Brakujące głosy czterech kompozycji wokalnych Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego i trzech jemu przypisywanych odnalezione w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu
Magdalena Walter-Mazur
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6174-1481
Abstrakt
Punktem wyjścia do zreferowanych w artykule badań stało się odnalezienie wśród rękopisów muzycznych przechowywanych w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu brakujących głosów czterech kompozycji wokalnych Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego (Tota pulchra es Maria, Regina caeli laetare I, Sancte Deus Sancte fortis, Laetare ierusalem) oraz trzech jemu przypisywanych (Ave Filia Dei Patris, Haec dies quam fecit Dominus, Maginicet te Domine). Składający się z dziewięciu kart przedmiotowy rękopis Pu 7641 obejmujący fragmenty ksiąg głosowych Canto i Alto, okazał się być fragmentem „ksiąg roranckich”, czyli rękopisu sygnowanego obecnie Kk.I.7 (w Musicalia Vetera WM 6) i przechowywanego od 1982 r. z powrotem w Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej (wcześniej w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Krakowie). Odnalezione obecnie w BAUM karty prawdopodobnie już w latach osiemdziesiątych XIX w. znajdowały się poza macierzystym wawelskim rękopisem: Józef Surzyński w Monumenta Muscices Sacrae in Polonia (poszyt II, 1887) wspominał, iż w niektórych przekazach kompozycji Gorczyckiego brakuje Altu. Manuskrypt Pu 7641, zapewne wraz z innymi muzykaliami po kapeli roranckiej wypożyczonymi przez Adolfa Chybińskiego na początku XX w., przebył drogę z Krakowa do Lwowa i z powrotem, a następnie do Poznania: tu został przypadkowo oddzielony od reszty zespołu wawelskiego i dlatego nie został zwrócony wraz z nim do archiwum krakowskiej kapituły w roku 1983. Odnalezienie źródłowego przekazu brakujących głosów pozwala spojrzeć na część twórczości wokalnej Gorczyckiego z nowej perspektywy: zarówno w odniesieniu go utworów funkcjonujących w postaci zrekonstruowanej, jak i do tych, które wydano w postaci niekompletnej. Prowokuje do stawiania pytań o stosunek kopii Pękalskiego do oryginału oraz o to, czy faktycznie styl kontrapunktyczny Gorczyckiego był tak „palestrinowskim” jak chciał go widzieć Surzyński. Niniejszy tekst stanowi jedynie skromną prolegomenę do tego rodzaju rozważań.
Słowa kluczowe:
Grzegorz Gerwazy Gorczycki, Józef Surzyński, Adolf Chybiński, muzyka polska XVIII w., rękopisy roranckie, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, styl palestrinowski, kompozycje barokowe a cappellaBibliografia
Bebak, Marek. „Pękiel według Pękalskiego. Nieznany przekaz Missa in defectu unius contraaltus Bartłomieja Pękiela ze zbiorów Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej”. Muzyka 63, nr 3 (2018): 111–116.
DOI: https://doi.org/10.36744/m.516
Google Scholar
Bebak, Marek. „Przekazy dzieł Franciszka Liliusa odnalezione w zbiorach polskich i obcych”, Muzyka 62, nr 2 (2017): 21–34.
Google Scholar
Chybiński, Adolf. Grzegorz Gerwazy Gorczycki (+1734). (Przyczynek do historii muzyki w Krakowie.) I. Życie – działalność – dzieła. Poznań: drukarnia „Ostoja”, 1928.
Google Scholar
Chybiński, Adolf. „X. Grzegorz Gerwazy Gorczycki na czele kapeli katedralnej w Krakowie (1698–1734)”. Muzyka Kościelna 2, nr 1–2 (1927): 2–11, 31–37.
Google Scholar
Chybiński, Adolf. „Stosunki muzyczne w katedrze wawelskiej za czasów G.G. Gorczyckiego”. Muzyka Kościelna 2, nr 3–7/8 (1927): 52–61, 80–83, 104–107, 123–126, 151–156.
Google Scholar
Chybiński, Adolf. „Twórczość G.G. Gorczyckiego. Bibliografia dzieł”. Muzyka Kościelna 2, nr 9, 10, 12 (1927): 169–172, 192–195, 226–230.
Google Scholar
Chybiński, Adolf. Nowe materjały do dziejów królewskiej kapeli rorantystów w kaplicy zygmuntowskiej na Wawelu. Lwów: [b.wyd.], 1925.
Google Scholar
Gorczycki, Grzegorz Gerwazy. 6 motetów. Wyd. Zygmunt M. Szweykowski. Kraków: PWM 1986 (= Wydawnictwo Dawnej Muzyki Polskiej 78).
Google Scholar
Gorczycki, Grzegorz Gerwazy. Opera omnia. Wyd. Karol Mrowiec, Alicja Wardęcka-Gościńska. T. I. Kraków–Warszawa: Musica Iagellonica–Instytut Sztuki PAN, 2009 (= Monumenta Musicae in Polonia).
Google Scholar
Grzegorz Gerwazy Gorczycki. Studia I. Katalog tematyczny. Opr. Alicja Wardęcka-Gościńska, red. Zygmunt M. Szweykowski. Kraków: Musica Iagellonica, 1986.
Google Scholar
Monumenta Musices Sacrae in Polonia. Kompozycye kościelne wzorowych mistrzów muzycznych z epoki klasycznej w Polsce. Wyd. Józef Surzyński. T. 1. Poznań: Nakładem i drukiem Jarosława Leitgebra, 1885.
Google Scholar
Monumenta Musices Sacrae in Polonia. Kompozycye kościelne wzorowych mistrzów muzycznych z epoki klasycznej w Polsce. Wyd. Józef Surzyński. T. 2. Poznań: Nakładem i drukiem Jarosława Leitgebra, 1887.
Google Scholar
Piekarski, Michał. Przerwany kontrapunkt. Adolf Chybiński i początki polskiej muzykologii we Lwowie 1912–1944. Warszawa: Aspra, 2017.
Google Scholar
Przybylski, Tadeusz. „Romaniszyn, Bronisław Ignacy”. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 31, 584–586. Wrocław–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1988–89.
Google Scholar
Répertoire International des Sources Musicales, https://opac.rism.info, dostęp 11 I 2023.
Google Scholar
Surzyński, Józef. „Matka Boska w muzyce Polskiej”. W: Księga pamiątkowa Maryańska ku czci pięćdziesięciolecia ogłoszenia Dogmatu o Niepokalanem Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. T. 1, 161–181. Lwów: Księgarnia Polska, 1905.
Google Scholar
Surzyński, Józef. Matka Boska w muzyce Polskiej. Kraków: nakładem autora, 1905.
Google Scholar
Urban, Jacek. „Biblioteka kapitulna na Wawelu”. Rocznik Biblioteki Kraków 2017, http://www.rocznik.biblioteka.krakow.pl/rbk2017/jacek-urban-biblioteka-kapitulna-na-wawelu/, dostęp 2 II 2023.
Google Scholar
Zbiory muzyczne proweniencji wawelskiej. Opr. Elżbieta Głuszcz-Zwolińska. Zesz. 1–6. Kraków: PWM, 1969–83 (= Musicalia Vetera. Katalog tematyczny rękopiśmiennych zabytków dawnej muzyki w Polsce 1).
Google Scholar
Autorzy
Magdalena Walter-MazurUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-6174-1481
Statystyki
Abstract views: 199PDF downloads: 121
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Magdalena Walter-Mazur
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Magdalena Walter-Mazur, Muzyka w służbie klasztornej dyplomacji , Muzyka: Tom 64 Nr 2 (2019)
