Muzyka w służbie przekazu wizualnego w jezuickim dramacie szkolnym

Tomasz Jeż

Abstrakt

Jednym z najważniejszych elementów kultury jezuickiej był teatr szkolny, łączący w sobie elementy wielu sztuk plastycznych w jedną synestetyczną całość, który okazał się szczególnie cennym narzędziem perswazji artystycznej, edukacyjnej i formacyjnej. W tym celu jezuiccy autorzy zastosowali w swoich spektaklach elementy psychologicznej introspekcji w postaci wizualizacji poszczególnych stanów emocjonalnych, a także rozwiązań tych stanów, które pojawiły się w trakcie dramatycznej akcji.

Porównując trzy różne rodzaje źródeł teatralnych: periochai (streszczenia akcji rozprowadzane wśród publiczności), libretta i pełne partytury (pochodzące niemal wyłącznie z wiedeńskiej uczelni), można omówić warstwę muzyczną poszczególnych spektakli, zwłaszcza porównując różne źródła rekonstruujemy metodologię kodowania treści muzycznych, która różni się w zależności od grupy źródeł, ale zdradza logiczną ogólną strategię.

Artykuł przedstawia, w jaki sposób muzyka była wykorzystywana jako wsparcie komunikacji wizualnej w spektaklach granych w środkowoeuropejskich kolegiach jezuickich, dotyczących tematu misji zagranicznych Towarzystwa. Na przykład sekcje określane w periochai jako chóry są w rzeczywistości obszernymi scenami, składającymi się z kilkunastu lub więcej odcinków, i muzycznie całkowicie niezależnymi. Tam, gdzie sekwencje muzyczne są włączone w główną akcję dramatu, są krótsze i uzupełniają się z recytowanymi fragmentami libretta.