszego najwybitniejszego przedstawiciela muzyki współczesnej, pojawiała się co prawda na przestrzeni całego dwudziestolecia, ale ani on sam, ani wymagająca część publiczności chorwackiej, nie była usatysfakcjonowana z obecności jego muzyki w Zagrzebiu. Poza informacją o utworach polskich, jakie rozbrzmiewały w Instytucie wspominam także o wybitnych polskich muzykach koncertujących w największym mieście chorwackim w okresie 1918–1939 i promujących rodzimy repertuar.
Słowa kluczowe:
Zagrzeb, polskie życie muzyczne, dwudziestolecie międzywojenne, Chorwacki Instytut Muzyczny, Karol SzymanowskiBibliografia
Bezić, Nada. ‘The Croatian Music Institute Concert Hall and its Significance for the Music Life of Zagreb’. In: Zagreb i Glazba 1094–1994 / Zagreb and Music 1094–1994, ed. Stanislav Tuksar, 253–261. Zagreb: Hrvatsko muzikološko društvo, 1998.
Google Scholar
Bezić, Nada. ‘The Hrvatski glazbeni zavod (Croatian Music Institute) in the 1920s: Jutarnji koncerti (Morning Concerts) and Intimne muzičke večeri (Intimate Musical Evenings)’. Musicologica Austriaca: Journal for Austrian Music Studies, 3 April 2021, https://www.musau.org/parts/neue-article-page/view/104, accessed 5 August 2021.
Google Scholar
Brzeziński, Andrzej M. ‘Polska w systemie międzynarodowej wspołpracy intelektualnej Ligi Narodow (1922–1939)’. Dzieje najnowsze 34, no. 2 (2002): 3–22.
Google Scholar
Chybiński, Adolf. ‘O poljskoj glazbi’. Kritika 2, no. 6 (1921): 201–207.
Google Scholar
Chylińska, Teresa, ed. Karol Szymanowski. Korespondencja 1927–1931. Vol. 3. Krakow: Musica Iagellonica, 1997.
Google Scholar
Garlicka, Anna. ‘Polska–Jugosławia 1918–1939’. Studia z Dziejów ZSRR i Europy Środkowej, 12 (1976): 93–125.
Google Scholar
Garlicka, Anna. Polska–Jugosławia 1934–1939. Z dziejów stosunków politycznych. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.
Google Scholar
Grudzień, Sebastian. ‘Koncepcje wspołpracy słowiańskiej w II Rzeczpospolitej: piśmiennictwo za lata 1945–2011’. In: Panslawizm: wczoraj, dziś, jutro, eds. Zofia Chyra-Rolicz and Tomasz Rokosz, 213–229. Siedlce: Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, 2016.
Google Scholar
Guzy-Pasiak, Jolanta. ‘Estetyka i polityka. O pozamuzycznych inspiracjach tworczości Ludomira Michała Rogowskiego’. Muzyka 54, no. 3–4 (2009): 147–161.
Google Scholar
Hawkesworth, Celia. Zagreb: A Cultural and Literary History. Oxford: Signal Books, 2007.
Google Scholar
Jagoda, Josip. Związki chorwacko-polskie w latach 1918–1965. Krakow: Universitas, 2021.
Google Scholar
Jugosławia-Polska. Porozumienie dotyczące stosunkow naukowych, szkolnych i artystycznych. Warszawa. 1931.12.02. Prawo.pl, https://www.prawo.pl/akty/dz-u-1933-45-347,16837764.html, accessed 10 september 2021.
Google Scholar
Jurkić Sviben, Tamara. ‘Glazbenici židovskoga podrijetla u sjevernoj Hrvatskoj od 1815. Do 1941. godine / Musicians of Jewish Origin in Northern Croatia 1815–1941’. PhD thesis, University of Zagreb, 2016.
DOI: https://doi.org/10.21857/yvjrdcqeky
Google Scholar
Lovšin, Vinko. ‘Zdzisław Jachimecki: Historja muzyki polskiej’. Sv. Cecilija 16, no. 6 (1922): 173–175.
Google Scholar
Lovšin, Vinko. ‘Zdzisław Jachimecki: Stanisław Moniuszko’. Sv. Cecilija 16, no. 6 (1922): 75–76.
Google Scholar
Majer-Bobetko, Sanja. ‘Croatian Musical Journals between the Two World Wars and the Musical Criticism’. International Review of the Aesthetics and Sociology of Music 23, no. 2 (1992): 177–188.
DOI: https://doi.org/10.2307/837014
Google Scholar
Małczak, Leszek. ‘(Nie)obecność literatury chorwackiej w Polsce: okres międzywojenny’. In: Słowiańska Wieża Babel, eds. Justyna Czaja, Irina Jermaszowa, Monika Wojciak and Bogusław Zieliński. T. 1, Kultura i dialog, 17–35. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM , 2018.
Google Scholar
Markulin, Stiepan. ‘Henryk Opieński: La musique polonaise’. Sv. Cecilija 14, no. 6 (1920): 125–126.
Google Scholar
Morawski, Konrad Sebastian. ‘Umowy polsko-jugosłowiańskie (1919–1934): partnerstwo słowiańskie a nieuregulowane kwestie międzynarodowe’. Prace Komisji Środkowoeuropejskiej 22 (2014): 73–89.
Google Scholar
Prałat, Emilian. Wielcy w niepozornym. August Šenoa, Josip Eugen Tomić i polsko-chorwacka korespondencja. Stosunki kulturalne między Wielkopolską a Chorwacją w XIX wieku / Velikani u neprimjetnome. August Šenoa, Josip Eugen Tomić i poljsko-hrvatsko dopisivanje. Kulturne veze između Velike Poljske i Hrvatske u 19. stoljeću. Poznań–Łodź: Księży Młyn, 2014.
Google Scholar
Samson, Jim. Music in the Balkans. Leiden: Brill, 2013.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004250383
Google Scholar
Stromenger, Karol. ‘Poljska glazba’. Obzor 67, no. 72 (1926): 7.
Google Scholar
Šafranek-Kavić, Lujo. ‘Operna i koncertna sezona u Zagrebu’. Sv. Cecilija 27, no. 6 (1933): 186.
Google Scholar
Šanjek, Janka, ed. Zbirka koncertnih programa 1818–1940. Indeks. Zagreb 1975 [unpublished].
Google Scholar
Širola, Božidar. ‘Nekoliko rijeci o poljskoj muzici’. Hrvatska straža 3, no. 139 (1931): 4.
Google Scholar
Tuksar, Stanislav. ‘In the Whirlpool of Idealism, Naivety, Escapism, Charity and Propaganda: Music, Mass Media and Public Sphere in Zagreb and Croatia during World War I’. In: Prvi svjetski rat (1914.–1918.) i glazba / The Great War (1914–1918) and Music, eds. Stanislav Tuksar and Monika Jurić Janjik, 581–591. Zagreb: Hrvatsko muzikološko društvo, 2019.
Google Scholar
Autorzy
Jolanta Guzy-PasiakInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-5603-8831
Statystyki
Abstract views: 281PDF downloads: 188
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Jolanta Guzy-Pasiak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Jolanta Guzy-Pasiak, Polskie życie muzyczne w Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej , Muzyka: Tom 64 Nr 1 (2019)
- Jolanta Guzy-Pasiak, Ewa Kowalska-Zając, „Zobaczyć muzykę. Notacja polskiej partytury współczesnej”, Łódź 2019 , Muzyka: Tom 67 Nr 3 (2022)
- Jolanta Guzy-Pasiak, Kompozytor Tadeáš Salva, słowacki uczeń Bolesława Szabelskiego i Witolda Lutosławskiego , Muzyka: Tom 69 Nr 2 (2024)
- Jolanta Guzy-Pasiak, Jim Samson, Music in the Balkans, Leiden 2013 , Muzyka: Tom 63 Nr 1 (2018)
