Muzycy i muzyka w kręgu rodziny Węsławskich w Wilnie
Michał Piekarski
Instytut Historii Nauki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-5045-6100
Abstrakt
Rodzina Węsławskich tworzyła w Wilnie przez ponad pół wieku dom o wyjątkowym znaczeniu dla tego miasta. Do 1939 r. mieszkanie Węsławskich stanowiło jeden z najważniejszych prywatnych salonów muzycznych w II RP, w którym często brzmiały utwory kompozytorów Młodej Polski. Sam adres Węsławskich wiązał się z wcześniejszymi tradycjami muzycznymi zapoczątkowanymi przez Stanisława Moniuszkę, tworząc w ciągu stu lat (1840–1940) genius loci tej wileńskiej kamienicy.
Muzyką interesował się zarówno Witold Węsławski (z zawodu lekarz), jak i jego syn Stanisław Węsławski (z zawodu prawnik), który był też znanym w Wilnie publicystą, kompozytorem i organizatorem życia muzycznego. W jego salonie, który prowadził wraz z żoną Adą z Hryszkiewiczów, spotykała się wileńska elita świata muzyki i sztuki II RP z Witoldem Hulewiczem, Tadeuszem Szeligowskim, Tadeuszem Sleńdzińskim i innymi. Do wyjątkowych gości należał Karol Szymanowski. Z muzykaliów rodziny Węsławskich do dziś zachowały się trzy zeszyty, w tym dwa zbiory muzyki polskiej z końca XIX w. i pierwszych dwóch dekad XX wieku. Zachowane kompozycje Karola Szymanowskiego czy Ludomira Różyckiego wskazują na to, że w Wilnie pilnie śledzono najnowsze osiągnięcia kompozytorów polskich. Działo się tak mimo prowincjonalizmu i peryferyjności Wilna – zarówno przed 1918 r., jak i po tej dacie (choć stało się na nowo miastem uniwersyteckim). Czy dom Węsławskich był pod tym względem chlubnym wyjątkiem, trudno dziś jednoznacznie stwierdzić. Z pewnością zainteresowanie współczesną muzyką polską przekazywane było w tej rodzinie z pokolenia na pokolenie. Ponieważ dom był otwarty dla wielu przedstawicieli polskich elit międzywojennego Wilna, poza samymi domownikami również liczni goście mieli okazję usłyszeć tam utwory nieraz rzadko lub nigdy nie prezentowane podczas koncertów publicznych. W ten sposób ranga domu Węsławskich znacznie wykraczała poza typową konwencję salonu towarzyskiego.
Słowa kluczowe:
Wilno, Witold Węsławski, Stanisław Węsławski, Karol Szymanowski, Ludomir Różycki, Tadeusz Szeligowski, salonBibliografia
Ankudowicz-Bieńkowska, Maria. Polskie życie muzyczne w Wilnie lat II Rzeczypospolitej. Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1997.
Google Scholar
Błaszczyk, Leon Tadeusz. Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2014.
Google Scholar
Dąbrowski, Przemysław. „«Muzyka w sercu. Serce dla muzyki». Wpływ Stanisława Węsławskiego na rozwój życia muzycznego w Wilnie okresu dwudziestolecia międzywojennego”. Muzyka 61, nr 1 (2016): 121–128.
Google Scholar
Dąbrowski, Przemysław. Siła w kulturze, jedność w narodzie. Gdańsk: Arche s.c., 2011.
Google Scholar
Dąbrowski, Przemysław. „Wileńska działalność społeczno-kulturalna i oświatowa Stanisława Węsławskiego (1896–1942) – przyczynek do biografii”. Res Historica 39 (2015): 191–204.
DOI: https://doi.org/10.17951/rh.2015.39.191
Google Scholar
Dziesięciolecie Konserwatorium Muzycznego w Wilnie 1923–1933. Wilno: [Konserwatorium Muzyczne w Wilnie], 1933.
Google Scholar
Hulewicz, Witold. „Wielki tydzień muzyczny w Wilnie”. Kurier Wileński 4, nr 67 (1927): 2.
Google Scholar
Jachimecki, Zdzisław. Stanisław Moniuszko (1819–1872). Kraków: Gebethner i Wolff, 1921. K. Dąbrowska, fortepiany, pianina, phonole, fisharmonie, Wilno ul. Niemiecka 3 [ok. 1915], https://zabytkoweinstrumenty.wordpress.com/tag/e-pacak/, dostęp 21 VII 2021.
Google Scholar
Karłowicz, Jan. „Moniuszko”. Lutnia Polska (dodatek) 1, nr 16 (1885): 113–116.
Google Scholar
Karłowicz, Jan. „Rys żywota i twórczości Stanisława Moniuszki”. Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne 2/3, nr 76 (1885): 103–105.
Google Scholar
Karol Szymanowski. Korespondencja, opr. Teresa Chylińska. T. 3, 4. Kraków: PWM, 1997, 2002.
Google Scholar
Księga adresowa m. Wilna 1935. Wileński kalendarz informacyjny 30 (1935).
DOI: https://doi.org/10.25291/VR/1935-VLR-30
Google Scholar
Księga adresowa m. Wilna 1936. Wileński kalendarz informacyjny 31 (1936).
Google Scholar
Lorentz, Stanisław. Album wileńskie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986.
Google Scholar
Mędrzecki, Włodzimierz. Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez ziemie wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018.
Google Scholar
Mrygoń, Adam. „Szeligowski Tadeusz”. W: Encyklopedia Muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 10, 239–242. Kraków: PWM, 2007.
Google Scholar
Narkowicz, Liliana. Stanisław Moniuszko w Wilnie. Wilno: Wydawnictwo Polskie w Wilnie, 2014.
Google Scholar
Neuer, Adam. „Wyleżyński Adam”. W: Encyklopedia Muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 12, 281. Kraków: PWM, 2012.
Google Scholar
Niesiołowski, Tymon. Wspomnienia. Warszawa: Czytelnik, 1963.
Google Scholar
Papla, Piotr. „Rogowski Ludomir Michał”. W: Encyklopedia Muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 8, 436–438. Kraków: PWM, 2004.
Google Scholar
Piątkowska-Pinczewska, Katarzyna. Henryk Melcer-Szczawiński. Kalisz–Poznań: Instytut Pedagogiczno-Artystyczny UAM, 2002.
Google Scholar
Piekarski, Michał. „W mieszkaniu Moniuszków i Węsławskich”. Magazyn Wileński 30, nr 3 (2019): 21–23.
Google Scholar
Piekarski, Michał. „Zajęcia z zakresu muzykologii na Uniwersytecie Stefana Batorego. Przyczynek do dziejów uczelni”. Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym 19, nr 3 (2019): 83–104.
DOI: https://doi.org/10.12775/KLIO.2019.027
Google Scholar
Piekarski, Michał. Przerwany kontrapunkt. Adolf Chybiński i początki polskiej muzykologii we Lwowie 1912–1944. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra, 2017.
Google Scholar
Reiss, Józef. „Jak uprawia się muzykę w naszych domach?”. Lwowskie Wiadomości Muzyczne i Literackie 5, nr 4 (1930): 1.
Google Scholar
Salon Muzyczny Feliksa Nowowiejskiego, http://www.nowowiejski.pl/, dostęp 17 VIII 2021.
Google Scholar
Sieradz, Małgorzata. „Kwartalnik Muzyczny” (1928–1950) a początki muzykologii polskiej. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2015.
Google Scholar
Sołtys, Maria Ewa. Tylko we Lwowie. Dzieje życia i działalności Mieczysława i Adama Sołtysów. Wrocław: Ossolineum, 2008.
Google Scholar
Stanevičiūtė, Rūta. „Vilnius, Varšuva, Paryžius: Lenkijos šiuolaikinės muzikos draugijos Vilniaus skyriaus veiklos programinės gairės (1930–1939)”. Menotyra 19, nr 3 (2012): 230–244.
Google Scholar
Stankiewicz-Mordas, Halina. Droga do Wilna. Tadeusz Łopalewski w życiu kulturalno-literackim Wilna (1923–1945). Warszawa: Oficyna Dziennikarzy i Literatów „Pod Wiatr”, 2009.
Google Scholar
Szantruczek, Tadeusz. „Postać i losy kompozytora na podstawie listów z lat 1922–1932”. W: Tadeusz Szeligowski. Studia i wspomnienia, red. Franciszek Woźniak, 55–76. Bydgoszcz: Pomorze, 1985.
Google Scholar
Szeligowski, Tadeusz. „Wilno”. Muzyka 5, nr 3 (1928): 125.
Google Scholar
Szeligowski, Tadeusz. „Karol Szymanowski”. Kurier Wileński 4, nr 60 (1927): 2.
Google Scholar
Węsławski, Stanisław. „Karol Szymanowski. Koncert kompozytorski”. Dziennik Wileński 11, nr 63 (1927): 2.
Google Scholar
Węsławski, Stanisław. „Karol Szymanowski”. Dziennik Wileński 11, nr 59 (1927): 3.
Google Scholar
Węsławski, Stanisław. „Muzyka w Wilnie”. Dziennik Wileński 11, nr 289 (1927): 3.
Google Scholar
Węsławski, Stanisław. „Wilno. Koncerty, działalność Polskiego Tow. Muzyki Współczesnej”. Muzyka 8, nr 1 (1931): 37–38.
Google Scholar
Węsławski, Stanisław. „Znaczenie uroczystości moniuszkowskich”. Dziennik Wileński 16, nr 126 (1932): 2.
Google Scholar
Węsławski, Jan Marcin. „Stanisław Węsławski”. W: Szkice Ponarskich Wspomnień – Biogramy, opr. Maria Wieloch, Anna Bach, 56–58. Gdańsk: Stowarzyszenie Rodzina Ponarska, 2019.
Google Scholar
Witkiewicz, Jan Stanisław. [Wywiad z Jerzym Węsławskim]. Scena Operowa. Magazyn Teatru Wielkiego w Warszawie 8, nr 2 (1994): 10–12.
Google Scholar
Wołkanowski, Waldemar. Michał Węsławski. Biografia prezydenta Wilna 1905–1916. Opole: Wydawnictwo Nowik Sp.j., 2015.
Google Scholar
Zasztowt, Leszek. Europa Środkowo-Wschodnia a Rosja XIX–XX wieku. W kręgu edukacji i polityki. Warszawa: Studium Europy Wschodniej, 2007.
Google Scholar
Autorzy
Michał PiekarskiInstytut Historii Nauki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-5045-6100
Statystyki
Abstract views: 279PDF downloads: 198
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Michał Piekarski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Artykuły w zeszytach od 2018/1 do 2022/3 publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Michał Piekarski, Konrad Zawiłowski – doktor muzykologii solistą Wiener Hofoper. Kariera sceniczna , Muzyka: Tom 68 Nr 2 (2023)
