Nowo odkryte fragmenty „Lamentationes” Wacława z Szamotuł: przyczynek do odczytania źródła

Marcin Szelest

Abstrakt

Przedmiotem komunikatu są nowo odkryte fragmenty pierwodruku nieznanych dotąd głosów Altus i Bassus Lamentationes Hieremiae Prophetae Wacława z Szamotuł, przedstawione w artykule Ryszarda J. Wieczorka i Michała Wysockiego (Muzyka 62 (2007) nr 2, s. 4–20) oraz dostępne w edycji faksymilowej przygotowanej przez Jakuba Łukaszewskiego i Wiesława Wydrę (Poznań 2016, fot. 19 i 20). Autor przedstawia argumenty świadczące o możliwości, iż odnaleziony arkusz nie jest próbną odbitką, ale częścią zdefektowanego egzemplarza; dowodzi także, iż wbrew twierdzeniom R.J. Wieczorka i M. Wysockiego materiał muzyczny na zachowanych kartach nie zawiera błędów. Prezentuje i uzasadnia przykłady odmiennego odczytania niektórych odcinków Lamentationes, szczególnie w zakresie uzupełnienia nut niewidocznych z powodu ubytków papieru oraz rekonstrukcji głosu basowego, wychodząc z założenia, że technika imitacyjna była przez Wacława stosowana we wszystkich głosach kompozycji z wyjątkiem cytatów z chorałowego tonu recytacji. Analizuje również sposób korelacji tekstu z muzyką w omawianych fragmentach pierwodruku, z jednej strony dyktowany troską krakowskiego drukarza Łazarza Andrysowicza o oznaczanie melizmatów za pomocą graficznego rozdzielenia sylab w tekście, z drugiej zaś podlegający ograniczeniom technicznym związanym z wydrukowaniem pod odpowiednimi nutami tekstu traktowanego sylabicznie. W przypadku potwierdzenia się zaobserwowanych zasad w odniesieniu do całego dostępnego materiału Lamentationes, proponuje odejście od arbitralnego wprowadzania melizmatów w transkrypcjach oraz edycjach i przyjęcie metodologii korelacji tekstu z muzyką opartej na rozpoznanych zwyczajach drukarza.