Konrad Zawiłowski – doktor muzykologii solistą Wiener Hofoper. Kariera sceniczna
Michał Piekarski
Instytut Historii Nauki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-5045-6100
Abstrakt
Konrad Zawiłowski (ur. 1880 r. w Krakowie, zm. 1952 w Berlinie) odznaczył się jako pierwszy polski muzykolog, absolwent Uniwersytetu Wiedeńskiego w 1902 r. Bardziej spektakularna była jednak jego kariera artystyczna. W 1903 r. debiutował na scenie Opery Warszawskiej, następnie występował w Teatrze Miejskim we Lwowie, po czym przez trzy sezony (1904–1907) był głównym barytonem wiedeńskiej Hofoper, do której zaangażowany został przez Gustava Mahlera. W tym czasie odznaczył się tez jako pierwszy Polak, solista Festspielhais w Bayreuth (1904 r.).
Dziś postać Zawiłowskiego jest zapomniana, zarówno jako muzykologa, jak i artysty. Poświęcone Zawiłowskiemu hasło w Encyklopedii Muzycznej PWM jest wyjątkowo skromne i lakoniczne (bez podanej bibliografii). O Zawiłowskim nie pisano także z okazji Roku Moniuszkowskiego, choć jego praca doktorska poświęcona była właśnie Stanisławowi Moniuszce. Również w 2019 r. podczas wystawy zorganizowanej w Wiedniu z okazji jubileuszu 150-lecia Wiener Staatsoper (Hofoper) całkowicie zabrakło informacji na jego temat. Nieliczne wzmianki dotyczące Zawiłowskiego pojawiają się dziś w pojedynczych pracach. Celem niniejszego artykułu jest przypomnienie sylwetki Zawiłowskiego jako artysty śpiewaka, znanego zarówno polskim scenom operowym jak i wielu teatrom w Austrii i Niemczech. Postawione zostało też pytanie dotyczące wyboru przez Zawiłowskiego studiów muzykologicznych oraz kariery zawodowego śpiewaka. W badaniach nad życiorysem i karierą Zawiłowskiego zostały wykorzystane materiały zgromadzone w Archiv der Universität Wien, a przede wszystkim szereg czasopism wydawanych w Wiedniu, Berlinie, Warszawie, Lwowie i Krakowie. Autor posłużył się także afiszami teatralnymi oraz bazą internetową Wiener Staatsoper. W zdecydowanej większości dostarczają one całkowicie nieznanych dotąd informacji.
Instytucje finansujące
Bibliografia
Büchl, Alois. „Walter Gustav”. W: Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Personenteil, red. Ludwig Finscher. T. 17, 442–443. Kassel: Bärenreiter Verlag, 2007.
Google Scholar
Chmara-Żaczkiewicz, Barbara. „Reszke Jan”. W: Encyklopedia muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 8, 368–369. Kraków: PWM, 2004.
Google Scholar
Chmara-Żaczkiewicz, Barbara. „Zboińska-Ruszkowska Helena”, w: Encyklopedia muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 12, 338–339. Kraków: PWM, 2012.
Google Scholar
Corpus studiorosum Universitatis Iagelloniae in saeculis XVIII-XX, red. Krzysztof Stopka. T. 3. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2015.
Google Scholar
Danuser, Hermann. „Mahler Gustav”. W: Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Personenteil, red. Ludwig Finscher. T. 11, 813–855. Kassel: Bärenreiter-Verlag, 2004.
Google Scholar
Dictionary of German Biography, red. Walther Killy. T. 10. München: de Gruyter, 2006.
Google Scholar
Encyklopedia Teatru Polskiego, https://encyklopediateatru.pl, dostęp 21 XI 2022.
Google Scholar
Großes Sänger Lexikon, red. Karl J. Kutsch, Leo Riemens. T. 5. München: Gruyter de Saur, 2003.
Google Scholar
Janczewska-Słomko, Katarzyna, Bożenna Różniatowska. Muzycy pedagodzy urodzeni do 1871 roku w kulturze polskiej. Warszawa: Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków, 2018.
Google Scholar
Jubiläumsausstelung. 100 Jahre Wiener Oper am Ring, red. Alexander Witeschnik. Wien: Österreichische Bundesregierung, 1969.
Google Scholar
Kaczyński, Tadeusz. Dzieje sceniczne „Halki”. Kraków: PWM, 1969.
Google Scholar
Kański, Józef. „Zawiłowski Konrad”. W: Encyklopedia Muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 12, 337. Kraków: PWM, 2012.
Google Scholar
Korolewicz-Waydowa, Janina. Sztuka i życie. Mój pamiętnik. Wrocław: Ossolineum, 1969.
Google Scholar
Kozak-Wawrzyńska, Zofia. Kultura muzyczna Warszawy 1879–1901 jako tło działalności Instytutu Muzycznego w latach 1879–1901. Warszawa: PWSM, 1969.
Google Scholar
Kwiecińska, Agata. „Polscy śpiewacy w Bayreuth. Niezbadana historia”, https://www.dw.com/pl/polscy-%C5%9Bpiewacy-w-bayreuth-niezbadana-historia/a-45050864, dostęp 23 IX 2022.
Google Scholar
Markiewicz, Leon. „Didur Adam”. W: Encyklopedia muzyczna PWM, red. Elżbieta Dziębowska. T. 2, 409–410. Kraków: PWM, 1984.
Google Scholar
Mazepa, Leszek. Adam Didur we Lwowie. Wrocław: Stowarzyszenie Pedagogów Śpiewu, 2002.
Google Scholar
Pajączkowski, Franciszek. Teatr lwowski pod dyrekcją Tadeusza Pawlikowskiego 1900–1906. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1960.
Google Scholar
Piekarski, Michał. „Lemberg und Wien. Ein Beitrag zur Geschichte der musikalischen Beziehungen zwischen beiden Städten”. Jahrbuch des Wissenschaftlichen Zentrums der Polnischen Akademie der Wissenschaften in Wien 10 (2019): 259–273.
Google Scholar
Portale di varia cultura, „Hans Pfitzner”, https://www.rodoni.ch/PFITZNER/pfitzner.pdf, dostęp 26 X 2022.
Google Scholar
Reiss, Józef. Almanach muzyczny Krakowa. T. 1. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 1939.
Google Scholar
Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, red. Zbigniew Raszewski. Warszawa: PWN, 1973.
Google Scholar
Sołtys, Maria Ewa. Tylko we Lwowie. Dzieje życia i działalności Mieczysława i Adama Sołtysów. Wrocław: Ossolineum, 2008.
Google Scholar
Weiss, Walter M. Wien. Eine Stadt in Biographien. München: Merian, 2015.
Google Scholar
Wiener Staatsoper Suchergebnis, https://archiv.wiener-staatsoper.at/search/person/8751, dostęp 5 VI 2019.
Google Scholar
Wypych-Gawrońska, Anna. „Opery Mozarta w teatrze polskim w latach 1832–1918”. Res Facta Nova 10 (2008): 149–164.
Google Scholar
Zieziula, Grzegorz, opr. „Korespondencja Romana Statkowskiego z lat 1899–1913”. Muzyka 56, nr 1 (2011): 63–128.
Google Scholar
Życzkowski, Józef. Gaudeamus igitur… Dzieje Krakowskiego Chóru Akademickiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977.
Google Scholar
Autorzy
Michał PiekarskiInstytut Historii Nauki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-5045-6100
Statystyki
Abstract views: 85PDF downloads: 125
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Michał Piekarski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku w „Muzyce” przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na licencji CC BY 4.0.
Do zeszytu 3/2022 włącznie artykuły publikowane były na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy/ki udzielali wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Muzyce”, zachowywali nieograniczone prawa autorskie, ale zobowiązywali się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Michał Piekarski, Muzycy i muzyka w kręgu rodziny Węsławskich w Wilnie , Muzyka: Tom 67 Nr 2 (2022)
