On the Supposed Link between an Anonymous Sixteenth-Century 'Duma' and the Liturgy of the Passion
Elżbieta Zwolińska
University of Warsaw (Poland)
Abstract
This article discusses an anonymous work titled ‘Duma’ originally included in a sixteenth-century handwritten choirbook from the Krasiński Library in Warsaw (shelf mark 4173 or 4713). That source, which comprised sacred polyphony in Latin, was lost during the Second World War. The ‘Duma’, however, survived, thanks to an edition published in 1930 (in the series Early Polish Music Edition – Éditions de Musique Polonaise Ancienne, fasc. 8). Entered in the manuscript source without a text, it was singled out for publication as an early example of instrumental ensemble music in Poland. After the war, it was also published in a vocal version as a secular battle chanson and supplemented with a period text selected at the editors’ discretion.
In this article, we examine what connection this enigmatic work might have to the liturgy, given that it was included in a volume of exclusively sacred material. Taking some stylistic features of the Duma as a point of departure, the author compared it to the (also textless) four-part Rumpelmette’ by Sixtus Dietrich, correlated with a hymn to be sung during the ‘matutinum tenebrarum’. The similarity between these works is evident in the area of composition technique, e.g. the use of ‘redictae’ figures and illustrative elements (‘imitatio tubarum’ and ‘timpanarum’). The differences concern the texture (for instance, the top part is prominent in the Duma). Despite these differences, it is possible that both pieces reflect a similar musical practice evidenced in sources of varying provenance. Hence the author supplements earlier opinions regarding the ‘Duma’ with a hypothesis concerning its links to the liturgy of Holy Week or some other Passiontide service (such as the ‘Horae de Sancta Cruce’).
Keywords:
Krasiński Library, Polish music, 16th-century music, Duma, Sixtus Dietrich, liturgy of Holy WeekReferences
(XVI wiek) – „Duma” na 4 instrumenty, wyd. Maria Szczepańska, Tadeusz Ochlewski. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Muzyki Polskiej, 1930, Kraków: PWM, 2/1964, 3/1978 (= Wydawnictwo Dawnej Muzyki Polskiej 8).
Google Scholar
Apel, Willi. Die Notation der Polyphonen Musik. Leipzig: Breitkopf & Härtel, 1962.
Google Scholar
Bańbuła, Marian, Bolesław Bartkowski. „Gorzkie żale”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 5, 1309–1311. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1989.
Google Scholar
[Baranowski, Ignacy T.]. Wykaz inwentarzowy rękopisow biblioteki Ord. Hr. Krasińskich, nieobjętych Katalogiem Fr. Pułaskiego […]. Warszawa: [bez wyd.], 1915.
Google Scholar
Bartkowski, Bolesław. „Improperia”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 7, 100–101. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1997.
Google Scholar
Chomiński, Józef M., Krystyna Wilkowska-Chomińska. Pieśń. Kraków: PWM, 1974 (= Formy muzyczne 3).
Google Scholar
Chomiński, Józef M., Zofia Lissa. Historia muzyki powszechnej. T. 1. Kraków: PWM, 1956.
Google Scholar
Czepiel, Tomasz M.M. Music at the Royal Court and Chapel in Poland, c.1543–1600. New York‒London: Garland, 1996.
Google Scholar
Danielski, Wojciech. „Ciemna jutrznia”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 3, 467–468. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1985.
Google Scholar
Fidos, Marcin. „Motety pasyjne Jacobusa Gallusa (Handla) w Agendzie Hieronima Powodowskiego”. Przegląd Muzykologiczny 9 (2013): 35–74.
Google Scholar
Hernas, Czesław. „Czahrowski Adam”. W: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, red. Czesław Hernas. T. 1, 157. Warszawa: PWN, 1986.
Google Scholar
Hernas, Czesław. „Hejnał”. W: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, red. Czesław Hernas. T. 1, 341. Warszawa: PWN, 1986.
Google Scholar
Jasiński, Tomasz. Polska barokowa retoryka muzyczna. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2006.
Google Scholar
Konieczny, Mariusz. „Wielki Czwartek”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 20, 506–507. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2014.
Google Scholar
Kopeć, Józef. „Droga krzyżowa”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 4, 215–221. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1985.
Google Scholar
Kopeć, Józef. „Godzinki”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 5, 1238–1241. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1989.
Google Scholar
Korolko, Mirosław. „Charakterystyka religijnych i literackich form staropolskiej pieśni pasyjnej”. W: Polskie pieśni pasyjne. Średniowiecze i wiek XVI, red. Juliusz Nowak-Dłużewski, opr. muz. Jan Węcowski, 19–41. Warszawa: Pax, 1977.
Google Scholar
Leszczyńska, Agnieszka. „Dzieło Mikołaja Zieleńskiego i zaginiony rękopis 4713 z Biblioteki Ordynacji Krasińskich: spojrzenie na dwa staropolskie źródła z perspektywy liturgicznej”. Polski Rocznik Muzykologiczny 11 (2013): 37–52.
Google Scholar
Marcin Kromer. Musicae elementa, wyd. Elżbieta Witkowska-Zaremba. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2019 (= Monumenta Musicae in Polonia, seria C, Tractatus de Musica).
Google Scholar
Morawska, Katarzyna. Renesans 1500–1600. Warszawa: Sutkowski Edition, [1994] (= Historia Muzyki Polskiej 2).
Google Scholar
Music of the Polish Renaissance, red. Józef M. Chomiński, Zofia Lissa. Kraków: PWM, 1955.
Google Scholar
Nizioł, Krystyna. „Duma”. W: Słownik polszczyzny XVI wieku. T. 6, 174. Wrocław–Warszawa– –Kraków–Gdańsk: PAN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.
Google Scholar
Piekarski, Michał. Przerwany kontrapunkt. Adolf Chybiński i początki polskiej muzykologii we Lwowie 1912–1944. Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, 2017.
Google Scholar
Polskie pieśni pasyjne. Średniowiecze i wiek XVI, red. Juliusz Nowak-Dłużewski, opr. muz. Jan Węcowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1977.
Google Scholar
Renesans, red. Piotr Poźniak. Kraków: PWM, 1994 (= Musica Antiqua Polonica 6).
Google Scholar
Sachs, Kurt. Handbuch der Instrumentenkunde. Leipzig: Breitkopf & Härtel, 21930.
Google Scholar
Sierotwiński, Stanisław. Słownik terminow literackich. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk– –Łódź: Ossolineum, 1986.
Google Scholar
Staehelin, Martin. „Zur Rumpelmette von Sixt Dietrich”. W: Festschrift Christoph-Hellmut Mahling zum 65. Geburtstag, red. Axel Beer, Kristine Pfarr, Wolfgang Ruff, 1303–1313. Tutzing: Hans Schneider, 1997.
Google Scholar
Straszewicz, Marzenna. „Kołatka kościelna”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 9, 410–411. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2002.
Google Scholar
Surzyński, Józef. Polskie pieśni kościoła katolickiego od najdawniejszych czasow do końca XVI stulecia. Poznań: J. Leitgeber, 1891.
Google Scholar
Szweykowski, Zygmunt M. „Rozkwit wielogłosowości w XVI wieku”. W: Z dziejow polskiej kultury muzycznej. T. 1, 79–156. Kraków: PWM, 1958.
Google Scholar
Ślęk, Ludwika, Ireneusz Opacki. „Duma”. W: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, red. Czesław Hernas. T. 1, 215–216. Warszawa: PWN, 1986.
Google Scholar
Wieczorek, Ryszard J., Michał Wysocki. „Lamentationes Wacława z Szamotuł: fragmenty brakujących głosów odnalezione w Gnieźnie”. Muzyka 62, nr 2 (2017): 3–20.
Google Scholar
Wydra, Wiesław. „Wielkoczwartkowa ciemna jutrznia z Płocka (1520) i średniowieczna grupa tropowa Chwała Tobie Chryste, jenżeś cierpiał”. W: Wiesław Wydra, Polskie pieśni średniowieczne. Studia o tekstach, 53–68. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2003.
Google Scholar
Zwolińska, Elżbieta. „Sonum campanarum imitando? Zur Krakauer Motettenrepertoire in der ersten Hälfte des 16. Jahrhunderts”. W: Musikgeschiche zwischen Ost- und Westeuropa. Kirchenmusik – geistliche Musik – religiose Musik, red. Helmut Loos, Klaus-Peter Koch, 687–694. Sinzig: Studio, 2002.
Google Scholar
Zwolińska, Elżbieta. „Pytania o muzykę w kościele Mariackim w Krakowie w pierwszej połowie XVI stulecia i o postać Jana z Lublina”. Muzyka 63, nr 3 (2018): 3–41.
DOI: https://doi.org/10.36744/m.509
Google Scholar
Authors
Elżbieta ZwolińskaUniversity of Warsaw Poland
Statistics
Abstract views: 168PDF downloads: 171
License
Copyright (c) 2021 Elżbieta Zwolińska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The author grants the publisher a royalty-free nonexclusive licence (CC BY 4.0) to use the article in Muzyka, retains full copyright, and agrees to identify the work as first having been published in Muzyka should it be published or used again (download licence agreement). By submitting an article the author agrees to make it available under CC BY 4.0 license.
Articles from issues up to and including 3/2022 were published under a Creative Commons license CC BY-NC-ND 4.0. During this period the authors granted the publisher a royalty-free nonexclusive license (CC BY-ND 4.0) to use their article in Muzyka, retained full copyright, and agreed to identify the work as first having been published in our journal should it be published or used again.
Most read articles by the same author(s)
- Elżbieta Zwolińska, Questions about music in St Mary’s Church in Cracow in the frst half of the sixteenth century and the role of Jan of Lublin , Muzyka: Vol. 63 No. 3 (2018)
- Elżbieta Zwolińska, Mikołaj of Chrzanów – Addenda , Muzyka: Vol. 63 No. 3 (2018)
- Elżbieta Zwolińska, Motets from the Manuscript of Maciej of Warsaw (BN Rps BOZ 1115). Transcriptions and Commentary , Muzyka: Vol. 68 No. 1 (2023)
- Elżbieta Zwolińska, A Gloss on Marcin Szelest’s Discussion of Marcin Leopolita , Muzyka: Vol. 69 No. 1 (2024)
