Życie muzyczne w warszawskim kościele kanoników regularnych pod wezwaniem św. Jerzego w świetle księgi rachunków Bractwa Aniołów Stróżów (1743–1771)
Jolanta Bujas-Poniatowska
Uniwersytet Jagielloński, Kraków (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-0133-645X
Abstrakt
Nieznanym ośrodkiem muzycznym w osiemnastowiecznej Warszawie pozostawał dotychczas kościół kanoników regularnych pw. św. Jerzego na ulicy Świętojerskiej. Tę nieistniejącą już dziś świątynię obrało za swoją siedzibę Bractwo Aniołów Stróżów, skupiające głównie kupców i istniejące od przynajmniej 1707 roku. Dzięki dotychczas nieznanej szerzej księdze rachunkowej konfraterni za l. 1746–71 można wysnuć wnioski nie tylko na temat samej organizacji, ale też przeznaczanych przez nią funduszów na muzykę. Autorka niniejszego artykułu analizuje zapiski obecne w księdze, starając się odtworzyć obraz muzykowania w kościele św. Jerzego pod egidą bractwa. W ten sposób wydatki zostają podzielone na te dotyczące kapeli, trębaczy i kotlistów; ponadto odnotowuje się pojedyncze zapiski dotyczące finansowania organisty i zakupu kancjonałów. Kapela zatrudniana przez bractwo to prawdopodobnie zespół zbierany z muzyków warszawskich lub też stała kapela kanoników regularnych z kościoła św. Jerzego. Składało się na nią najczęściej jedenastu muzyków. Uświetniała przede wszystkim odpusty w dniach św. Filipa i Jakuba, św. Stanisława, św. Piotra i Pawła, Nawiedzenia NMP, św. Michała i Św. Aniołów Stróżów. Z kolei czterej trębacze i kotliści to muzycy zatrudniani do gry w trakcie procesji. Odnotowane wydatki to zarówno kwoty pieniężne stanowiące prawdopodobnie zapłatę w gotówce, jak i sumy przeznaczane na poczęstunek dla muzyków; wysokości kwot różnią się od niewielkich do bardzo znacznych.
Do artykułu dołączony jest chronologiczny wypis wydatków na muzykę obecnych w omawianej księdze wraz z uroczystościami, które uświetniała kapela, kotliści i trębacze.
Słowa kluczowe:
Bractwo Aniołów Stróżów, kanonicy regularni, osiemnastowieczna kultura muzyczna, warszawskie kapele muzyczneBibliografia
Buba, Jan, Anna Szweykowska, Zygmunt M. Szweykowski. „Kultura muzyczna u pijarów w XVII i XVIII wieku (dokończenie)”. Muzyka 10, nr 3 (1965): 20–32.
Google Scholar
Bujas-Poniatowska, Jolanta. „Śpiew kapeli w kościele czerwińskim w pierwszej połowie XIX wieku”. Creare et Cantare 2 (2022): 213–232.
Google Scholar
Cendrowicz, Bazyli Jarosław. „Kultura muzyczna warszawskiego konwentu paulinów w latach 1661–1819”. Dissertationes Paulinorum 9 (1996): 103–128.
Google Scholar
Chyła, Dariusz. „Sieć i wezwania bractw religijnych w archidiakonatach włocławskim i kruszwickim w XVII–XVIII wieku w świetle wizytacji”. W: Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. Dominika Burdzy, Beata Wojciechowska, 183–195. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2014.
Google Scholar
Dzieje klasztoru w Czerwińsku. Red. Edward Olbromski. Lublin: Lubelska Oficyna Wydawnicza, Polskie Towarzystwo Historyczne 1997.
Google Scholar
Flaga, Jerzy. Bractwa religijne w Rzeczpospolitej w XVII i XVIII wieku. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2004.
Google Scholar
Folwarski, Henryk. „Poczet opatów kanoników regularnych w Czerwińsku”. Nasza Przeszłość 7 (1957): 5–31.
DOI: https://doi.org/10.52204/np.1957.6.5-81
Google Scholar
Gach, Piotr Paweł. „Kasaty klasztorów kanonickich w XIX stuleciu”. W: Kanonicy Regularni Laterańscy w Polsce: studia z dziejów Kongregacji Krakowskiej XV–XIX wieku, red. Zbigniew Jakubowski, 73–98. Kraków: [b.wyd.] 1975.
Google Scholar
Godek, Andrzej Edward. „Bractwo Ubóstwa Chrystusowego przy kościele pw. św. Floriana w Krakowie w latach 1501–1949”. W: Christus vincit. Księga dedykowana Biskupowi Edwardowi Frankowskiemu w 80. rocznicę urodzin, red. Mariusz Krzysztofiński, Józef Wołczański, 253–275. Stalowa Wola–Kraków: Urząd Miasta Stalowej Woli–Fundacja Uniwersytecka, 2017.
Google Scholar
Jabłońska, Anna. „Księgi siedemnastowiecznych bractw z Trzemeszna”. W: Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. Dominika Burdzy, Beata Wojciechowska, 207–220. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2014.
Google Scholar
Kęder, Wojciech. „Bractwa religijne na Jasnej Górze w XVII–XVIII wieku”. W: Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. Dominika Burdzy, Beata Wojciechowska, 197–206. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2014.
Google Scholar
Maciejewski, Tadeusz. „Rękopisy muzyczne z biblioteki opactwa Kanoników Regularnych w Czerwińsku”. Muzyka 33, nr 2 (1988): 65–102.
Google Scholar
Martyrologium romanum, http://www.liturgialatina.org/martyrologium/35.htm, dostęp 13 II 2023.
Google Scholar
Mączyński, Ryszard. Muzyka i teatr. W kręgu kultury zakonnej Warszawy XVII–XIX wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2018.
Google Scholar
Mączyński, Ryszard. Ulice Nowego Miasta. Warszawa: Veda, 1998.
Google Scholar
Mądry, Alina. Barok. Część druga 1697–1795. Warszawa: Sutkowski Edition, 2013 (= Historia Muzyki Polskiej 3).
Google Scholar
Patalas, Aleksandra. „Muzyka w sanktuarium Matki Bożej Gidelskiej”. W: Życie muzyczne w klasztorach dominikańskich w dawnej Rzeczpospolitej, red. Aleksandra Patalas, 44–75. Kraków: Musica Iagellonica, 2016.
Google Scholar
Patalas, Aleksandra. „O kulturze muzycznej u sióstr norbertanek w Imbramowicach na podstawie kroniki klasztornej (1703–1741)”. W: Almanach muzykologii krakowskiej: 1911–2011, red. Małgorzata Woźna-Stankiewicz, Zofia Dobrzańska-Fabiańska, Andrzej Sitarz, 396–417. Kraków: Musica Iagellonica, 2016.
Google Scholar
Pietrzkiewicz, Iwona. Biblioteka kanoników regularnych w Krakowie w XV i XVI wieku. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2003.
Google Scholar
Prosnak, Jan. Kultura muzyczna Warszawy XVIII wieku. Kraków: PWM, 1955.
Google Scholar
Stawski, Marek. „Prepozytura czerwińskiego opactwa kanoników regularnych pw. św. Jerzego w Warszawie”. W: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, red. Marek Derwich, Anna Pobóg-Lenartowicz, 401–406. Wrocław–Opole: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych „Larhcor”, 2000.
Google Scholar
Szylar, Anna. „Bractwa religijne przy klasztorach żeńskich w XVII i XVIII wieku”, w: Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. Dominika Burdzy, Beata Wojciechowska, 167–182. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2014.
Google Scholar
Tracz, Szymon. Bractwa religijne w dekanacie żywieckim (1598–1772). Kraków: Wydawnictwo UNUM, 2005.
Google Scholar
Żórawska-Witkowska, Alina. „Repertuar muzyczno-teatralny na warszawskim dworze Augusta III (w świetle nowych badań)”. W: Europejski repertuar muzyczny na ziemiach Polski, 209–224. Warszawa: Związek Kompozytorów Polskich, Biblioteka Narodowa, 2003.
Google Scholar
Autorzy
Jolanta Bujas-PoniatowskaUniwersytet Jagielloński, Kraków Polska
https://orcid.org/0000-0002-0133-645X
Statystyki
Abstract views: 81PDF downloads: 57
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Jolanta Bujas-Poniatowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Do zeszytu 3/2022 włącznie artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Jolanta Bujas-Poniatowska, Andrzej Edward Godek, Kamil Poniatowski, Życie i aktywność Wacława Raszka (1764–1837) w świetle źródeł , Muzyka: Tom 67 Nr 1 (2022)
