Antropologia wierszy

Paweł Próchniak; Dariusz Czaja

doi:10.36744/k.4686

Antropologia wierszy

Artykuł nierecenzowany, Zgłoszenie 15.10.2025, Decyzja redakcji 30.10.2025

Paweł Próchniak

pawel.prochniak@uken.krakow.pl
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2003-7236

Dariusz Czaja

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-8627-1415

DOI: https://doi.org/10.36744/k.4686

Abstrakt

Szkic stanowi wprowadzenie w kluczowe zagadnienia antropologicznego namysłu nad poezją. Autorzy postulują włączenie wierszy w obszar refleksji antropologicznej, argumentując, że wiersz jest nie tylko obiektem z przestrzeni estetycznej, ale należy także do obszaru poznania i daje wgląd w obszary rzeczywistości w inny sposób trudno uchwytne lub niedostępne, a to sprawia, że również w poezji może dochodzić – i dochodzi – do odkryć antropologicznych dużej miary.

Słowa kluczowe:

antropologia wiersza, poezja jako antropologia, wiersz jako narzędzie i forma poznania

Bibliografia

Derek Attridge, Jednostkowość literatury, przeł. P. Mościcki, Kraków 2007.
Google Scholar

Zbigniew Benedyktowicz, Antropologia i poezja, Konteksty” nr 4:2011.
Google Scholar

Dariusz Czaja, Antropologia, literatura, Miłosz, „Konteksty” nr 4:2011.
Google Scholar

Margaret H. Freeman, Wiersz jako ikona. O poznaniu estetycznym, przeł. E. Tabakowska, Kraków 2024.
Google Scholar

Paweł Próchniak, Promieniowanie tła. Szkice o wierszach i czytaniu, Wołowiec 2020.
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2025-12-17

Cited By / Share

Próchniak, P. i Czaja, D. (2025) „Antropologia wierszy”, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 350(3), s. 3–4. doi: 10.36744/k.4686.

Autorzy

Paweł Próchniak
pawel.prochniak@uken.krakow.pl
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej Polska
https://orcid.org/0000-0002-2003-7236

Paweł Próchniak – literaturoznawca, antropolog literatury, krytyk literacki, eseista. Laureat Nagrody im. Kazimierza Wyki. Członek prezydium Polskiego PEN Clubu, przewodniczący Komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Rady Dyscypliny Literaturoznawstwo UKEN, zasiada też w Radzie Fundacji im. Zbigniewa Herberta. Członek zarządu Sekcji Autorów Dzieł Naukowych ZAiKS. Członek redakcji „Kontekstów”, redaktor serii wydawniczej „Granice wyobraźni” (Pasaże). Juror i przewodniczący Nagrody Literackiej Nike oraz Nagrody Poetyckiej Silesius. Wieloletni współpracownik Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, gdzie kieruje Pracownią Antropologii Słowa, oraz Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów”. Pomysłodawca licznych konferencji naukowych, a także Miasta Poezji w Lublinie i Warszawy Wierszy oraz kierunku studiów Teksty kultury i animacja sieci (KUL). Współorganizator SchulzFestu i Drugiej Jesieni w Drohobyczu. Autor dziesięciu książek poświęconych literaturze i jej kontekstom. Ostatnio opublikował W prześwicie. Szkice z Bramy (2023).

Autorzy

Dariusz Czaja

Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0001-8627-1415

Dariusz Czaja – antropolog kultury, eseista, recenzent muzyczny. Prof. dr hab., wykładowca w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ, były redaktor kwartalnika „Konteksty”. Opublikował m.in.: Gdzieś dalej, gdzie indziej (2010, nominacja do Nagrody Literackiej Nike, nagroda „Warszawska Premiera Literacka” 2011); Znaki szczególne. Antropologia jako ćwiczenie duchowe (2013); Inne przestrzenie, inne miejsca. Mapy i terytoria (red., 2013); Kwintesencje. Pasaże barokowe (2014), Scenariusze końca. Zmierzch, kres, apokalipsa (red., 2015), Ruiny czasu. Rozmowy o twórczości (2016), Gramatyka bieli. Antropologia doświadczeń granicznych (2018, nominacja do Nagrody Literackiej Nike), Cena sztuki. Tezy o zaczarowaniu (2020), Blask ciemnieje. Lektury hermeneutyczne (2021), Szczeliny czasu. Reminiscencje, repetycje (2022), Iluminacje. Sztuka jako forma poznania (2025).