Florencja, papież Klemens VII i cesarz Karol V. Studium kontekstualne motetu „Dominator caelorum” Jeana Conseila/Costanza Festy (?)

Wojciech Odoj

Abstrakt

Costanzo Festa (ok. 1490–1545) i Jean Conseil (ok. 1498–1534) spędzili większość swojegożycia działając obok siebie w kapeli papieskiej i byli autorami motetów opartych na tych samych tekstach: Deus venerunt gentes, skomponowanych prawdopodobnie pod wpływem tragicznych wydarzeń z maja 1527 r., kiedy to niemiecko-hiszpańskie wojska Karola V zdobyły i złupiły Rzym, a także kompozycji do tekstu Lumen ad revelationum/Nunc Dimittis. Pięciogłosowy motet Dominator caelorum w różnych źródłach przypisywany jest obydwu kompozytorom, i chociaż został opublikowany w Opera Omnia Festy, bardzo często wymieniany jest jednak jako kompozycja Jeana Conseila. Na podstawie zaobserwowanych zmian w warstwie tekstowej i politycznego kontekstu towarzyszącego powstaniu motetu, sugeruję, że kompozycja ta być może została faktycznie skomponowany przez Francuza jako osobisty wkład w uświetnienie spotkania Karola V i papieża Klemensa VII w Bolonii na przełomie 1529 i 1530 roku. Jeśli zatem motet Festy Ecce advenit dominator – jak to przekonująco przedstawił Klaus Pietschmann – został skomponowany na tę samą uroczystość, to być może obydwa utwory – Ecce advenit dominator i Dominator caelorum – należałoby traktować jako kolejny dowód współpracy i przyjaznej rywalizacji dwóch wybitnych kompozytorów działających w kapeli papieskiej w I poł. XVI wieku.